Sąd Najwyższy: dopłaty z UE po rozwodzie trzeba podzielić

Płatności bezpośrednie z UE dla rolników rozliczane są po rozwodzie niezależnie od tego, czy otrzymywał je jeden małżonek czy oboje.

Publikacja: 14.08.2023 02:00

Sąd Najwyższy: dopłaty z UE po rozwodzie trzeba podzielić

Foto: Adobe Stock

To sedno najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego.

Kwestia ta wynikła w sprawie o podział majątku dorobkowego właścicieli bardzo dużego gospodarstwa rolnego na Pomorzu, którzy dopiero kilka lat od spisania intercyzy, a następnie w wyniku rozwodu dzielili przed sądem majątek wspólny. Spór dotyczył rozliczenia unijnych dopłat.

Raz te dopłaty otrzymywała żona, raz oboje, ale najczęściej i najwięcej otrzymał ich mężczyzna.

Otrzymał znacznie więcej dopłat niż była żona

Sąd Rejonowy, a następnie Okręgowy w Gdańsku podzieliły między nich gospodarstwo i zaliczyły do dorobku wszystkie dopłaty unijne do gruntów rolnych przyznane w ramach płatności bezpośrednich za okres po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej. Sądy zasądziły przy tym byłej żonie wysoką spłatę od męża (rozłożoną na cztery roczne raty), na której wysokość duży wpływ miała owa nadwyżka dopłat dla byłego męża ponad dopłaty dla żony.

Mężczyzna nie zgodził się z tym werdyktem i w skardze kasacyjnej do Sądu Najwyższego kwestionował stanowisko niższych instancji. Wskazywał on, że art. 46 kodeksu rodzinnego, w sprawach nieunormowanych do podziału majątku, od chwili ustania wspólności ustawowej (zwykle rozwodu), każe stosować odpowiednio przepisy o wspólności majątku (w tym spadkowego), a więc kodeks cywilny, w szczególności jego art. 53 § 2. Przepis ten do pożytków cywilnych rzeczy (tu: ziemi) zalicza także dochody, które przynosi ona na podstawie stosunku prawnego. Więc dopłaty unijne nie powinny być rozliczane – twierdził mężczyzna.

Nie trzeba tłumaczyć, że takie stanowisko byłoby dla niego korzystne, bo otrzymał znacznie więcej dopłat niż była żona i nie chciał się dzielić z byłą żoną nadwyżką.

Przeciwnego zdania był pełnomocnik kobiety Rafał Zimmermann, radca prawny, wskazując, że dopłaty podlegają normalnemu rozliczeniu jak inne składniki dorobku małżonków.

Dopłaty unijne powinny być rozliczone przy podziale majątku

Sąd Najwyższy w osobie sędziego Kamila Zaradkiewicza podzielił to stanowisko na tzw. przedsądzie i wskazał w uzasadnieniu, że dopłaty unijne powinny być rozliczone przy podziale majątku, bo są dochodem z gospodarstwa rolnego, czyli z reguły z majątku dotychczas wspólnego.

Niezależnie od tego, gdyby je kwalifikować jako dochód czy to z majątku wspólnego, czy też z majątku odrębnego, to taki dochód – niezależnie od źródła pochodzenia – powiększa majątek wspólny. Tego rodzaju wierzytelności stanowią więc dochód, który podlega zaliczeniu do majątku dorobkowego stron i podziałowi. I to sąd, a nie wnioskodawca zobowiązany jest do ustalenia w toku postępowania o podział majątku wspólnego małżeńskiego, składu i wartości tego majątku. Od obowiązku tego nie zwalnia sądu obciążająca wnioskodawcę powinność wskazania majątku we wniosku o podział. Ma on bowiem jedynie ułatwić sądowi ustalenie składu i wartości majątku wspólnego ulegającego podziałowi.

Sygnatura akt: I CSK 6967/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Anisa Gnacikowska, adwokat

Orzeczenie Sądu Najwyższego dotyka bardzo istotnego problemu wzajemnych rozliczeń byłych małżonków po rozwodzie i ustaniu wspólności małżeńskiej majątkowej. Często się zdarza, że sam podział majątku następuje dopiero po kilku latach od rozwodu. W tym czasie majątek wspólny może przynosić dochody, które powinny być dzielone pomiędzy byłymi małżonkami. Zasada jest prosta, jeśli ma zastosowanie na przykład do nieruchomości, która jest wynajmowana lub dzierżawiona, czyli dotyczy tak zwanego pasywnego dochodu. Bardziej skomplikowane są sytuacje, w których dochód nie jest pasywny i zależy od starań lub właściwości jednego z byłych małżonków. Moim zdaniem należy odróżnić te dwie sytuacje i przy tych rozliczeniach nie uwzględniać dochodu uzyskanego po rozwodzie dzięki osobistym staraniom jednego z małżonków.

Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów