Sprzężenie zwrotne stóp i WIBOR-u: dlaczego kredyt reaguje zanim NBP zdąży coś ogłosić?

W ostatnich miesiącach decyzje Rady Polityki Pieniężnej przyciągają coraz większą uwagę opinii publicznej. W dzień posiedzenia RPP media, ekonomiści i kredytobiorcy z niecierpliwością czekają na ogłoszenie jednej kluczowej liczby: czy stopa referencyjna NBP zostanie obniżona, czy nie? Bo choć formalnie kredyty mieszkaniowe nie są oprocentowane według stopy NBP, tylko według wskaźnika WIBOR, to decyzje banku centralnego i tak mają ogromne znaczenie dla wysokości rat. Jak to możliwe? Co właściwie łączy stopę referencyjną z WIBOR-em? I dlaczego kredyt może „zareagować” na zmiany stóp, zanim te zmiany faktycznie nastąpią?

Czytaj więcej

Konsumenci

WIBOR? W Trybunale w Luksemburgu stało się coś ważnego

Po rozprawie 11 czerwca niesporne jest to, że umowy kredytu hipotecznego oparte na WIBOR-ze są le...

Spróbujmy to wyjaśnić krok po kroku, w możliwie prosty sposób.

Czym tak właściwie jest stopa referencyjna NBP?

Stopa referencyjna NBP to główna stopa procentowa ustalana przez Narodowy Bank Polski. Jej poziom wyznacza oprocentowanie, jakie bank centralny oferuje bankom komercyjnym za lokowanie pieniędzy w tzw. bonach pieniężnych – instrumentach finansowych emitowanych przez NBP na bardzo krótki, 7-dniowy okres.

Jeśli bank ma nadwyżkę gotówki, może zainwestować ją właśnie w takie bony, a NBP zapłaci mu za to odsetki – według stopy referencyjnej. Dla banków to atrakcyjna i wolna od ryzyka możliwość ulokowania pieniędzy. Nic dziwnego – w końcu NBP to instytucja państwowa, która nie zniknie z dnia na dzień ani nie ogłosi niewypłacalności.

W praktyce więc można powiedzieć, że stopa referencyjna wyznacza bazową cenę pieniądza, czyli cenę, po której bankowi pożyczać pieniędzy się po prostu nie opłaca.

Na podstawie czego ustalany jest WIBOR?

WIBOR ustalany jest przede wszystkim na podstawie kwotowań offer, czyli kwotowań stóp procentowych, po których bank oferuje złożenie depozytu w innym banku. Upraszczając, WIBOR ustalany jest na podstawie ofert cen „sprzedaży” pieniądza na rynku międzybankowym.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Bartczak, Trzos-Rastawiecki: WIBOR? Polskie sądy nie czekają na Trybunał

W przeważającej większości rozstrzygnięć sądy uznają, że klauzule odnoszące się do zmiennego opro...

I tu dochodzimy do powiązania WIBOR-u ze stopą referencyjną NBP. Obie wartości dotyczą tego samego – określają cenę „sprzedaży” pieniądza przez bank, czyli stopę procentową, w oparciu o którą bank otrzymuje odsetki od złożonego depozytu.

Bank ma więc wybór – albo ulokuje pieniądze w NBP kupując bony pieniężne, albo założy lokatę w innym banku komercyjnym. Oczywistym jest, że skoro stopa referencyjna NBP jest ceną bazową pieniądza, to cena złożenia depozytu w innym banku będzie od tej ceny bazowej zależna. Wzrost lub spadek ceny bazowej (stopy referencyjnej NBP) będzie miał więc bezpośredni wpływ na wzrost lub spadek kwotowań offer (czyli oferowanych cen dla składania depozytów na rynku międzybankowym), w oparciu o które ustalany jest WIBOR. Dlatego decyzje Rady Polityki Pieniężnej o wysokości stopy referencyjnej NBP mają kluczowe znaczenie dla wysokości rat kredytowych ustalanych w oparciu o WIBOR. WIBOR to nie jest więc, jak twierdzą jego krytycy, jakaś abstrakcyjna wartość ustalana na podstawie uznaniowych deklaracji, ale stojąca na bardzo mocnym fundamencie cena pieniądza, która bardzo silnie powiązana jest z „urzędowo ustalaną” stopą referencyjną NBP.

Dlaczego WIBOR spada zanim RPP cokolwiek ogłosi?

Żeby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba przy ustalaniu ceny pieniądza poza stopą procentową uwzględnić drugi element tj. okres, na który pieniądze te są lokowane.

Pamiętajmy, że stopa referencyjna dotyczy 7-dniowych bonów pieniężnych (czyli pożyczki tylko na okres 7 dni). Natomiast w kredytach hipotecznych najczęściej stosowane są WIBOR-y to WIBOR 3M i WIBOR 6M, których podstawą ustalenia są kwotowania offer dotyczące depozytów 3- lub 6-miesięcznych.

Załóżmy, że bank pożycza środki na 3 miesiące. Musi wtedy przewidzieć, jakie będą stopy procentowe przez cały ten okres. Jeśli więc dziś stopa referencyjna wynosi 5,00 proc., ale wszystko wskazuje na to, że za miesiąc spadnie do 4,75 proc., a potem może jeszcze niżej – to banki uwzględnią to w swojej wycenie. WIBOR 3M będzie zatem niższy niż obecna stopa referencyjna, bo rynek już „wlicza” przyszłe obniżki.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Bartłomiej Ślażyński, Bartłomiej Rybicki: Wyrok ws. WIBOR - kamyk, który spowoduje lawinę czy eksces orzeczniczy?

Niedawny wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach jest bodaj pierwszym, który podważa wskaźnik WIBOR. Po...

To dlatego często dzieje się tak, że rata kredytu spada zanim RPP oficjalnie cokolwiek zmieni. A gdy decyzja o obniżce faktycznie zapadnie, rynek już jest na to przygotowany – bo wcześniej zinterpretował sygnały płynące z wypowiedzi członków RPP, danych inflacyjnych, prognoz gospodarczych itp.

Właśnie dlatego wskaźniki referencyjne takie jak WIBOR określane są jako wskaźniki „patrzące w przyszłość”, czyli forward looking, bo istotnym ich elementem jest ocena każdego z kwotujących banków, jak będą kształtować się stopy procentowe w przyszłości. Podstawą tej oceny są dostępne dane rynkowe oraz treść komunikatów NBP.