Nadwyżka środków trwałych po inwentaryzacji - jak ją ująć w księgach

Różnice między rzeczywistym stanem majątku ustalonym podczas spisu a stanem wykazanym w księgach rachunkowych należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.

Publikacja: 05.10.2016 06:30

Nadwyżka środków trwałych po inwentaryzacji - jak ją ująć w księgach

Foto: www.sxc.hu

Rozdział 3 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) precyzuje terminy, częstotliwość oraz sposób rozliczenia inwentaryzacji. Artykuł 26 uor nakłada na jednostki obowiązek przeprowadzania na dzień bilansowy inwentaryzacji posiadanych środków trwałych drogą spisu z natury. Termin ten jest dotrzymany, jeśli inwentaryzacja rozpocznie się nie wcześniej niż trzy miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończy do 15. dnia następnego roku. Natomiast inwentaryzacja środków trwałych znajdujących się na terenie strzeżonym może być przeprowadzona raz na cztery lata.

Przykład

Ostatnia inwentaryzacja środków trwałych w spółce X sp. z o.o. miała miejsce 12 października 2012 roku. Rok obrotowy spółki trwa od 1 listopada do 31 października następnego roku. Kiedy powinien zostać przeprowadzony następny spis z natury?

Zgodnie z art. 26 uor, jeśli środki trwałe spółki X znajdują się na terenie strzeżonym, to kolejna ich inwentaryzacja może zostać przeprowadzona w terminie do 31 października 2016 roku, czyli do końca czwartego roku obrotowego od ostatniego spisu.

Rezultatem przeprowadzonej inwentaryzacji jest sporządzony przez komisję inwentaryzacyjną protokół z rozliczenia różnic. Rozbieżności między wartością wykazaną w księgach a rzeczywistym stanem majątku mogą mieć postać:

- niedoborów (kiedy stan z ksiąg rachunkowych jest wyższy od ujawnionego w rezultacie inwentaryzacji) lub

- nadwyżek (z sytuacją taką mamy do czynienia kiedy stan z ksiąg rachunkowych jest niższy od ujawnionego w rezultacie inwentaryzacji).

Protokół z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych powinien zostać zatwierdzony przez kierownika jednostki, natomiast wykazane w nim różnice między rzeczywistym stanem majątku a wykazanym w księgach rachunkowych stanem należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.

Niedobór...

Stwierdzony niedobór środka trwałego należy rozliczyć w księgach rachunkowych. W przypadku tych składników majątku można wyróżnić kilka typów niedoborów >patrz schemat.

Przykład

W wyniku przeprowadzonej w roku 2016 inwentaryzacji spółka Y stwierdziła niedobór maszyny produkcyjnej przyjętej do użytkowania w roku 2003. Zgodnie z polityką rachunkowości jednostki stawki amortyzacyjne dla maszyn wynoszą 10 proc. Wartość początkowa środka trwałego wynosiła 15 tys. zł. Środek trwały jest zamortyzowany w 100 proc.

Ewidencja księgowa:

1. Wyksięgowanie wartości początkowej

Wn „Rozliczenie niedoborów" 15 000 zł

Ma „Środki trwałe" 15 000 zł

2. Wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia

Wn „Umorzenie środków trwałych" 15 000 zł

Ma „Rozliczenie niedoborów" 15 000 zł

Jeżeli niedobór został uznany za niezawiniony, to nie ujmuje się dodatkowych księgowań. Natomiast jeśli niedobór został uznany za zawiniony, np. niedobór powstał w wyniku niedbałości pracownika, któremu zostało powierzone mienie, a kierownik jednostki podjął decyzję o obciążeniu osoby odpowiedzialnej materialnie, to kwota roszczenia powinna zostać ujęta w księgach rachunkowych w następujący sposób:

3. Roszczenie wobec odpowiedzialnego pracownika

Wn „Pozostałe rozrachunki z pracownikami" 3000 zł

Ma „Pozostałe przychody operacyjne" 3000 zł

Przykład

Spółka Y przeprowadziła inwentaryzację posiadanych środków trwałych na 31 grudnia 2015 roku. W wyniku inwentaryzacji stwierdzono niedobór sprzętu komputerowego przyjętego do użytkowania 31 grudnia 2013 roku. Planowany okres amortyzacji środka trwałego wynosił trzy lata. Niedobór uznano za zawiniony, kierownik jednostki podjął decyzję o obciążeniu pracownika materialnie odpowiedzialnego kwotą 1 666,67 zł. Pracownik uznał zasadność tego obciążenia. - Wartość początkowa sprzętu 5000,00 zł - Dotychczasowe umorzenie 3333,33 zł - Wartość netto maszyny 1666,67 zł

Ewidencja ksiegowa:

1. Wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia

Wn „Umorzenie środków trwałych" 3333,33 zł

Ma „Środki trwałe" 3333,33 zł

2. Zaksięgowanie niedoboru

Wn „Rozliczenie niedoborów" 1666,67 zł

Ma „Środki trwałe" 1666,67 zł

3. Roszczenie wobec odpowiedzialnego pracownika

Wn „Pozostałe rozrachunki z pracownikami" 1666,67 zł

Ma „Rozliczenie niedoborów" 1666,67 zł

Jeżeli niedobór zostałby uznany za niezawiniony, to rozliczenie niedoborów odbyłoby się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.

