CBAM czyli rewolucja w imporcie wybranych towarów na obszar celny Unii Europejskiej

1. Czego dotyczą nowe regulacje i kiedy weszły w życie?

Rozporządzenie CBAM stosuje się od 1 października 2023 r. z określonymi wyjątkami (w związku z tym, że wdrożenie przepisów podzielono na dwa okresy: przejściowy i docelowy). Pierwsze obowiązki po stronie przedsiębiorców wystąpiły w ostatnim kwartale 2023 r. Import określonych towarów w tym okresie będzie musiał zostać zadeklarowany w odpowiednim systemie do 31 stycznia 2024 r. Czasu na wypełnienie pierwszego obowiązku jest zatem coraz mniej.

System CBAM jest młodszą siostrą innego systemu unijnego, związanego z emisją gazów cieplarnianych. Chodzi o EU Emissions Trading System (tzw. EU ETS), który reguluje handel uprawnieniami do emisji na terytorium UE. EU ETS zobowiązuje do nabywania i rozliczania uprawnień do emisji w związku z wystąpieniem w instalacji produkcyjnej czynności, z którymi wiąże się emisja określonych gazów cieplarnianych. System obciąża zatem unijne podmioty i określone działania (w szczególności produkcyjne), np. produkcję żelaza, dodatkowymi kosztami związanymi z emisją gazów cieplarnianych w tym procesie.

Podobne koszty do tej pory nie dotyczyły towarów importowanych na terytorium UE z krajów trzecich (m.in. Chin, Indii czy Korei Południowej). Mogło to prowadzić do tzw. ucieczki emisji gazów cieplarnianych. Przeniesienie produkcji poza terytorium UE pozwalało na oszczędności w zakresie kosztów emisji gazów cieplarnianych i brak obowiązków wynikających z systemu EU ETS.

Remedium na m.in. takie zjawiska ma być system CBAM, który kosztami emisji gazów cieplarnianych będzie obciążał towary, które zostały wyprodukowane poza terytorium UE, a następnie zaimportowane na jej obszar celny i dopuszczone do obrotu. Tym samym regulacji CBAM nie będziemy stosować w odniesieniu do towarów, które nie zostaną dopuszczone do obrotu w UE (np. będą transportowane przez jej terytorium w ramach tranzytu).

Większość obowiązków związanych z działaniem systemu będzie ciążyć na importerach i ich dostawcach z krajów spoza UE. W szczególności to importer będzie odpowiedzialny za zadeklarowanie odpowiednich danych, a w przyszłości rozliczenia kosztów emisji zaimportowanych towarów. Przepisy budzą w związku z tym skrajne emocje. O ile w ramach systemu EU ETS, podmioty zobowiązane posiadają lub co do zasady powinny posiadać informacje niezbędne do wypełniania odpowiednich obowiązków, o tyle w przypadku CBAM importerzy będą musieli opierać się w znacznej mierze na danych przekazywanych od swoich kontrahentów z krajów trzecich. Należy przy tym mieć na względzie, że bardzo często będą to dane specjalistyczne, m.in. w zakresie prowadzonych procesów produkcyjnych. Wątpliwości może budzić przede wszystkim fakt obciążenia importerów odpowiedzialnością za deklarowanie danych, które nie zawsze będą w stanie zweryfikować. Można spodziewać się, że duże i średnie podmioty będą w stanie udźwignąć dodatkowe obowiązki, ale mniejsi przedsiębiorcy mogą napotkać opór ze strony swoich dostawców lub nie być w stanie ponieść kosztów compliance związanych z systemem CBAM. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje, które powinny pomóc zrozumieć, na co powinni przygotować się importerzy w ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy (w których obowiązywać będzie okres przejściowy).

2. CBAM – zakres podmiotowy i przedmiotowy

Przepisy rozporządzenia CBAM znajdują zastosowanie do towarów pochodzących z państw spoza UE, wymienionych w załączniku I do Rozporządzenia CBAM lub produktów przetworzonych powstałych z tych towarów w wyniku procedury uszlachetniania czynnego, w momencie ich przywozu z państwa trzeciego na obszar celny Unii. Nowe regulacje na ten moment nie będą stosowane w odniesieniu do towarów, które nie zostały wymienione w załączniku I Rozporządzenia CBAM.

