Urlop okolicznościowy także na śmierć sąsiadki

Nawet śmierć sąsiadki, którą opiekował się pracownik, upoważnia go do tego, aby wystąpił do szefa o okolicznościowe zwolnienie związane z jej pogrzebem

Publikacja: 25.03.2013 06:50

- Pracownica oświadczyła, że opiekowała się swoją pierwszą teściową, która zmarła i wystąpiła o urlop okolicznościowy z racji jej śmierci i pogrzebu. Niedługo potem oznajmiła, że zmarła inna osoba pozostająca pod jej bezpośrednią opieką i też zażyczyła sobie wolnego na pochówek. Jak definiować bezpośrednią opiekę? Czy ten urlop należy się pracownicy w obu wypadkach?

– pyta czytelniczka.

Tak

Obie sytuacje uprawniają pracownicę do tego, aby wystąpić do szefa o udzielenie jej czasu wolnego w razie zgonu i pogrzebu. Przesądza o tym rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281 ze zm., dalej rozporządzenie).

Nie żyje teściowa

Jego § 15 pkt 2 stanowi, że pracodawca musi zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący jeden dzień – w razie zgonu i pogrzebu m.in. teściowej, teścia, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką. Choć przepis nie precyzuje terminu udzielenia takiego zwolnienia, to powinno ono mieć logiczny, dyktowany doświadczeniem życiowym związek czasowy ze śmiercią. Nie musi to jednak przypadać w dniu pogrzebu teściowej. Pracownik może go wziąć po to, aby np. załatwić sprawy urzędowe (sporządzenie aktu zgonu) czy niezbędne formalności związane z pochówkiem.

Przeszkodą w udzieleniu tego dnia nie jest także to, że chodzi o pierwszą teściową. Prawdopodobnie oznacza to, że pracownica rozwiodła się z pierwszym mężem lub jest wdową. Stosunek powinowactwa między teściami a małżonkiem ich dziecka nie wygasa ze śmiercią drugiego współmałżonka lub uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego. Powinowactwo trwa nadal, mimo że skończył się związek małżeński (art. 618 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Z punktu widzenia prawa rodzic byłego małżonka nadal jest teściem bądź teściową drugiego z eksmałżonków, nawet jeśli ten ostatni ponownie wstąpił w związek małżeński z inną osobą.

Stąd pracownica czytelniczki powinna dostać dzień wolny związany ze śmiercią czy pogrzebem matki swojego pierwszego męża. W skrajnym wypadku ten, kto kilkakrotnie się żenił lub wychodził za mąż, a następnie rozwodził, może mieć też kilkoro powinowatych z poprzednich związków (teściów). Gdyby oni umierali, to na każdego z nich osobie pozostającej w stosunku pracy przysługuje urlop okolicznościowy. Potwierdził to resort pracy w interpretacji z 2009 r.

Bezpośrednia opieka

Te uwagi można też odnieść do zwolnień okolicznościowych określonych w drugiej części § 15 pkt 2 rozporządzenia. Przepis ten wymienia osoby pozostające na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

O ile dość łatwo określić, co oznacza „osoby pozostające na utrzymaniu pracownika", to trudniej zakwalifikować „przebywających pod bezpośrednią opieką". Żaden przepis nie wskazuje takiej definicji. Można więc tu tylko intuicyjnie wytłumaczyć, że chodzi o takie czynności, które ułatwiają czy wręcz umożliwiają przeżycie podopiecznym, np. pracownik robi zakupy, sprząta czy gotuje starszej sąsiadce.

Do takiego grona trzeba też zaliczyć osoby, dla których zatrudniony jest rodziną zastępczą. Nie ma tu więc znaczenia, czy łączy ich z pracownikiem więź pokrewieństwa lub powinowactwa, czy tak jak w podanych wyżej przykładach nie ma w ogóle takiego powiązania.

Jak wykazać

Szef może mieć wątpliwości, czy pracownik faktycznie opiekował się osobą, na której pogrzeb się wybiera. Samą opiekę trudno udowodnić, choć przy rodzinie zastępczej nie ma z tym problemów, gdyż jest orzeczenie sądu.

Najczęściej jednak działy kadr wymagają, aby po powrocie ze zwolnienia okolicznościowego udzielonego na pogrzeb przedstawić skrócony odpis aktu stanu cywilnego potwierdzający to zdarzenie. Lepiej więc mieć taki dokument lub poprosić rodzinę o jego dostarczenie.

To szczególnie ważne przy pogrzebie, gdyż odpis aktu zgonu urzędy stanu cywilnego wydają jedynie w dni powszednie, a sama uroczystość może przypadać w dniu wolnym od pracy i odbywać się w innym mieście. Szef musi jednak pamiętać, że akt zgonu wskazuje tylko datę śmierci, a nie pochówku. Stąd nie może wymagać, aby terminy zwolnienia od pracy z racji pogrzebu pokrywały się z tym, co jest w dokumencie. Ponadto pracownik nie zawsze musi być na tej ceremonii.

Bez dowodu

Gdy jednak podwładny nie przedstawi dokumentu potwierdzającego wystąpienie zdarzenia, z którego powodu skorzystał ze zwolnienia, szef może uznać, że nadużył jego zaufania, a jego nieobecność w pracy w tym okresie może potraktować jako nieusprawiedliwioną. Nieusprawiedliwienie zaś takiej absencji ciężko narusza podstawowe obowiązki pracownicze mimo uprzedniego zawiadomienia pracodawcy o nieobecności i jej przyczynie (wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2000 r., I PKN 150/00).

Może więc prowadzić do rozstania w trybie dyscyplinarnym (art. 52 k.p.).

Skąd potwierdzenie

Zgodnie z art. 83 ustawy z 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 212, poz. 1264 ze zm.) odpisy wydaje się m.in. na wniosek osoby, której stan cywilny został w akcie stwierdzony, jej wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, małżonka lub przedstawiciela ustawowego, jak i innych osób, które wykażą w tym interes prawny.

Konieczność wykazania faktycznej podstawy zwolnienia okolicznościowego należy uznać za interes prawny. Przy skróconym odpisie stanu cywilnego wystarczy samo uprawdopodobnienie istnienia takiego interesu.

- Pracownica oświadczyła, że opiekowała się swoją pierwszą teściową, która zmarła i wystąpiła o urlop okolicznościowy z racji jej śmierci i pogrzebu. Niedługo potem oznajmiła, że zmarła inna osoba pozostająca pod jej bezpośrednią opieką i też zażyczyła sobie wolnego na pochówek. Jak definiować bezpośrednią opiekę? Czy ten urlop należy się pracownicy w obu wypadkach?

– pyta czytelniczka.

Pozostało 92% artykułu
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Sądy i trybunały
Prokurator krajowy zdecydował: będzie śledztwo ws. sędziego Nawackiego