Rok temu zmarła siostra mojego ojca. Jej mąż zmarł 20 lat temu, a dzieci nie mieli. W 2019 r. powiedziała mi, że sporządziła testament, a kilka dni przed śmiercią prosiła, abym przyjechała do niej, bo się źle czuje i chce mi przekazać, u którego notariusza jest testament, ale nie zdążyłam dojechać przed jej śmiercią. Czy taka informacja ma znaczenie dla sprawy spadkowej – pyta nas czytelniczka, panie rejencie.
Informacja o testamencie jest bardzo istotna dla sprawy spadkowej. To jedyny sposób skutecznej zmiany kolejności dziedziczenia, jeśli nie zgadzamy się z kolejnością dziedziczenia ustawowego. W zależności od zapisów w testamencie można np. zmienić krąg osób powołanych do spadku, spadkobierca ustawowy może zostać pozbawiony prawa do spadku, a czasami nawet osoby uprawnione do zachowku mogą go zostać pozbawione.
Czytaj też:
Czytelniczka pytała raczej, co z taką informacją zrobić. Jak szukać testamentu. Sprawdzała przez notariusza w centralnym rejestrze testamentów i tam nie jest zarejestrowany, a rejent doradził jej, żeby z aktem zgonu przeszła się po kancelariach notarialnych w tym mieście, czy tam nie ma testamentu ciotki w tzw. rejestrach podręcznych.
Zazwyczaj testator zawiadamia członków rodziny lub powołaną do dziedziczenia na podstawie testamentu osobę, że taki dokument sporządził oraz gdzie jest przechowywany. Gdy został sporządzony testament notarialny, testator czasami przekazuje takiej osobie wypis. Zdarza się także, że po śmierci spadkodawcy najbliżsi znajdują w jego domu testament własnoręczny bądź też wypis testamentu sporządzonego u notariusza.
Chodzi o to, że czytelniczka ma tylko ogólną informację, że prawdopodobnie testament został sporządzony, a po samym dokumencie ani śladu.
Możemy skorzystać z przeszukania Notarialnego Rejestru Testamentów. W NORT można odnaleźć zarówno testamenty własnoręczne, jak i notarialne, o ile testator zgłosił w kancelarii notarialnej chęć rejestracji testamentu. Trzeba wiedzieć, że nie ma obowiązku rejestrowania testamentów w NORT, wobec czego może się zdarzyć, że nawet sporządzony przed notariuszem testament nie został zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów.
Ale zapytać w kancelarii można?
Po śmierci testatora spadkobiercy mogą, pytając w kancelarii notarialnej, uzyskać informację, czy u tego notariusza zmarły sporządził testament. Taka informacja dotyczyć będzie jedynie tego konkretnego notariusza, i to w ciągu ostatnich dziesięciu lat. To jeden z powodów, dla których Krajowa Rada Notarialna zachęca do rejestrowania testamentów w NORT. Umożliwia ono, po śmierci testatora, łatwe i szybkie ustalenie miejsca złożenia testamentu, którego w przeciwnym przypadku spadkobiercy mogą w ogóle nie odnaleźć.
Czy w związku z taką sytuacją czytelniczka może napisać do sądu pismo, że ciotka złożyła testament u notariusza, tylko nie wie u którego?
W postępowaniu spadkowym zarówno przed sądem, jak i przed notariuszem biorą udział osoby wchodzące w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi. Składają one tzw. zapewnienie spadkowe, w którym zwarta jest m.in. informacja, czy osoby uczestniczące w postępowaniu mają wiedzę o tym, że spadkodawca sporządził testament. Takie oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej. A więc informację o testamencie trzeba przekazać sądowi lub notariuszowi prowadzącemu sprawę spadkową.
