Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dyrektor KIS) 9 kwietnia 2018 r. wydał interpretację dotyczącą zwolnienia z VAT usług opiekuńczych świadczonych przez gminę (sygn. 0115-KDIT1-1.4012.117.2018.1.NK.). Interpretacja została wydana na wniosek gminy świadczącej usługi opiekuńcze za pośrednictwem miejsko-gminnego ośrodka pomocy społecznej (MGOPS), funkcjonującego jako jednostka budżetowa gminy. Jak podała gmina, MGOPS głównie wykonuje zadania własne, wynikające z ustaw o pomocy społecznej, świadczeniach rodzinnych oraz o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci i o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Wykonując ww. zadania, MGOPS przyznaje uprawnionym do tego mieszkańcom gminy pomoc w formie usług opiekuńczych.

Pomoc ta jest przyznawana w drodze decyzji administracyjnej i co do zasady jest odpłatna, jednak w określonych sytuacjach beneficjenci są całkowicie lub częściowo zwolnieni z opłat i koszt świadczonych usług w całości lub części pokrywa wówczas gmina. Przedmiotowe usługi opiekuńcze są realizowane w różnych formach, m.in. za pośrednictwem opiekunek, które odwiedzają pacjentów w ich mieszkaniach. Mogą również polegać na umieszczaniu pacjentów w domach pomocy społecznej czy schroniskach dla bezdomnych.

Na tle powyższego stanu faktycznego gmina zadała pytanie, czy opisane przez nią usługi opiekuńcze korzystają ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT. Przedstawiając własne stanowisko gmina ograniczyła się jedynie do stwierdzenia, że przedmiotowe usługi podlegają zwolnieniu, nie podając w zasadzie uzasadnienia do swojego poglądu. Dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem gminy i uznał je za prawidłowe. W uzasadnieniu swojego stanowiska zawarł obszerny wywód, w którym dokonał analizy przepisów ustawy o VAT a także ustawy o samorządzie gminnym oraz ustaw regulujących świadczenia wykonywane przez gminę w ramach pomocy społecznej. Organ wskazał, że przy świadczeniu przedmiotowych usług występuje skonkretyzowane świadczenie, które wykonywane jest z nakazu organu władzy (decyzja administracyjna) pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji, dla którego istnieje bezpośredni beneficjent czynności. Zdaniem organu, konsekwencją tego, że możliwe jest zidentyfikowanie konkretnego świadczenia na rzecz konkretnego podmiotu jest uznanie, że świadczenie to należy zakwalifikować jako świadczenie usług na gruncie ustawy o VAT. Następnie dyrektor KIS odniósł się do przesłanek zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT, wskazując że zwolnienie to ma przedmiotowo – podmiotowy charakter i stwierdził, że gmina spełnia warunki do zastosowania tego zwolnienia.

Komentarz eksperta

Janina Fornalik, doradca podatkowy, partner w MDDP

Moim zdaniem stanowisko dyrektora KIS przedstawione w omawianej interpretacji nie jest słuszne, choć jest zgodne ze stanowiskiem gminy wskazanym we wniosku. Jednak w pierwszej kolejności należałoby ustalić, czy gmina w ogóle działa w charakterze podatnika VAT w świetle art. 15 ustawy o VAT w odniesieniu do przedmiotowych świadczeń i dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi na to pytania, zasadna jest analiza zastosowania zwolnienia przedmiotowego. W mojej ocenie usługi MOPS w ogóle nie podlegają VAT, gdyż w tym przypadku nie jest spełniona przesłanka podmiotowa – gmina podlega bowiem wyłączeniu z VAT na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Gmina wyraźnie wskazała we wniosku, że pomoc społeczna świadczona przez MOPS wynika z decyzji administracyjnej, poza tym jest to zadanie nałożone na gminę na podstawie odrębnych ustaw. Tymczasem organy podatkowe konsekwentnie stoją na stanowisku, że gminy powinny wykazywać z tego tytułu sprzedaż zwolnioną z VAT, co wprowadza niepotrzebne i nieuzasadnione obowiązki administracyjne dla jednostek budżetowych, które prowadzą tego rodzaju działalność, chociaż nie wpływa to na kwoty rozliczeń VAT gminy w jej scentralizowanych deklaracjach. Odmienne stanowisko prezentują jednolicie sądy administracyjne np. wyroki: NSA z 14 grudnia 2017 r., I FSK 2073/15, WSA w Gliwicach z 4 lipca 2017 r., III SA/Gl 498/17, WSA we Wrocławiu z 10 października 2017 r., I SA/Wr 625/17. Czas najwyższy aby organy podatkowe zweryfikowały swoje poglądy w tej mierze.