Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach rozstrzygnął w interpretacji z 8 czerwca 2016 r. (IBPP1/4512-168/16/MS) kwestię opodatkowania czynności ustanowienia przez gminę nieodpłatnej służebności gruntowej na rzecz Skarbu Państwa. Na wniosek starosty jako organu reprezentującego Skarb Państwa, gmina darowała Skarbowi Państwa grunty, z przeznaczeniem pod budowę podległej staroście nowej siedziby komendy powiatowej Policji. W umowie strony zobowiązały się do wzajemnego nieodpłatnego ustanowienia służebności gruntowej przejazdu i przechodu – gmina na rzecz Skarbu Państwa po działkach należących do niej i Skarb Państwa na rzecz gminy, po działkach należących do niego. Po zaprojektowaniu budynku siedziby komendy powiatowej Policji, gmina zrezygnowała jednak z roszczenia o ustanowienie służebności gruntowej przez Skarb Państwa. Do zrealizowania pozostało zatem jedynie ustanowienie służebności Skarbowi Państwa po działkach należących do niej.
Gmina zapytała, czy ustanowienie nieodpłatnej służebności gruntowej na rzecz Skarbu Państwa będzie po jej stronie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT. Sama stanęła na stanowisku, że czynność taka będzie podlegała opodatkowaniu. Wskazała na art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu VAT podlega również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.
Stwierdziła, że w opisanej sytuacji ustanowienie służebności na rzecz Skarbu Państwa nie będzie wykonywane w ramach działalności gospodarczej. Służebność ustanowiona zostaje nieodpłatnie i to na rzecz Skarbu Państwa w ramach przywilejów przyznanych przez ustawę o gospodarce nieruchomościami. W ocenie gminy świadczy to o tym, że nie jest to działalność gospodarcza, a co za tym idzie przedmiotową służebność należy opodatkować podatkiem VAT. Gminie nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu gruntu będącego przedmiotem omawianej czynności.
Powyższe stanowisko dyrektor izby skarbowej uznał za nieprawidłowe. Wskazał na definicję służebności gruntowej wynikającą z art. 285 § 1 kodeksu cywilnego stwierdzając, że skoro ustanowienie służebności wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, to na gruncie przepisów o podatku VAT powinno być ono uznawane za świadczenie usług stanowiące przejaw prowadzonej przez gminę działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Dodatkowo, ponieważ świadczenie to odbywa się na podstawie zawartej przez gminę umowy cywilnoprawnej, w sprawie nie będzie miało zastosowania wyłączenie z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6 tej ustawy.
Dyrektor izby skarbowej zgodził się również, że w przedmiotowej sprawie ustanowienie przez gminę służebności gruntowej nie zostanie dokonane dla celów prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. We wniosku o interpretację gmina wskazała wprawdzie, że ustanowienie służebności wynika z art. 14 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, a także ze zobowiązania gminy w akcie notarialnym, jednak wskazany przez nią przepis nie wskazuje, aby czynność ta była związana z prowadzoną przez gminę działalnością gospodarczą.
