Jeżeli leasingobiorca nabędzie samochód po zakończeniu podstawowego okresu umowy, jest zobowiązany uiścić opłatę za jego wykup. Wysokość opłaty za wykup samochodu jest znana w chwili zawarcia umowy leasingu i jest równa ustalonej jego wartości końcowej. W ewidencji księgowej leasingobiorcy opłatę za wykup (nabycie samochodu) należy ująć jako zmniejszenie zobowiązania długoterminowego z tytułu leasingu finansowego.
Częstotliwość otrzymywania przez leasingobiorcę faktur związanych z leasingiem finansowym (dla celów rachunkowych) zależy od kwalifikacji umowy dla celów podatkowych i wynika z obowiązku fakturowania przez leasingodawcę, przewidzianego w przepisach o VAT. Zatem możliwe są dwa warianty umów leasingu:
pierwszy
– leasing finansowy dla celów rachunkowych i leasing operacyjny dla celów podatkowych.
drugi
– leasing finansowy dla celów rachunkowych i leasing finansowy dla celów podatkowych.
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług (art. 7 ust.1 pkt 2) leasing operacyjny jest traktowany po stronie leasingobiorcy jako nabycie usługi. Otrzymuje on od leasingodawcy fakturę za opłatę wstępną (na początku umowy), opłaty leasingowe (zazwyczaj raz w miesiącu) z wyszczególnieniem części kapitałowej i odsetkowej oraz fakturę za wykup samochodu (po zakończeniu umowy). Wszystkie pozycje są powiększone o VAT.
Z kolei leasing finansowy dla celów VAT stanowi dla leasingobiorcy nabycie towaru. Otrzymuje on od leasingodawcy jedną fakturę na całkowitą wartość umowy leasingu. Na fakturze wyodrębniona jest część kapitałowa (wartość samochodu) oraz część odsetkowa i obie pozycje powiększone są o VAT (w przypadku nabycia samochodu). Część odsetkowa z faktury podlega w tym przypadku zaksięgowaniu do rozliczeń międzyokresowych czynnych kosztów i proporcjonalnie do upływu umowy leasingu (na podstawie harmonogramu opłat leasingowych i/lub not księgowych) obciąża koszty finansowe leasingobiorcy. Pierwszą płatnością na rzecz leasingodawcy jest zazwyczaj kwota stanowiąca równowartość opłaty wstępnej i VAT. Natomiast kolejnych płatności leasingobiorca dokonuje na podstawie otrzymywanych od leasingodawcy not księgowych.
Leasing finansowy dla celów rachunkowych w związku z wykazaniem samochodu w składnikach majątku trwałego leasingobiorcy uprawnia go do dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Zasady amortyzacji samochodu będącego przedmiotem leasingu powinny być spójne z zasadami stosowanymi do amortyzacji własnych środków trwałych.
Gdy istnieje pewność, że samochód po zakończeniu okresu umowy przejdzie na własność leasingobiorcy, okres amortyzacji powinien się pokrywać z okresem jego użytkowania. Jeżeli takiej pewności nie ma, okres amortyzacji powinien być równy okresowi trwania umowy leasingu.
Sposób prowadzenia ewidencji księgowej (dla celów bilansowych) umożliwiający prawidłowe ujęcie skutków umowy leasingu finansowego klasyfikowanej dla celów podatkowych jako leasing operacyjny zawierają postanowienia Krajowego Standardu Rachunkowości nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa". Standard zawiera m. in. sposób postępowania przy wykupie przedmiotu umowy leasingu przez korzystającego po zakończeniu umowy (por. pkt. VI.10 KSR nr 5).
Stosowanie krajowych standardów rachunkowości jest prawem, a nie obowiązkiem jednostki, co wynika z art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Jeżeli jednostka chce zastosować rozwiązania zaproponowane przez KSR nr 5, powinna to wskazać w polityce rachunkowości. W przeciwnym przypadku zasady jakie przyjęła do ewidencji umów leasingu powinna szczegółowo opisać w Zakładowym Planie Kont.
W świetle wyjaśnień zawartych w KSR nr 5 w przypadku nabycia przedmiotu leasingu za opłatę końcową jest on w dalszym ciągu wykazywany w aktywach korzystającego, który kontynuuje dokonywanie od niego odpisów amortyzacyjnych przez oszacowany okres ekonomicznej użyteczności podlegający okresowej weryfikacji (art. 32 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Opłata końcowa w całości stanowi część kapitałową i służy spłacie zobowiązania z tytułu nabycia przedmiotu leasingu. Ewentualna nadwyżka spłat nad kwotą zobowiązania obciąża pozostałe koszty operacyjne.
W KSR nr 5 brak jest wskazówek jak powinna przebiegać ewidencja księgowa w przypadku, gdy jednostka nie uwzględniła wartości wykupu w wartości początkowej przedmiotu leasingu. W tej sytuacji w momencie wykupu przedmiotu leasingu jednostka może:
· wartość wykupu wynikającą z faktury końcowej zarachować na zwiększenie uprzednio wprowadzonej wartości początkowej,
· wyksięgować przedmiot leasingu i nieumorzoną jego wartość odnieść w pozostałe koszty operacyjne i do ewidencji bilansowej wprowadzić nowy środek o wartości początkowej określonej w fakturze zakupu.
Saldo konta „rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu leasingu" stanowi pozostałe przychody bądź koszty operacyjne.
LEASING OPERACYJNY
W przypadku zawarcia umowy leasingu operacyjnego samochód nie stanowi składnika aktywów (środka trwałego) i nie jest wykazywany w bilansie leasingobiorcy
. W związku z tym nie przysługuje mu prawo dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Z chwilą rozpoczęcia umowy leasingobiorca ujmuje samochód w ewidencji pozabilansowej (środki trwałe w leasingu operacyjnym).
Opłata wstępna, jak również kolejne opłaty leasingowe, obciążają w całości (część kapitałowa i część odsetkowa) koszty działalności leasingobiorcy wykazywane w rachunku zysków i strat (wariant porównawczy) w poz. B.I. jako „Koszty działalności operacyjnej" – „Usługi obce". Przychody z tytułu umowy leasingu operacyjnego nie występują u leasingobiorcy.
Jeżeli kwota opłaty wstępnej w leasingu operacyjnym jest istotna (stanowi przykładowo 30 proc. wartości początkowej przedmiotu leasingu) i może ujemnie wpłynąć na obraz sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego leasingobiorcy, należy ją rozliczyć w okresie trwania umowy za pośrednictwem rozliczeń międzyokresowych czynnych kosztów.
Po wykupie samochodu z leasingu warto pamiętać, że art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości pozwala jednostce stosować uproszczenia. Oznacza to, iż spółka w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, może zdecydować czy do środków trwałych będzie zaliczać te o niskiej wartości, czy też nie. O ile ustawa o podatku dochodowym określają dolną granicę wartości środków trwałych, to dla celów bilansowych jednostka powinna określić ją sama.
Sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu będzie dla jednostki pozostałym przychodem operacyjnym (art. 3 ust. 1 pkt. 32 ustawy o rachunkowości).
Autorka jest samodzielną księgową w Dziale Prowadzenia Ksiąg Rachunkowych w KZWS – RSM International
Zobacz więcej:
» Firma » Finanse firm » Leasing » Leasing w księgach rachunkowych
» Firma » Finanse firm » Leasing » Podatek dochodowy od leasingu
» Firma » Finanse firm » Leasing » VAT od leasingu
