Odpłatności za dyżury adwokatów i radców. Jest odpowiedź resortu sprawiedliwości

Kwestia odpłatności za dyżury obrońców, którzy mają świadczyć natychmiastową pomoc zatrzymanym, jest częścią szerszego problemu działania i finansowania systemu pomocy prawnej dla ubogich – twierdzi Ministerstwo Sprawiedliwości. Jednocześnie niczego w tej kwestii nie obiecuje.

Publikacja: 27.11.2024 14:12

Ministerstwo Sprawiedliwości

Ministerstwo Sprawiedliwości

Foto: Adobe Stock

Zarówno rządowy, jak i poselski projekt nowelizacji k.p.k., które gwarantują podejrzanemu prawo do kontaktu z obrońcą już od pierwszego przesłuchania, wprowadzają obowiązek nieodpłatnych dyżurów dla obrońców, o czym napisaliśmy w środowym wydaniu „Rz”. Adwokaci i radcowie prawni mają otrzymywać wynagrodzenie tylko w przypadku faktycznie udzielonej pomocy.

Adwokaci już i tak dyżurują za darmo

Tymczasem, jak podnoszą adwokaci, konieczność pozostawania w gotowości, by maksymalnie w ciągu trzech godzin stawić się w prokuraturze lub na posterunku policji, stanowi istotne ograniczenie tak w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Zadaniem m.in. mec. Przemysława Rosatiego, prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, także gotowość do niesienia pomocy powinna zatem wiązać się z jakąś formą gratyfikacji finansowej.

Dlaczego zatem nie przewidziano tego w projekcie? W odpowiedzi, która dotarła do nas już po wysłaniu wczorajszego wydania do drukarni, MS przypomina, że już dzisiaj dyżury adwokackie są pełnione przez adwokatów i radców prawnych w związku z postępowaniem przyspieszonym.

Czytaj więcej

Areszt tymczasowy ma trwać jeden miesiąc

 – Zgodnie z art. 517 § 1 k.p.k. „W celu umożliwienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy w postępowaniu przyspieszonym ustanawia się obowiązek pełnienia przez adwokatów i radców prawnych dyżurów w czasie i miejscu ustalonym w odrębnych przepisach”. Aktualnie za pełnienie dyżuru adwokat i radca prawny nie otrzymują wynagrodzenia – tłumaczy Milena Domachowska z biura prasowego Ministerstwa Sprawiedliwości.

Jak dodaje MS, kwestie odpłatności za dyżury adwokackie nie stanowią materii prawa karnego, co potwierdza opinia Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego.

– Jeśli idzie o kwestię wynagrodzenia za dyżury adwokatów i radców prawnych pełnionych zgodnie z przepisami rozporządzenia z 23 czerwca 2015 r. na potrzeby udzielania pomocy prawnej zatrzymanym i w postępowaniu przyspieszonym, to należy podkreślić, iż jest to zagadnienie w istocie leżące poza zakresem regulacji kodeksu postępowania karnego – czytamy w opinii komisji kodyfikacyjnej.

Niezależnie od tego, zdaniem komisji, kwestia wprowadzenia wynagrodzenia za dyżury obrończe uzależniona jest od rozstrzygnięcia, w jakim stopniu owe dyżury powiązane są ze sferą realizacji przez samorząd adwokacki i samorząd radcowski (i ich członków) zadań o wymiarze publicznym, a więc zadań, które stanowią przejaw działalności tych samorządów na rzecz dobra wspólnego.