Czytaj więcej

Biznes

UE przyspiesza walkę o klimat. Przegłosowano trzy akty prawne Fit for 55

Parlament Europejski przegłosował kluczowe akty prawne z pakietu Gotowi na 55 (Fit for 55). UE zdecydowanie podąża w kierunku neutralności klimatycznej.

W załączniku I do Rozporządzenia CBAM wymieniono następujące grupy towarów:

1) Żeliwo i stal;

2) Aluminium;

3) Energię elektryczną;

4) Cement;

5) Nawozy;

6) Chemikalia.

Załącznik 1 zawiera wykaz kodów CN towarów, które w ramach poszczególnych grup zostały objęte Rozporządzeniem CBAM. Wykaz ten nie jest ostateczny – organy unijne zapowiadają, że lista towarów CBAM może w przyszłości zostać rozszerzona.

Jednocześnie Rozporządzenie CBAM nie znajduje zastosowania do:

1) towarów o niewielkiej wartości rzeczywistej (150 EUR);

2) towarów znajdujących się w bagażach osobistych podróżnych przybywających z państw trzecich;

3) towarów, które mają być transportowane lub wykorzystywane w związku z odpowiednimi działaniami wojskowymi.

Ustawodawca unijny przewidział przy tym regulację, która ma zapobiegać obchodzeniu przepisów Rozporządzenia CBAM, np. poprzez sztuczny podział dostaw na przesyłki, których wartość rzeczywista nie przekracza progu 150 EUR. Komisja Europejska została zobowiązana do stałego monitorowania sytuacji na poziomie UE w celu zidentyfikowania praktyk obchodzenia przepisów.

Rozporządzenie nie znajdzie ponadto zastosowania do towarów pochodzących z państw trzecich i terytoriów trzecich wymienionych w pkt 1 załącznika III Rozporządzenia CBAM. Do takich państw trzecich należą:

1) Islandia;

2) Liechtenstein;

3) Norwegia;

4) Szwajcaria.

Jeżeli zatem przedsiębiorca będzie importował na terytorium UE towary wymienione w załączniku I oraz:

1) zastosowania nie znajdzie którekolwiek z wyłączeń określonych w przepisach (np. wartość importowanych towarów przekracza 150 EUR) oraz

2) nie są to towary pochodzące z jednego z wymienionych wyżej państw

- to będzie musiał przygotować się do wypełnienia odpowiednich obowiązków, na początku sprawozdawczych.

3. Okres przejściowy Rozporządzenia CBAM

Przepisy w zakresie CBAM (w docelowym kształcie) zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Do tego momentu, w okresie 1 października 2023 r. – 31 grudnia 2025 r. będziemy mieć do czynienia z okresem przejściowym.

Na potrzeby stosowania regulacji CBAM w okresie przejściowym Komisja Europejska wydała rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (dalej: Rozporządzenie wykonawcze). Rozporządzenie wykonawcze dotyczy wyłącznie obowiązków w zakresie okresu przejściowego październik 2023 – grudzień 2025 r.

Na potrzeby okresu przejściowego uruchomiona została uproszczona wersja systemu teleinformatycznego CBAM, w którym importerzy będą zobowiązani do wykonywania obowiązków sprawozdawczych. Importerzy będą musieli przedstawiać Komisji Europejskiej za pośrednictwem przejściowego rejestru CBAM „sprawozdanie CBAM” za okresy kwartalne, nie później niż miesiąc po zakończeniu danego kwartału. Oznacza to, że pierwsze sprawozdanie w okresie przejściowym powinno zostać przesłane do 31 stycznia 2024 roku (za ostatni kwartał 2023 r.). W Polsce, dostęp do rejestru przejściowego CBAM można uzyskać wyłącznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC).