O ograniczeniu władzy rodzicielskiej decydują też ławnicy

W nagłych wypadkach sąd opiekuńczy może wydawać z własnej inicjatywy wszelkie potrzebne zarządzenia, także dotyczące dziecka mieszkającego poza obszarem jego właściwości

Publikacja: 27.11.2008 07:13

O ograniczeniu władzy rodzicielskiej decydują też ławnicy

Foto: Fotorzepa, Raf Rafał Guz

Izabela Lewandowska

Takie uprawnienie zapisano w art. 569 § 2 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link]. [b]Jeśli jednak zarządzenie wydane na podstawie tego przepisu dotyczy ograniczenia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy musi podjąć tę decyzję w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.[/b]

Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 20 listopada 2008 r. (sygn. III CZP 110/08).

Na interwencję przewidzianą w art. 569 § 2 k. p. c. zdecydował się sąd opiekuńczy po uzyskaniu informacji od kuratora sądowego, że Jarosław J., mający już ograniczoną władzę rodzicielską nad piątką swych małoletnich dzieci, od dwóch tygodni nie mieszka z nimi. Przebywa z młodą, niedawno poznaną kobietą, a dziećmi opiekuje się jego 70-letnia matka. Beata S., matka dzieci, która również miała ograniczoną władzę rodzicielską, zmarła w 2007 r.

Do sądu wpłynęły wnioski krewnych dzieci: małżonków K. oraz Alicji i Zbigniewa S. oraz Józefa i Barbary S., kandydatów na rodziny zastępcze, wzajemnie ze sobą skłóconych, o wydanie zarządzeń tymczasowych o umieszczeniu dzieci pojedynczo w ich rodzinach.

Sąd uznał, że ze względu na brak porozumienia między kandydatami na rodziny zastępcze, sytuację konfliktową źle wpływającą na dzieci, nie jest w stanie na tym etapie postępowania podjąć decyzji o umieszczeniu ich w tych rodzinach. Jednakże za konieczne uznał bezzwłoczne umieszczenie dwojga najmłodszych dzieci (urodzonych w 2001 r. i 2003 r.) w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Na postanowienie sądu zawierające takie zarządzenie, wydane na podstawie art. 569 § 2 k. p. c. zażalenie złożył ojciec dzieci, działający przez swego brata Zbigniewa S., jednocześnie kandydata na rodzica zastępczego. Twierdził, że sąd podejmując taką decyzję, naruszył art. 109 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=71706]kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[/link]. Postanowienie zostało wydane pochopnie, na podstawie tylko twierdzeń kuratora, bez wysłuchania kandydatów na rodzinę zastępczą, wbrew woli ojca dzieci. Godzi więc w ich dobro.

Jednakże sąd II instancji, do którego wpłynęło to zażalenie, przed jego merytorycznym rozpatrzeniem powziął wątpliwość natury zasadniczej: [b]czy kwestionowane postanowienie wydał sąd we właściwym składzie? Czy powinno być wydane w składzie jednego sędziego i dwu ławników?[/b]

Sąd wydał je jednoosobowo. Zasada zapisana w art. 47 k. p. c. jest taka, że sprawy cywilne, a do nich należą także sprawy rodzinne i opiekuńcze, rozpoznaje w I instancji sąd w składzie jednego sędziego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Takim szczególnym przepisem jest m.in. art. 509 k. p. c., w którym zapisano, że sprawy o przysposobienie, o pozbawianie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej sąd rozpoznaje w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.

Skład sądu to kwestia bardzo istotna. Konsekwencją rozpoznania sprawy w składzie sprzecznym z przepisami jest, w myśl art. 379 k.p.c., nieważność postępowania. Postępowanie trzeba powtórzyć.

Tak będzie właśnie w tej sprawie. [b]Sąd Najwyższy[/b], do którego sąd II instancji zwrócił się z pytaniem prawnym, [b]uznał bowiem, że jest to sprawa dotycząca ograniczenia władzy rodzicielskiej. W uchwale podjętej w odpowiedzi na nie, stwierdził, że w sprawach takich sąd wydaje zarządzenie, o którym mowa w art. 569 § 2 k. p. c., w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.[/b]