Czytaj więcej

Adwokaci i radcowie mają dyżurować za darmo? Bez pieniędzy za samą gotowość

Systemowy problem pomocy prawnej dla ubogich

 – Z drugiej strony należy też niewątpliwie wziąć pod uwagę, z jakimi obciążeniami i ograniczeniami wiąże się in concreto realizacja obowiązku pełnienia dyżurów i czy stopień natężenia tych niedogodności wymaga, aby zostały one zrekompensowane poprzez odpowiednią sumę pieniężną („wynagrodzenie”). W końcu rozstrzygnięcie omawianej kwestii musi również uwzględniać, jakie środki (z budżetu państwa, budżetu jednostki samorządu terytorialnego, budżetu organu samorządu adwokackiego lub radcowskiego) miałyby zostać wyasygnowane na pokrycie owego „wynagrodzenia” – wskazują autorzy opinii. Podkreślają jednocześnie, że kwestia odpłatności dyżurów obrończych jest ściśle powiązana z generalnym problemem oceny prawidłowości funkcjonowania systemu pomocy prawnej dla osób ubogich oraz ukształtowania tego systemu w sposób zapewniający efektywne uzyskiwanie przez jednostki ochrony prawnej.

– Zagadnienie odpłatności dyżurów stanowi więc wycinek szerszego problemu, czy system pomocy prawnej z urzędu aktualnie funkcjonujący w Polsce jest optymalny i prawidłowo realizuje swoje zadania w praktyce, a także czy przyjęty obecnie sposób finansowania tych usług sprzyja zapewnieniu ich odpowiedniego poziomu, a funkcjonujący system pozwala na uzyskanie z wydatkowanych z budżetu państwa środków najlepszych możliwych efektów – wskazują autorzy opinii, którą posiłkuje się MS.

Póki co, resort sprawiedliwości nie poinformował, czy zamierza się podjąć naprawy tego systemowego problemu. Od przyszłego roku mają natomiast wzrosnąć stawki za niektóre urzędówki (w 11 spośród ponad 100 kategorii spraw).

Czytaj więcej

Kary mają być proporcjonalne i adekwatne do stopnia winy

Dyżury adwokatów i radców. „Misją nie opłaci się rachunków”

  Niesienie pomocy prawnej z punktu widzenia Skarbu Państwa to działalność gospodarcza. Adwokat jest, tak jak każdy inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, przedsiębiorcą i nikogo nie powinno to dziwić. W konsekwencji adwokatów obejmują na równych zasadach prawa i obowiązki łączące się z prowadzeniem działalności gospodarczej, zwłaszcza obowiązki o charakterze danin publicznych – odpowiada Przemysław Rosati, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. Jego zdaniem sugerowanie, że w ramach działalności misyjnej adwokat powinien za darmo dyżurować, jest niepoważne.

– Działalność misyjna nie spowoduje zapłacenia przez adwokatów podatków, składek ZUS-owskich czy innych stałych kosztów prowadzenia działalności. To oczywiste dla każdego, kto prowadzi działalność gospodarczą. Odkąd obserwuję ten problem i pamiętam, to oczekiwanie misyjności pochodziło zawsze od tych, którzy za swoją misyjność pobierają wynagrodzenie – ripostuje prezes NRA. 

Zarówno rządowy, jak i poselski projekt nowelizacji k.p.k., które gwarantują podejrzanemu prawo do kontaktu z obrońcą już od pierwszego przesłuchania, wprowadzają obowiązek nieodpłatnych dyżurów dla obrońców, o czym napisaliśmy w środowym wydaniu „Rz”. Adwokaci i radcowie prawni mają otrzymywać wynagrodzenie tylko w przypadku faktycznie udzielonej pomocy.

Adwokaci już i tak dyżurują za darmo

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Ostatnia sprawa Przyłębskiej. Będzie sądzić ws. wniosku prezydenta
Praca, Emerytury i renty
Coraz dłuższe L4, w tym z powodów psychicznych. Znamy najnowsze dane
Prawo na świecie
Jest wyrok sądu ws. Romana Polańskiego i brytyjskiej aktorki
Praca, Emerytury i renty
Trzy zmiany w harmonogramie wypłat 800 plus w grudniu. Nowe terminy
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
W sądzie i w urzędzie
Resort Bodnara ma pomysł na sądowe spory frankowiczów. Oto, co się zmieni
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką