Sąd Najwyższy: hipoteka to nie alibi, by nie spłacać długów

Kwestia ta wynikła w sprawie o ustalenie planu spłaty wierzycieli w sprawie upadłościowej osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Od razu powiedzmy, że taka odmowa kończy postępowanie upadłościowe bez oddłużenia wnioskodawcy.

Sprzedała przed ogłoszeniem upadłości działki z hipoteką za 1 i 2 zł

Jak ustalono w toku postępowania upadłościowego, osoba, której dotyczyło to postępowanie, przed złożeniem wniosku o upadłość wyzbyła się udziałów 3/4 części w dwóch nieruchomościach obciążonych hipotekami, otrzymując w zamian jedynie symboliczne wynagrodzenie. Jedną część zbyła za 1 zł, a drugą za 2 zł, tymczasem udziały te stanowiły jedyne wartościowe składniki majątku upadłej.

W tej sytuacji sąd rejonowy i okręgowy odmówiły ustalenia planu spłat wierzycieli. Upadła, chcąc jednak skorzystać z dobrodziejstwa upadłości, w skardze kasacyjnej od wyroku sądu okręgowego forsowała pogląd, że jeśli nieruchomość obciążona jest hipoteką, a jednocześnie wierzytelność zabezpieczona nią przekracza wartość nieruchomości i jest wymagalna, to zbycie tego składnika majątku nie będzie stanowić pogłębienia stopnia niewypłacalności jej właściciela.

To kluczowa kwestia w sprawie, gdyż zgodnie z art. 491 (14a) prawa upadłościowego sąd odmawia ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności trwonił części składowych majątku.

Czytaj więcej

Konsumenci

Sąd Najwyższy: Chcesz redukcji długów? Mów prawdę

Każde niewłaściwe zachowanie konsumenta, np. zaniżenie czy ukrycie składnika majątku, może skutko...

Hipoteka wpływa jedynie na sposób zadysponowania ceną nieruchomości

Sąd Najwyższy nie podzielił argumentu przedstawionego w kasacji. Przypomniał m.in. uchwałę siedmiu sędziów SN z 27 lutego 2019 r. (sygn. III CZP 30/18), że przy sprzedaży nieruchomości wartość rynkową nieruchomości odzwierciedla jej ekwiwalentna cena, a obciążenie hipoteką wpływa jedynie na sposób zadysponowania tą ceną, zwykle przez zapłatę długu w celu doprowadzenia do wygaśnięcia hipoteki.

Jeżeli strony umowy nie ustalą sposobu uiszczenia ceny przez przeznaczenie jej w całości lub części na zaspokojenie wierzyciela hipotecznego i nie doprowadzą do wygaśnięcia hipoteki, nabywca obciążonej hipoteką nieruchomości wstępuje w prawa dłużnika rzeczowego i w związku z tym ponosi ryzyko odpowiedzialności za cudzy dług w postaci ryzyka egzekucji i możliwości odzyskania spłaconego długu. Ryzyko to może obniżać cenę nieruchomości, ponieważ ma wymiar finansowy, ale nie jest to równoznaczne z pomniejszeniem wartości nieruchomości o kwotę niespłaconego zadłużenia. Więc co do zasady hipoteka nie ma wpływu na oszacowaną wartość rynkową nieruchomości.

Czytaj więcej

Konsumenci

Sytuacja partnera zdecydowała o wysokości spłat przy upadłości konsumenckiej

Przy ustalaniu planu spłat wierzycieli bierze się pod uwagę również sytuację majątkową partnera o...

Sprzedanie za tak niską cenę nieruchomości świadczy o celowym wyzbyciu się majątku 

Zbycie udziałów w nieruchomościach za kwotę 1 zł i 2 zł w oczywisty sposób świadczy o celowym wyzbyciu się majątku, tym bardziej że ich nabywca był powiązany ze zbywcą, a ostatecznym nabywcą była spółka prawa brytyjskiego, co znacząco utrudnia wierzycielom prowadzenie egzekucji i dotychczas nie uzyskali oni zaspokojenia swych należności. Ponadto nie stwierdzono żadnych względów słusznościowych lub humanitarnych przemawiających za zasadnością ustalenia planu spłaty wierzycieli dłużniczki.

W tym stanie rzeczy nie budzi wątpliwości ocena sądów niższych instancji, że upadła celowo doprowadziła do istotnego zwiększenia swojej niewypłacalności – wskazała w konkluzji uzasadnienia sędzia Marta Romańska.

Sygnatura akt. I CSK 1054/25