Kto przebije „Heweliusza”, który jest najlepszym serialem roku

– Od czasu pandemii seriale stały się uczestnikiem naszego życia – mówi dyrektorka programowa festiwalu Magdalena Sroka. – Przestały być tylko rozrywką. Pomagają diagnozować świat, opowiadają nasze historie.

Podczas drugiej edycji BNP Paribas Warsaw SerialCon jury pod przewodnictwem Łukasza Palkowskiego za najlepszy serial roku uznało „Heweliusza” (Netflix). Jan Holoubek został uhonorowany za reżyserię tego serialu, a Bartłomiej Kaczmarek za zdjęcia.

– Poziom polskich seriali jest dziś naprawdę wysoki – mówi Łukasz Palkowski. – Pozbyliśmy się bagażu, który sprawiał, że nasze historie rozumieliśmy tylko my. Historie, które opowiadamy, są na tyle uniwersalne, że rozumieją je ludzie pod różnymi szerokościami i długościami geograficznymi. A „Heweliusz” wyróżnia się pod każdym względem. To jest dzieło absolutnie kompletne.

Akcja „Heweliusza” osnuta jest wokół tragedii, która wydarzyła się w styczniu 1993 r. W katastrofie promu  na trasie Gdynia – Ystadt zginęło wówczas 56 osób.

Za najlepszą aktorkę jury uznało Lenę Górę, odtwórczynię głównej roli w serialu „Przesmyk” (HBO Max), sensacyjnym thrillerze pokazującym środowisko szpiegowskie w 2021 r., mechanizmy międzynarodowej prowokacji, a także walkę wywiadów w dobie wojny hybrydowej. Czy nie jest to bardzo aktualne dzisiaj? Nagrodą dla najlepszego aktora wyróżniony został Robert Więckiewicz, który w „Minucie Ciszy 2” (Canal+) zagrał właściciela zakładu pogrzebowego na skorumpowanej i wstrząsanej aferami prowincji. 

Nagrodę za scenariusz odebrali: Karolina Szymczyk-Majchrzak, Dana Łukasińska i Jan P. Matuszyński („Przesmyk, HBO Max”), a nagrodę Icon: Karolina Bruchnicka („Minuta Ciszy 2”, Canal+) oraz Anna Karczmarczyk („Czarna Śmierć”, TVP).

Seriale: opowieści o Polsce

Podczas festiwalu statuetkę Cuttin Edge odebrała Michelle Fairley, znana z „Gry o tron”, ale BNP Paribas Warsaw SerialCon skoncentrowany jest na rodzimych serialach. 

– Filmowcy chętnie sięgają ostatnio po tematy nieprzerobione. „Czarna śmierć”, która pokazuje pandemię ospy we Wrocławiu w latach 60. XX wieku, staje się komentarzem do obecnych trendów antyszczepionkowych. Ale twórcy „Czarnej śmierci” nie uprawiają propagandy, tylko pokazują wszystko przez analogię. „Heweliusz” mówi o mechanizmach władzy, zakłamaniu, konformizmie, bylejakości. Jest krytyką dzisiejszej Polski i dzisiejszych ludzi u władzy. Bo tak jak wtedy jesteśmy pogrążeni w bylejakości – mówi Magdalena Sroka.

Twórcy seriali próbują definiować kim byliśmy i kim jesteśmy.

– Dla mnie ważne jest, że polska kinematografia opowiada się po stronie podstawowych wartości – przyznaje dyrektorka programowa festiwalu. – Seriale, które pokazujemy, często są opowieściami o poszukiwaniu dobra. Artyści zadają pytanie, dlaczego czasem, w niesprzyjających okolicznościach, wychodzi z nas bestia. Czy każdy z nas jest „bardziej zły” czy „bardziej dobry”? Holoubek odpowiada: „Wszyscy jesteśmy dobrzy, tylko musimy się przebudzić”. Inni mówią: „Jesteśmy z gruntu źli, ale cywilizacja i kultura mogą sprawić, że dobro się w nas obudzi”. Dobrze, że twórcy seriali w tej ważnej dyskusji biorą udział. Tym bardziej, że świat jest niepewny i musimy się sami diagnozować, redefiniować.

Wybitni twórcy za kamerą

Festiwal jest też ukłonem w stronę międzynarodowych inwestorów, którzy postawili w Polsce na nasz rodzimy kontent. Polskie seriale wychodzą w świat, rośnie pozycja naszej kinematografii na rynku międzynarodowym. Wystarczy spojrzeć na wyniki Netflixa. „Sexify” znalazło się w top 10 tego portalu w 80 krajach. „Wielka woda” była jednym z najchętniej oglądanych polskich seriali w 2022 r.. Na początku bieżącego roku w top 10 seriali nieangielskojęzycznych było „Wzgórze psów”. Teraz króluje „Heweliusz”, który trafił już do 70 krajów. 

Na seriale otworzyli się u nas renomowani twórcy. Wpisujemy się w ten sposób w trendy na świecie, gdzie seriale od lat realizują najwybitniejsi reżyserzy. Jednym z największych światowych przebojów stało się na początku lat 90. XX wieku prekursorskie „Miasteczko Twin Peaks” Davida Lyncha. A trend ten wybuchł z wielką siłą w nowym wieku. David Fincher reżyserował i produkował „House of Cards” (2013-18), Jane Campion stworzyła dwie serie tajemniczego „Tajemnice Laketop” (2014, 2017), Paolo Sorrentino zachwycił seriami „Młody papież” i „Nowy papież”. Mistrz kina azjatyckiego w 2018 r. Park Chan-Wook pokazał 6-odcinkową „Małą doboszkę”. W Polsce najważniejsze, wielkie dzieło serialowe „Dekalog” stworzył Krzysztof Kieślowski. Agnieszka Holland razem z Magdą Łazarkiewicz, Kasią Adamik i Borysem Lankoszem w 2007 r. zrobiła proroczy serial polityczny „Ekipa”, reżyserowała również odcinki najgłośniejszych seriali amerykańskich „House of Cards”, „Treme”, „The Wire”. 

Dzisiaj rodzime seriale tworzą świetni reżyserzy, aktorzy, autorzy zdjęć. 

– Ten festiwal jest celebracją naszych talentów z jednej strony, a z drugiej pokazaniem, że nasz głos się liczy. I że nasz sektor audiowizualny trzeba wspierać – mówi Magdalena Sroka.

Seriale dawne i najnowsze

Co ciekawe, podczas festiwalu powodzeniem cieszyły się dawne polskie seriale. Znów ożył na dużym ekranie „Dekalog” Krzysztofa Kieślowskiego, pokazywany w pięciu sesjach po dwa odcinki w każdej. Byli widzowie, którzy kupili bilety na cały ten cykl. Powodzeniem cieszyła się też „Lalka”, którą w 1977 r. wyreżyserował Ryszard Ber.

Z drugiej strony wielu widzów chciało obejrzeć nowe produkcje przedpremierowo. Organizatorzy musieli uruchomić dwie dodatkowe sale na projekcje dokumentalnego cyklu „Zabić miss” o modelce Agnieszce Kotlarskiej, która została zamordowana przez mobbera w 1996 r.. Dużym powodzeniem cieszył się sześcioodcinkowy thriller, którego akcja toczy się w latach 90. XX wieku – „Niebo. Rok w piekle”. 

Festiwal stał się ważny dla branży filmowej. Przez kilka dni kilkaset osób spotykało się, biorąc udział w panelach.