Oświadczenia majątkowe radnych i wójtów do 30 kwietnia 2019

Obowiązek złożenia oświadczeń majątkowych nakładają na samorządowców ustawy ustrojowe: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym oraz samorządzie województwa (patrz podstawa prawna). Zgodnie ich przepisami oświadczenia majątkowe zobowiązani są złożyć: radni, wójt (burmistrz, prezydenta miasta), zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarz gminy, skarbnik, kierownik jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osoba prawną, osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta. I analogicznie osoby zajmujące tożsame stanowiska w powiecie oraz województwie.

Czytaj też: Kto analizuje oświadczenia majątkowe samorządowców

Kto komu składa

Radni – składają oświadczenie przewodniczącemu rady (przewodniczącemu sejmiku województwa). Wójt (burmistrz, prezydent miasta), przewodniczący rady gminy, marszałek województwa, przewodniczący sejmiku województwa, starosta, przewodniczący rady powiatu - składają wojewodzie. A pozostali zobowiązani odpowiednio - wójtowi, staroście lub marszałkowi województwa.

Wzór formularzy oświadczeń majątkowych dla samorządowców określają rozporządzenia prezesa Rady Ministrów wydane odpowiednio na podstawie przepisów ustaw samorządowych.

Co w oświadczeniu

Oświadczenie o stanie majątkowym zawiera informacje o :

- zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków, komunalnej osoby prawnej lub związku metropolitalnego mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych;

- dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu;

- mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. zł;

- zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 tys. zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Oświadczenie majątkowe dotyczy ich majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego złożenie oświadczenia. Oświadczenie składa się wraz z kopią zeznania podatkowego za rok poprzedni i jest ono jawne.

Konsekwencje niezłożenia dokumentu

W przypadku niezłożenia oświadczenia w terminie organ właściwy do przyjęcia oświadczenia wzywa osobę do złożenia oświadczenia wyznaczając 14-dniowy dodatkowy termin do złożenia oświadczenia.

Z orzecznictwa:

- W sytuacji gdy kwestie sposobu dostarczenia wójtowi wezwania do złożenia oświadczenia majątkowego w dodatkowym terminie nie są ustawowo określone, dostarczenie wezwania może nastąpić na adres urzędu gminy, bezpośrednio na ręce wójta lub upoważnionego do odbioru jego korespondencji pracownika, ale także na adres domowy, z tym że musi ono być skuteczne.

- wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 sierpnia 2016 r. II OSK 1237/16

W przypadku niezłożenia oświadczenia majątkowego pomimo upływu dodatkowego terminu konsekwencje są daleko idące i powodują wygaśnięcie mandatu w przypadku osób, które pełnią swoje funkcje z wyboru lub utratę wynagrodzenia za okres od dnia w którym oświadczenie powinno być złożone do dnia jego faktycznego złożenia przez pozostałych zobowiązanych, jak również sankcje w postaci utraty pracy (odwołanie i  rozwiązanie umowy o pracę z powodu niezłożenia oświadczenia majątkowego jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia).

Nie sposób w tym miejscu nie poruszyć kwestii niejasności i wzajemnych korelacji pomiędzy sankcją utraty wynagrodzenia a utratą pracy. Analizując bowiem przepisy nie sposób nie zauważyć, że w przypadku innych niż radni oraz wójt funkcjonariuszy gminnych ustawodawca zastosował podwójny system sankcji w postaci:

- utraty prawa do wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinno być złożone oświadczenie, do dnia złożenia oświadczenia,

- odwołania, w drodze uchwały rady gminy, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin złożenia oświadczenia, względnie odwołania albo rozwiązania przez właściwy organ umowy o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia bez bliższego wyjaśnienia i skonkretyzowania tych przepisów.

Z orzecznictwa:

- Z art. 24k ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym wynika, że: pracodawca ma prawo rozwiązać stosunek pracy na podstawie tego przepisu i nie musi przy tym starać się o informacje, z jakich przyczyn pracownik uchybił nałożonemu nań obowiązkowi. Zasięgnięcie takiej informacji umożliwia mu jednak podjęcie decyzji niewadliwej; w innym wypadku naraża się na ryzyko odwołania pracownika do sądu pracy z żądaniem restytucji stosunku pracy. W postępowaniu takim jednak to do pracownika należy wykazanie, że doszło do tego bez winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przez wykazanie okoliczności, które uniemożliwiły mu wykonanie spoczywającego na nim obowiązku – z prawa do rozwiązania stosunku pracy pracodawca nie może korzystać wbrew art. 8 KP.

- wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2010 r. I PK 188/09

- Zasadniczym problemem przy wykładni analizowanych przepisów jest ocena, czy wina pracownika jest przesłanką rozwiązania umowy o pracę (obowiązku pracodawcy w tym zakresie), czy też wystarczające jest stwierdzenie niewykonania podstawowego obowiązku pracowniczego (bezprawności), polegającego na niezłożeniu oświadczenia majątkowego lub złożeniu go po terminie. Z literalnego odczytania przepisów można rzeczywiście wyciągnąć wniosek, że wina pracownika nie jest przesłanką tego trybu rozwiązania umowy o pracę. Niezłożenie w terminie oświadczenia majątkowego może być przez pracownika zawinione w różnym stopniu (od winy umyślnej, poprzez rażące niedbalstwo do najlżejszej winy nieumyślnej). Może też być przez pracownika całkowicie niezawinione. W przypadkach braku zawinienia oraz lżejszych postaci winy, sankcja w postaci rozwiązania umowy o pracę w sposób równoznaczny z rozwiązaniem na podstawie art. 52 kp (bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, tzw. rozwiązanie dyscyplinarne) byłaby nieproporcjonalna do zachowania pracownika. Jest to więc szczególny przypadek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

- wyrok Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2007 r. I PZP 4/07

Kolejnym istotnym problem jest – w jaki sposób wyegzekwować od pracownika pobrane już w 100 proc. wynagrodzenie, w przypadku ukarania pracownika karą pozbawienia wynagrodzenia.

Z orzecznictwa:

- Z art. 24h oraz 24k ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym nie wynika możliwość żądania zwrotu wynagrodzenia wypłaconego za wykonaną pracę na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu".

- wyrok SN z dnia z 4 listopada 2008 r. II PK 80/08

Oddzielną grupą pracowników stanowią osoby zatrudnione w jednostkach samorządowych (w urzędzie gminy, w starostwie powiatowym) którzy również mogą być zobowiązani do złożenia oświadczenia majątkowego, dotyczy to pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych urzędniczych oraz stanowiskach urzędniczych – w ich przypadku, jeżeli pracodawca uzna że powinni oni złożyć oświadczenie o swoim stanie majątkowym może ich wezwać do spełnienia tego obowiązku.

Podstawa prawna: Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 506)

Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 511)