Ograniczenie wprowadził art. 4 pkt 1 ustawy z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1090). Przepis ten stanowi, że w pierwszej i drugiej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego; prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy. Ma to trwać przez rok od zakończenia pandemii.
– Ławników wyrugowano z praktycznie wszystkich spraw poza karnymi. Ta zmiana już legislacyjnie budzi wątpliwości. Nie wprowadza się przepisów o znaczeniu fundamentalnym bez szerokich konsultacji i gdzieś między pandemicznymi restrykcjami – mówił w sierpniu na łamach "Rzeczpospolitej" adwokat Paweł Matyja.
Czytaj więcej
Od 2 lipca do roku po ustaniu pandemii – przez taki okres sądy w sprawach cywilnych mają orzekać bez udziału czynnika społecznego. TK oceni, czy narusza to ustawę zasadniczą.
Sąd Rejonowy Katowice-Zachód zwrócił się z pytaniem prawnym w tej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego.
We wniosku zwrócono uwagę, że ustawodawca wprowadził zasadę rozpoznania spraw w składzie l osobowym ze względu na to, aby przyspieszyć rozpoznanie spraw cywilnych, mając na względzie, że sytuacja epidemiczna spowodowała znaczne zaległości w sądach. - Zakładając, że ograniczenie prawa usprawiedliwia konieczność realizacji innego prawa - prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, trudno jednak znaleźć „dowody" na to, że rozpoznanie sprawy z udziałem ławników opóźnia rozpoznanie sprawy, czy też przedłuża postępowania. Ustawodawca nie przedstawił w tym zakresie żadnych obiektywnych danych statycznych, które by potwierdzały tak postawioną tezę - czytamy.
Czytaj więcej
Wprowadzone czasowe ograniczenie aktywności ławników w sprawach cywilnych w I i II instancji nie jest sprzeczne z art. 182 Konstytucji - uważa resort sprawiedliwości.
Problem sygnalizowało już wiele instytucji. Rzecznik Praw Obywatelskich, Naczelna Rada Adwokacka, Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia", Ogólnopolskie Stowarzyszenie Sędziów Sądów Administracyjnych, Stowarzyszenie Sędziów „Themis" oraz Stowarzyszenie Prokuratorów „Lex Super Omnia" w wydanym 7 lipca 2021 r. Memorandum w sprawie prawa obywatela do sądu wskazali m.in., że pod pozorem walki z koronawirusem ustawodawca wprowadza niekonstytucyjne rozwiązania w momencie, kiedy jednocześnie odmraża działalność publiczną. Zwrócono przy tym m.in. uwagę, że zmiany te likwidują zasadę kolegialności składów sądowych, także poprzez odstąpienie od udziału czynnika społecznego w postaci ławników, o czym stanowi art. 182 Konstytucji RP.
W odpowiedzi dla Rzecznika Praw Obywatelskich, Ministerstwo Sprawiedliwości podkreśliło, że w obowiązującym stanie prawnym udział ławników w procesie orzekania nie został wyeliminowany w ogóle, a jedynie doznaje ograniczeń w sprawach rozpoznawanych według przepisów k.p.c. w pierwszej i drugiej instancji.
Zdaniem resortu wprowadzone czasowe ograniczenie aktywności ławników w sprawach rozpoznawanych według przepisów k.p.c. w pierwszej i drugiej instancji nie stoi więc w sprzeczności z regulacjami zawartymi w art. 182 Konstytucji RP.
Prawne uwarunkowania prowadzenia e‑sklepu w 2022 roku
Sygn. akt P 13/21
