Naczelny Sąd Administracyjny wydał w czwartek ważną uchwałę dotyczącą uprawnień związanych z wywłaszczeniem nieruchomości.
Wątpliwości, które rozstrzygnął siedmioosobowy skład sądu, powstały na tle konkretnej sprawy. Chodziło o spółkę, której odmówiono wszczęcia postępowania o ustalenie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Grunt przeznaczony pod drogę przeszedł „na własność gminy bez odszkodowania”.
W maju 2017 r. spółka na mocy umowy cesji wierzytelności nabyła wszelkie roszczenia o odszkodowanie z tytułu przejęcia na własność gminy.
Schody zaczęły się, gdy spółka wystąpiła o ustalenie odszkodowania. Starosta w ogóle odmówił wszczęcia postępowania. Uznał bowiem, że spółka nie jest tym, któremu wywłaszczono prawo własności, ani jego spadkobiercą, zaś okazana umowa cesji nie mogła przenieść na nią roszczeń odszkodowawczych.
Spółka nie zgadzała się z taką oceną i zaskarżyła odmowę. Gdy spór trafił do NSA, skład orzekający powziął poważne wątpliwości, czy stronie umowy przelewu wierzytelności (art. 509 k.c.), której przedmiotem jest roszczenie odszkodowawcze za odjęcie prawa własności nieruchomości w wyniku zdarzenia lub aktu ze sfery prawa publicznego, w sprawie o odszkodowanie przysługuje przymiot strony w rozumieniu art. 28 k.p.a.
Poszerzony skład NSA uznał, że nie. Jego zdaniem z samej umowy przelewu z art. 509 k.c., której przedmiotem jest wierzytelność odszkodowawcza za odjęcie prawa własności nieruchomości w wyniku zdarzenia lub aktu ze sfery prawa publicznego, jej nadawcy w sprawie o ustalenie odszkodowania z art. 128 ust. ustawy o gospodarce nieruchomościami nie przysługuje przymiot strony. Źródłem interesu prawnego z art. 2 kodeksu postępowania administracyjnego jest norma prawa powszechnie obowiązującego, a nie skutki czynności prawnej dokonanej przez podmiot prawa cywilnego. Dla uzyskania statusu strony konieczne jest istnienie normy prawa materialnego, która łączyłaby z faktem zawarcia umowy przelewu wierzytelności skutek w postaci przypisania jej nabywcy interesu prawnego. A w ocenie NSA w spornym przypadku norma taka nie istnieje, nie wynika m.in. z art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Sygn. akt: I OPS 1/22
Czytaj więcej
Nacjonalizacja, to nie wywłaszczenie. Utrata własności nieruchomości na mocy dekretu o reformie rolnej nie daje prawa do odszkodowania byłemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu – orzekł niedawno NSA.
