Czy wdowcom należy się więcej? Zasady dziedziczenia przez małżonków

Aktualne przepisy określają, że do spadku można zostać powołanym albo w testamencie, albo ustawowo – na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o dziedziczeniu. Ustawowe dziedziczenie ma miejsce, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu lub jeśli nie uregulował w nim dostatecznie kwestii dziedziczenia, a także, gdy dokument ten został uznany za nieważny. Małżonek spadkodawcy może więc odziedziczyć cały jego majątek, jeśli taka będzie wola zmarłego wyrażona w testamencie. W przypadku dziedziczenia ustawowego powołanych do spadku może być więcej osób. Kiedy to wdowie lub wdowcowi należy się więcej?

Dziedziczenie przez małżonka. Jak uniknąć sporów?

Ludzie często nie mają świadomości, jak przebiega podział majątku w przypadku dziedziczenia ustawowego. Nie wiedzą więc, że w pewnych okolicznościach wdowa lub wdowiec przy zbiegu dziedziczenia mają większy udział spadkowy niż inni spadkobiercy. Czy spory w tym zakresie są częste?

– Z praktyki notarialnej wynika, że raczej rzadko dochodzi do sporów w tym zakresie – wyjaśnia nam notariusz Anna Szerer, członek Izby Notarialnej we Wrocławiu. – Dodam na marginesie, że małżonkowie coraz częściej sporządzają testamenty, w których powołują się wzajemnie do dziedziczenia, czyli po śmierci jednego z małżonków cały spadek przypada drugiemu małżonkowi.

Co zrobić, aby takich ewentualnych sporów uniknąć?

– Oczywiście testament jest najlepszym wyjściem, by uniknąć sporów. Testament sporządza się w sytuacji, gdy chce się zmienić dziedziczenie ustawowe. Spadkodawca nie ma w tym zakresie żadnych ograniczeń (oczywiście w polskim prawie nadal jest instytucja zachowku uregulowana w art. 991 Kodeksu cywilnego) – mówi Anna Szerer.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Czy spadek po rodzicach zawsze dzieli się po równo? Jak dziedziczy rodzeństwo?

Śmierć jednego z rodziców lub obu wiąże się z koniecznością podziału majątku, który po sobie zost...

Dziedziczenie ustawowe. Kto dziedziczy w pierwszej kolejności?

Jak stanowi art. 931 Kodeksu cywilnego, w pierwszej kolejności powołane z ustawy do spadku są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. W przypadku, gdy dziecko spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, jego udział spadkowy przypada jego dzieciom w częściach równych, a przepis ten stosuje się także do dalszych zstępnych.

Co istotne dziedziczenie przez dzieci i małżonka następuje w częściach równych, jednak ta część, która przypada małżonkowi, nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Oznacza to, że w przypadku jednego dziecka spadkobiercy otrzymują jedną drugą majątku, dwójki dzieci – po jednej trzeciej części, trójki dzieci – po jednej czwartej majątku, ale gdy dzieci jest już więcej, małżonek otrzymuje jedną czwartą majątku spadkodawcy, a między dzieci reszta majątku dzielona jest na równe części.

Dziedziczenie przez małżonka, gdy małżeństwo nie ma dzieci

Przepisy Kodeksu cywilnego stanowią również, że w przypadku, gdy spadkodawca nie ma zstępnych, to do spadku z ustawy powołani są jego małżonek oraz rodzice. W tej sytuacji udział spadkowy każdego z rodziców dziedziczących w zbiegu z małżonkiem osoby zmarłej wynosi jedną czwartą całości spadku. Połowa spadku przypada wdowie lub wdowcowi.

Jeśli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, to udział spadkowy dziedziczącej matki spadkodawcy w zbiegu z małżonkiem wynosi połowę spadku. Jedna druga spadku przypada też rodzicowi w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, gdy jeden z rodziców nie dożył otwarcia spadku, a spadkodawca nie miał rodzeństwa lub rodzeństwo nie miało zstępnych.

Warto również zaznaczyć, że gdy jedno z rodziców nie dożywa otwarcia spadku, to udział spadkowy tej osoby przypada rodzeństwu spadkodawcy w równych częściach, a jeśli którekolwiek z rodzeństwa nie dożywa otwarcia spadku – jego część przypada jego zstępnym.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Odrzuciła zadłużony spadek, a komornik i tak zapukał. Jest skarga do SN

Córka odrzuciła obciążony spadek po matce, a mimo to sąd uznał ją za spadkobierczynię i wierzycie...

Jaki jest udział spadkowy małżonka, gdy małżeństwo nie miało dzieci?

Udział spadkowy małżonka dziedziczącego w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy wynosi jedną drugą spadku. Jeżeli natomiast nie ma zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa ani ich zstępnych, to w takim razie cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Przedmioty urządzenia domowego. Kiedy małżonek może je otrzymać?

Jeżeli małżonek dziedziczy z ustawy w zbiegu z innymi osobami (oprócz zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim w chwili jego śmierci), to może on zażądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których korzystał wspólnie ze spadkodawcą lub wyłącznie sam za życia spadkodawcy. Co jednak istotne, z uprawnienia można skorzystać tylko w przypadku, kiedy wspólne pożycie małżonków nie ustało za życia spadkodawcy.

– Małżonek może tego żądać bez względu na to, czy małżonkowie żyją tak naprawdę razem, czy osobno: mieszkają razem, nie są rozwiedzeni/w separacji i nie jest konieczne bycie razem „w praktyce” – precyzuje Anna Szerer.

Kiedy małżonek jest wyłączony z dziedziczenia?

Małżonek jest wyłączony z przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy, jeśli małżonkowie pozostawali w separacji. Ponadto wyłączony od dziedziczenia jest małżonek, jeśli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.