... bądź ujawnienie nadwyżek

Zdecydowanie więcej pytań powstaje, kiedy protokół inwentaryzacyjny wykaże nadwyżki środków trwałych. Problematyczna może być bowiem zarówno ich wycena, jaki i sposób rozliczania odpisów amortyzacyjnych.

Księgowanie ujawnionych w wyniku inwentaryzacji nadwyżek powinno zostać poprzedzone weryfikacją przyczyny ich powstania. Dopiero rozpoznanie sposobu nabycia środka trwałego przez jednostkę pozwala podjąć decyzję odnośnie do sposobu zaewidencjonowania ujawnienia w księgach rachunkowych.

Przykład

31 grudnia 2015 roku spółka X przeprowadziła inwentaryzację posiadanych środków trwałych. W wyniku inwentaryzacji ujawniono środek trwały. Analiza dokumentacji jednostki pozwoliła stwierdzić, że został on wytworzony przez jednostkę we własnym zakresie, a koszt jego wytworzenia wyniósł 23 000 zł.

1. Zaksięgowanie ujawnienia środka trwałego

Wn „Środki trwałe" 23 000 zł

Ma „Rozliczenie nadwyżek" 23 000 zł

2. Rozliczenie wartości ujawnionego środka trwałego

Wn „Rozliczenie nadwyżek" 23 000 zł

Ma „Koszt sprzedanych produktów" 23 000 zł

Spółka rozpoczęła amortyzację ujawnionego środka trwałego począwszy od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia go do ewidencji środków trwałych.

Przykład

31 grudnia 2015 roku spółka Z przeprowadziła inwentaryzację posiadanych środków trwałych. W wyniku tych czynności ujawniono dwa środki trwałe. Analiza dokumentacji jednostki pozwoliła stwierdzić, że jeden z nich spółka otrzymała jako darowiznę rzeczową, a jego wartość wyniosła 10 000 zł. Drugi ze środków został zakupiony przez jednostkę, jego wartość (zgodna z fakturą zakupu) wynosiła 13 000 zł.

1. Zaksięgowanie ujawnienia środków trwałych

Wn „Środki trwałe" 23 000 zł

Ma „Rozliczenie nadwyżek" 23 000 zł

2. Rozliczenie wartości ujawnionego środka trwałego otrzymanego w drodze darowizny

Wn „Rozliczenie nadwyżek" 10 000 zł

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 10 000 zł

3. Rozliczenie wartości ujawnionego środka trwałego zakupionego przez jednostkę

Wn „Rozliczenie nadwyżek" 13 000 zł

Ma „Pozostałe przychody operacyjne" 13 000 zł

Spółka rozpoczęła amortyzację ujawnionych środków trwałych począwszy od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzeniu ich do ewidencji środków trwałych.

Małgorzata Piechór, starszy konsultant w Dziale Rewizji Finansowej BDO, biuro w Poznaniu

Trzeba ocenić istotność błędu

Jeżeli środek trwały został nabyty przez jednostkę, a nakłady na jego zakup zostały ujęte w kosztach, to należy się zastanowić nad istotnością tego błędu. Jeżeli wartość ujawnionego środka trwałego istotnie zniekształca wynik finansowy za lata poprzednie, to księgo- wanie należy ująć na podstawie art. 54 ust. 3 uor. Wartość ujawnionego środka trwałego zwiększa w takiej sytuacji środki trwałe, natomiast drugostronnie jest księgowana na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego". Jeżeli nakłady na zakup środka trwałego zwiększyły w latach poprzednich koszty uzyskania przychodów, to konieczna będzie korekta zeznania podatkowego oraz uregulowanie powstałych zaległości podatkowych.

Rozdział 3 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) precyzuje terminy, częstotliwość oraz sposób rozliczenia inwentaryzacji. Artykuł 26 uor nakłada na jednostki obowiązek przeprowadzania na dzień bilansowy inwentaryzacji posiadanych środków trwałych drogą spisu z natury. Termin ten jest dotrzymany, jeśli inwentaryzacja rozpocznie się nie wcześniej niż trzy miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończy do 15. dnia następnego roku. Natomiast inwentaryzacja środków trwałych znajdujących się na terenie strzeżonym może być przeprowadzona raz na cztery lata.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Babciowe przyjęte przez Sejm. Komu przysługuje?
Sądy i trybunały
Sędzia WSA ujawnia, jaki tak naprawdę dostęp do tajnych danych miał Szmydt
Orzecznictwo
Kolejny ważny wyrok Sądu Najwyższego wydany już po uchwale frankowej
ABC Firmy
Pożar na Marywilskiej. Ci najemcy są w "najlepszej" sytuacji
Prawo pracy
Od piątku zmiana przepisów. Pracujesz na komputerze? Oto, co powinieneś dostać