Jak napisać skuteczny testament? O ważności wydziedziczenia i zachowku

Rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci ma miejsce dzięki sporządzeniu testamentu. Jeśli jednak nie został on sporządzony, okazał się nieważny lub też zawarci w nim spadkobiercy zrezygnują ze spadku, wówczas dochodzi do dziedziczenia ustawowego, które określone jest w art. 931 i następnych Kodeksu cywilnego. Aby uniknąć sporów, niejasności oraz innych komplikacji, warto wiedzieć, jak sporządzić testament, który naprawdę zadziała.

Rozporządzenie majątkiem. Jak zrobić to skutecznie?

Według art. 941 Kodeksu cywilnego na wypadek śmierci można rozporządzić majątkiem jedynie przez testament. Dokument ten może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Co istotne, może on w każdej chwili odwołać cały testament lub jego poszczególne postanowienia.

Tylko osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, może sporządzić, a także ewentualnie odwołać, testament. Nie można tego zrobić przez przedstawiciela.

Formy testamentu

Testamenty zwykłe mogą przybrać trzy formy:

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

W tych sytuacjach można stracić spadek. Kiedy spadkobierca zostaje uznany za niegodnego?

Spadkobierca może być powołany do spadku z testamentu lub z ustawy. W pewnych przypadkach może on...

Którą formę testamentu wybrać?

Wybór formy zależy od spadkodawcy. Czy jednak któraś z nich daje większe bezpieczeństwo spadkodawcy?

– W mojej ocenie testament notarialny daje większe bezpieczeństwo niż własnoręczny – wyjaśnia nam Agnieszka Sinkiewicz, rzecznik prasowy Stowarzyszenia Notariuszy RP. – Tę formę warto wybrać w każdej sytuacji. Niektóre rozrządzenia testamentowe dla swej ważności wręcz wymagają formy aktu notarialnego, jak np. zapis windykacyjny. W przypadku odwołania testamentu notarialnego procedura nie wymaga ponownej wizyty u notariusza, lecz w moim przekonaniu dla bezpieczeństwa obrotu i wyeliminowania potencjalnych sporów o spadek w przyszłości, wskazane jest, aby odbyło się to również w formie notarialnej – dodaje.

Według informacji przekazanych nam przez ekspertkę, testament sporządzony w formie notarialnej bardzo trudno podważyć, wymaga to bowiem przeprowadzenia przed sądem odpowiedniego postępowania dowodowego. Może to mieć miejsce przy wadach oświadczenia woli testatora, gdy nie były one znane notariuszowi. Gdyby bowiem notariusz w tym zakresie podjął jakąkolwiek wątpliwość, winien jest odmówić dokonania czynności. Natomiast testamenty sporządzone w innej formie znacznie łatwiej podważyć i często ma to miejsce.

Testamenty szczególne

Kodeks cywilny określa ponadto szczególne formy testamentu:

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Czy wdowcom należy się więcej? Zasady dziedziczenia przez małżonków

W pewnych okolicznościach małżonek spadkodawcy ma większy udział w spadku niż pozostali spadkobie...

– Obecnie testamenty szczególne w praktyce sporządzane są rzadko. Ich późniejsze potwierdzenie może być problematyczne – mówi Agnieszka Sinkiewicz.

Kiedy testament szczególny traci moc?

Co ciekawe, testament szczególny może stracić moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających niezachowanie formy testamentu zwykłego – chyba że spadkodawca umrze przed upływem tego terminu.

Kiedy testament jest nieważny?

Zgodnie z Kodeksem cywilnym testament jest nieważny, jeżeli:

Jeśli nastąpią powyższe okoliczności, na nieważność testamentu nie można się powołać po upływie trzech lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie – po upływie dziesięciu lat od otwarcia spadku.

Kiedy następuje odwołanie testamentu?

Odwołanie testamentu może nastąpić, gdy:

Sporządzenie nowego testamentu bez zaznaczenia, że poprzedni został odwołany, sprawia, że odwołaniu ulegają jedynie te postanowienia poprzedniego dokumentu, których treści nie da się pogodzić z treścią nowego.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Czy spadek po rodzicach zawsze dzieli się po równo? Jak dziedziczy rodzeństwo?

Śmierć jednego z rodziców lub obu wiąże się z koniecznością podziału majątku, który po sobie zost...

Kto jest uprawniony do zachowku?

Zachowek należy się zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, wówczas otrzymać powinien dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który przypadałby przy dziedziczeniu ustawowym, natomiast w pozostałych przypadkach – połowa wartości tego udziału.

Kiedy i kogo można wydziedziczyć?

Spadkodawca może wydziedziczyć w testamencie zstępnych, małżonka i rodziców – oznacza to pozbawienie zachowku. Kodeks cywilny określa ku temu przesłanki. Wydziedziczenie może nastąpić, gdy osoba uprawniona do zachowku:

Co istotne, przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu. Ponadto, jeżeli spadkodawca przebaczył uprawnionemu do zachowku, nie może go wydziedziczyć. Jeśli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Jeżeli osoba wydziedziczona ma zstępnych, są oni nadal uprawnieni do zachowku.