Alimenty z funduszu alimentacyjnego 2013/2014: co robić, by je dostać

Fundusz alimentacyjny to pieniądze, którymi państwo wspiera osoby uprawnione do alimentów od członka rodziny. Ale tylko niektórych uprawnionych. O świadczenie z FA nie może się bowiem ubiegać żona, która nie dostaje alimentów przyznanych jej od męża, ani rodzic, któremu sąd zasądził alimenty od samodzielnego już dziecka.

Alimenty z FA należą się wyłącznie na dzieci do 18 lat lub do ukończenia 25. roku życia, jeżeli uczą się w szkole lub szkole wyższej. Chyba, że dziecko jest niepełnosprawne – wtedy może dostawać świadczenie bez względu na wiek. W  imieniu małoletnich dzieci (takich, które nie ukończyły 18 roku życia) o pieniądze z FA występuje rodzic lub opiekun prawny.

Maksymalnie 500 zł

Świadczenie alimentacyjne wynosi tyle, ile dziecko miało dostawać od rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów, lecz nie więcej niż 500 zł. Jeśli więc sąd przyznał alimenty od rodzica w kwocie 600 zł miesięcznie, to świadczenie wyniesie 500 zł. Jeśli zaś rodzic został zobowiązany do płacenia 300 zł miesięcznie, to tyle też dziecko dostanie z FA.

Świadczenie alimentacyjne jest wypłacane  dzieciom, które przez okres świadczeniowy mieszkają w Polsce, chyba że wypłatę świadczenia za granicą przewiduje umowa o zabezpieczeniu społecznym z innym państwem.

Cudzoziemcy  także mogą liczyć na pieniądze z FA pod warunkiem, że mają  zezwolenia na osiedlenie się w Polsce lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich albo statusu uchodźcy.

Trzeba mieć pieczątkę z sądu

Nie wystarczy jednak, że jeden rodzic nie płaci drugiemu umówionej kwoty na utrzymanie ich wspólnego dziecka. Musi być orzeczenie sądu rodzinnego, które go do tego zobowiązuje oraz  tytuł wykonawczy wystawiony przez sąd. Jeśli rodzice zawarli ugodę w sprawie alimentów przed mediatorem, konieczne jest jej zatwierdzenie przez sąd poprzez nadanie klauzuli wykonalności. O świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie mogą więc występować osoby, które miały dostawać pieniądze od rodzica na podstawie jakiegoś nieformalnego porozumienia.

W praktyce wygląda to tak:

1. sąd przyznaje alimenty w wyroku rozwodowym lub osobnej sprawie o alimenty  i wydaje tytuł wykonawczy;

2. jeśli zobowiązany nie płaci dobrowolnie zasądzonej na dziecko kwoty, drugi rodzic z tytułem wykonawczym idzie do komornika, który wszczyna postępowanie egzekucyjne, czyli rozpoczyna ściąganie długu alimentacyjnego;

3. w sytuacji, gdy egzekucja komornicza nie daje efektów, komornik wystawia zaświadczenie o nieskutecznej egzekucji;

5. zaświadczenie dołącza się, wraz z innymi dokumentami, do wniosku  o przyznanie  świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Alimenty ściągane bez skutku

Warto też wiedzieć, co przepisy uznają za bezskuteczną egzekucję alimentów. Chodzi o sytuację, gdy komornik przez ostatnie dwa miesiące nie wyegzekwował pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Jeśli zatem komornikowi udało się ściągnąć tylko część należności alimentacyjnych, to egzekucja może być uznana za bezskuteczną.

Bezskuteczna jest także egzekucja, której nie można wszcząć lub prowadzić, bo dłużnik przebywa poza granicami Polski, a brak jest podstawy prawnej do podjęcia egzekucji w miejscu zamieszkania dłużnika lub też nie sposób odnaleźć  miejsce zamieszkania za granicą.

Tu dochodzimy do problemu dłużników alimentacyjnych, którzy wyjechali na dłużej za granicę. O ile bowiem komornik może zaświadczyć o bezskuteczności egzekucji wobec osoby, która  przebywa w Polsce, to nie ma już takich uprawnień, gdy dłużnik wyjechał do innego kraju.  W takim przypadku osoba ubiegająca się o świadczenie z FA musi wystąpić do sądu okręgowego w swoim miejscu zamieszkania o pomoc w egzekucji alimentów. We wniosku trzeba  podać zagraniczny adres dłużnika albo po prostu oświadczyć, że nie znamy miejsca pobytu dłużnika za granicą. Sąd wyda zaświadczenie o stanie sprawy, które potwierdzać będzie bezskuteczność egzekucji. Z takim dokumentem można składać wniosek o świadczenie alimentacyjne.

