W związku z proponowaną przez resort sprawiedliwości zmianą procedury karnej i daniem radcom prawa występowania jako obrońca w sprawach karnych trwa dyskusja na temat tego, czy prawnik na etacie może także występować jako obrońca. Ministerstwo zapowiada nawet nowelizację ustawy o radcach prawnych, tak by wprowadzić rozróżnienie na zatrudnionych, którzy nie będą mogli bronić, i niezatrudnionych, którzy takie prawo będą mieli. Przedstawiciele palestry argumentują bowiem, że obrońca musi być niezależny i nie powinien być związany umową o pracę – zwłaszcza z instytucjami państwowymi.
A jak kwestia zatrudnienia na etacie wygląda w Europie?
– Są tradycyjne adwokatury, w których nie można łączyć etatu z wykonywaniem zawodu – odpowiada Arkadiusz Bereza, kierownik Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, który analizował regulacje w różnych krajach UE dotyczące tej kwestii. – Trend jest jednak taki, żeby ułatwiać łączenie form wykonywania zawodu poprzez dopuszczenie zatrudnienia na etacie. Prace nad takimi zmianami legislacyjnymi trwają m.in. we Francji i Hiszpanii – mówi.
Dwa modele w Europie
Adwokaci nie mogą być zatrudniani na etacie m.in. w Austrii, Belgii, Finlandii, Szwecji czy Francji. Pod określonymi warunkami mogą pracować na etacie w Niemczech, Norwegii, Danii, Hiszpanii i Portugalii. Jest to jednak poddane różnym ograniczeniom. W Niemczech możliwe jest łączenie pozostawania w stałym stosunku zatrudnienia z samodzielnym prowadzeniem praktyki adwokackiej. Ale nie można występować jako adwokat (tzw. Rechtsanwalt) przed sądami w imieniu swojego pracodawcy – tylko w imieniu osób trzecich. W Norwegii, Danii, Hiszpanii i Portugalii wolno pracować na etacie i mieć własną kancelarię. Nie mogą jednak jej prowadzić prawnicy zatrudnieni w instytucjach publicznych i organach administracji.
– Ciekawe rozwiązanie jest w Holandii, gdzie umowę o pracę musi zaakceptować samorząd adwokacki – zwraca uwagę Bereza.
– W większości krajów stosuje się zasadę, że aby być adwokatem, trzeba być niezależnym i nie można pracować na etacie – wskazuje Maciej Łaszczuk, przewodniczący komisji ds. zagranicznych Naczelnej Rady Adwokackiej. – Jest to ważne zwłaszcza dla kwestii zachowania tajemnicy zawodowej – przekonuje.
