Śmiechy, rechoty i chichoty

Jeśli dziś przygotuje się ciekawy program kabaretowy, to właściwie nie trzeba starać się o promocję – mówił Filip Jaślar z Grupy MoCarta. – Liczba przeglądów, festiwali i biesiad jest taka, że w krótkim czasie można stać się popularnym. Oczywiście, jeśli ma się coś do powiedzenia.

Ale rzeczywistość pokazuje, że nie tylko wyszukane żarty wywołują radość widzów. Kabarety rzadko puszczają dziś oko do publiczności, nie używają, jak w czasach PRL, aluzji i niedomówień. O wielu rzeczach mówią wprost. Pytanie tylko, czy ich twórcom chodzi o śmiech, czy o rechot.

[srodtytul]Inteligentna rozrywka[/srodtytul]

Elitarnym zjawiskiem w gronie dzisiejszych kabaretów jest kwartet muzyczny Grupa MoCarta. „Jesteśmy na przekór dostojnej powadze sal koncertowych, na przekór nużącej codzienności życia muzyków, na przekór zaprzysięgłym melomanom i na przekór fanom rocka, rapu czy muzyki pop, którzy boją się klasyki jak ognia. Traktujemy naszą Matkę Muzykę z żartobliwą ironią i jesteśmy pewni, że się nie obrazi” – mówią o sobie.

Kabaretem dla inteligentów i widzów bardziej wymagających jest bez wątpienia krakowska Grupa Rafała Kmity. Kabaret odwołujący się do najlepszych tradycji Piwnicy Pod Baranami. Spiritus Movens całego przedsięwzięcia, Rafał Kmita, przyznaje, że wychował się na kabarecie literackim, do grona swych mistrzów zalicza Wojciecha Młynarskiego czy Agnieszkę Osiecką. Ma jednak świadomość, w jakich czasach żyje. Wie, że powoływanie się na teksty Szekspira, Żeromskiego czy Reymonta jest ryzykowne, bo dla wielu widzów to puste skojarzenia.

Kabarety zawsze przyciągały uwagę swoją nazwą. Dziś z tych najmłodszych warto wymienić Świerczychrząszcz czy Kabaret IPN. Dla wyjaśnienia – ten pierwszy powstał w Szczebrzeszynie, skrót tego drugiego brzmi Idole Pięknych Nastolatek i nie odnosi się bynajmniej do historii, lecz do współczesnego życia. Kabaretowy Klub Kanapowy (TVP Polonia, czwartek, godz. 10.45) zaprezentuje grupę o równie przewrotnej nazwie, czyli Kabaret Skeczów Męczących. Artyści zapewniają, że wbrew nazwie, są prawdziwą petardą wśród kabaretów, a ich umiejętność wchodzenia w błyskotliwe interakcje z publicznością zadziwi każdego.

[srodtytul]Żarty w plenerze[/srodtytul]

Jedna z najstarszych imprez kabaretowych rozgrywa się w amfiteatrze w Mrągowie. Tegoroczna 12. Mazurska Noc Kabaretowa transmitowana na żywo przez telewizyjną Dwójkę (sobota, godz. 20.10) odbędzie się pod hasłem „Tropiciele talentów”. Wśród wykonawców znajdą się: Łowcy.B, Kabaret Pod Wyrwigroszem, Dno, Koń Polski, Kabaret Młodych Panów, Nowaki i wiele innych. Zgodnie z zapowiedziami organizatorów wszyscy będą szukać talentów, prawdziwych scenicznych osobowości, a nie tych kreowanych przez media. Wieczór poprowadzą Robert Górski i Mikołaj Cieślak z Kabaretu Moralnego Niepokoju, a gośćmi specjalnymi imprezy będą Sonia Bohosiewicz i Katarzyna Zielińska.

Od lat prawdziwym zagłębiem kabaretowym pozostaje Zielona Góra. To tam odbył się koncert „Lubuskie warte zachodu – wino, kabaret i śpiew”, który w niedzielę przypomni Dwójka (godz. 20.05) i TVP Polonia (godz. 21.05). Z tym miastem związany jest Władysław Sikora, określany mianem „teoretyka, maniaka i mistyka kabaretu”.

To z jego inicjatywy powstał słynny kabaret Potem oraz popularny kabaret Hrabi. Dziś tradycję zielonogórskich grup kontynuują m.in. Nowaki, Jurki, Słuchajcie.

Na kabaretowej mapie Polski pojawił się niedawno Płock, gdzie w maju po raz pierwszy odbyła się Płocka Noc Kabaretowa. Organizatorzy postawili na znane nazwiska z Marcinem Dańcem i Grzegorzem Halamą na czele. Ich żarty i skecze pokaże w niedzielę TVP 2 (godz. 17.05, 22.05).