Niski dochód na osobę w rodzinie

Przyznanie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. Pieniądze przysługują, gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 725 zł netto. Niestety, nawet złotówka więcej przekreśla szanse na przyznanie świadczenia.

Do rodziny zalicza się następujące osoby:

Rodzic ubiegający się o świadczenia alimentacyjne na dziecko nie musi więc wychowywać dziecka samotnie. Może być w drugim związku małżeńskim albo w wolnym związku (konkubinacie).

Istotne jest także to, że przy ustalaniu dochodu rodziny nie jest brany pod uwagę dochód dłużnika alimentacyjnego, nawet jeśli wciąż jest formalnym małżonkiem rodzica dziecka. Oprócz niego przy obliczaniu dochodu nie zalicza się do rodziny dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego (np. w rodzinie zastępczej) ani dziecka pozostającego w związku małżeńskim (czyli np. siostry, która wprawdzie mieszka z rodzicami, ale jest już mężatką).

Dochód na członka rodziny oblicza się sumując najpierw dochody wszystkich jej członków, a następnie dzieli przez liczbę tych członków. Ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie uwzględnia się jednak członka rodziny przebywającego w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (np. w zakładzie karnym, ośrodku wychowawczym, domu opieki).

Od dochodów odlicza się kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. Np. alimentów jakie drugi mąż matki płaci na własne dziecko z poprzedniego związku.

Uzyskanie i utrata dochodu

Przy obliczaniu dochodu rodziny bierze się pod uwagę dochody jej członków osiągnięte w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy oraz zmiany w sytuacji dochodowej, czyli utratę lub uzyskanie dochodu. Co to dokładnie oznacza?

Osoba, która stara się o świadczenie z FA na okres świadczeniowy 2013/2014 powinna przy ustalaniu dochodu brać pod uwagę dochody, które członkowie jej rodziny osiągnęli w 2012 roku. I to nawet wtedy, gdy nie byli jeszcze członkami rodziny w rozumieniu ustawy. Ale od 2012 r. do momentu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia na okres 2013/2014 sytuacja materialna rodziny może się bardzo zmieniać: któryś z jej członków mógł rozpocząć lub stracić pracę, uzyskać zasiłek dla bezrobotnych albo emeryturę itp. Dlatego przepisy posługują się pojęciem dochodu uzyskanego lub utraconego.

W przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny po roku 2012 dochód ustala się na podstawie dochodu członka rodziny za 2012 r. powiększonego o kwotę uzyskanego dochodu z miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód został osiągnięty.

Natomiast w przypadku uzyskania dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, czyli w 2012 r., uzyskany w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten był osiągnięty.

Przepisy o uzyskaniu dochodu mają zastosowanie, jeśli dochód uzyskany nadal jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

W przypadku, gdy członek rodziny utracił dochód w 2012 roku lub po tym roku, przy ustalaniu dochodu nie uwzględnia się kwoty dochodu utraconego. Ale o utracie dochodu trzeba zawiadomić urząd przyznający świadczenie.

Skomplikowane? Owszem. Dlatego o szczegółowe wyjaśnienia najlepiej prosić urzędników w urzędzie gminy lub ośrodku pomocy społecznej.

Dodajmy tylko, że pojęcie „uzyskanie dochodu" oznacza uzyskanie dochodu spowodowane wyłącznie takimi okolicznościami:

Pojęcie „utrata dochodu" oznacza utracenie dochodu spowodowane:

Dochód nie tylko z etatu

A co rozumieć pod pojęciem "zatrudnienie lub inna praca zarobkowa"? To najczęściej po prostu praca na etacie, ale także wykonywanie pracy na podstawie stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

W przypadku ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Jeżeli rodzina lub osoba ucząca się uzyskuje dochody z gospodarstwa rolnego oraz pozarolnicze, dochody te sumuje się.

Gdzie i kiedy złożyć wniosek

Wniosek o świadczenie z FA można złożyć w dowolnym terminie, ale warto to zrobić przed początkiem okresu świadczeniowego, który trwa od 1 października do 30 września następnego roku, a najlepiej do 31 sierpnia. To dlatego, że świadczenie jest przyznawane od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Jeśli zatem wniosek wpłynie w grudniu, to dopiero od grudnia będzie przyznane świadczenie. Złożenie wniosku do 31 sierpnia gwarantuje zaś, że wypłata świadczenia nastąpi w październiku. Złożenie wniosku we wrześniu lub październiku powoduje, że świadczenie zostanie wypłacone  dopiero w listopadzie.