[srodtytul]Klasyka zawsze śmieszna[/srodtytul]

Tych, którzy nie należą do fanów Dańca, warto uspokoić, że w najbliższym tygodniu będzie też okazja przypomnieć sobie klasykę kabaretu, (TVP 2, piątek, poniedziałek – czwartek, godz. 19.35).

Będzie też szansa spotkania z obchodzącym w tym roku 40-lecie wrocławskim Kabaretem Elita (TVP Polonia, piątek, godz. 14.10). Pojawią się również najlepsze teksty kabaretowe Wojciecha Młynarskiego i skecze legendarnego Dudka (TVP Polonia, piątek, godz. 0.30).

W programie telewizji publicznej zabrakło natomiast miejsca dla dwóch znanych pisarzy i satyryków: Jana Pietrzaka i Krzysztofa Daukszewicza. Obaj panowie, którzy bez względu na czasy zawsze mają swoją wierną publiczność, twierdzą, że nie są tolerowani przez obecne władze TVP.

Daukszewicz pojawia się w TVN 24 w „Szkle kontaktowym”, a Jan Pietrzak, jak twierdzi został wyrzucony z TVP za żart o generale Jaruzelskim.

Większość młodych kabaretów stroni od polityki. Powodów może być kilka. Po pierwsze, telewizja poświęca polityce dużo miejsca przy innych okazjach. Po drugie, politycy sami potrafią być tak śmieszni, że wszelka konkurencja jest tu nie wskazana.

[ramka][srodtytul]Krzysztof Daukszewicz - Bezpieczna bylejakość[/srodtytul]

W branży kabaretowej uchodzę za singla, a od kiedy przestałem współpracować z telewizją publiczną, w ogóle nie ma mnie na żadnych kabaretonach. Zauważyłem, że młode kabarety, które święcą dziś triumfy, konsekwentnie uciekają od polityki. Do nielicznych wyjątków należą Kabaret Moralnego Niepokoju, a także Neo-Nówka i w pewnym sensie Grupa Rafała Kmity. Myślę, że nowe zespoły nie chcą dotykać tematów politycznych co najmniej z kilku powodów. Na przeglądy kabaretowe przychodzi głównie młoda publiczność i ona nie bardzo rozumie wszelkie polityczne zawirowania. Spora grupa artystów kabaretowych występujących w telewizji udaje, że w naszej rzeczywistości właściwie nie ma żadnych patologii i dlatego trudno mi znaleźć z nimi wspólny język. Mam wrażenie, że wielu decydentów w TVP siedzi jak na minach, obawiając się, że w każdej chwili mogą wylecieć. W takiej sytuacji najbardziej pożądana jest bylejakość. Ludzie się cieszą, nic z tego nie wynika i wtedy jest wszystko w porządku. Mnie z tym nie po drodze. Ja mam swoją publiczność, która na szczęście mnie nie zawodzi.

[srodtytul]Jerzy Skoczylas, Kabaret Elita - Rekwizyty zamiast słów[/srodtytul]

Elita zawsze była kabaretem literackim. Tekst jest u nas podstawą i wokół niego wszystko się obraca. Występujemy właściwie bez rekwizytów. Dzisiejsze kabarety dość konsekwentnie odchodzą od słowa. Idą w kreacje, w przebieranie się. Na kabaretonach obserwuję ze zdziwieniem, że przyjeżdżają z całymi ciężarówkami rekwizytów. Zauważyłem, że w programach kabaretowych zaginęła też zupełnie piosenka literacka, nastrojowa, refleksyjna. Taka, jaka pojawiała się zarówno w Elicie, jak i w Salonie Niezależnych, Teyu czy Pod Egidą. Teraz skecze trwają po 20 minut. Jeśli pojawi się piosenka, to jest ona zwykle pastiszem znanego przeboju. Często oglądając w telewizji występy dzisiejszych kabaretów, narzekamy na ich poziom. Nie zdajemy sobie jednak sprawy, że telewizja często w imię tzw. oglądalności odrzuca nurt poetycki i bardziej refleksyjny, woli dowcipy bardziej przaśne, dla mniej wymagających. Obchodzący w tym roku 40-lecie istnienia Kabaret Elita nigdy nie był kabaretem stricte politycznym, zawsze dotykaliśmy raczej spraw obyczajowych. I zauważyłem, że dzisiejsze kabarety idą w podobnym kierunku. Ostre teksty polityczne wypowiadają sami politycy, więc trudno być dla nich konkurencją.

[srodtytul]Rafał Kmita, Grupa Rafała Kmity - Morze różnorodności[/srodtytul]