Zysk zatrzymany w spółce daje podatkowe korzyści w CIT

Reguły uwzględniania przy obliczaniu wysokości podatku dochodowego od osób prawnych wartości hipotetycznych kosztów odsetkowych od kapitału własnego zostały określone w art. 15cb ustawy o CIT. Zgodnie z ust. 1 przywołanego przepisu, za koszt uzyskania przychodów uznaje się również kwotę odpowiadającą iloczynowi stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego obowiązującej w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok podatkowy powiększonej o 1 punkt procentowy oraz

1) dopłaty wniesionej do spółki w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach lub

2) kwoty zysku przekazanego na kapitał rezerwowy lub zapasowy spółki.

Ustawodawca precyzuje przy tym, że za rok podatkowy, w którym dopłata została wniesiona do spółki, uznaje się rok, w którym dopłata wpłynęła na rachunek płatniczy spółki.

Czytaj także: Społeczna odpowiedzialność biznesu: korzyści w CIT, ale nie w VAT

Przez kolejne trzy lata

Regulacja ta pozwala zatem na uwzględnienie w bazie kosztów podatkowych wartości hipotetycznego oprocentowania finansowania wewnętrznego (samofinansowania), którego źródłem są dopłaty wniesione do spółki bądź zysk zatrzymany, przekazany na kapitał rezerwowy bądź kapitał zapasowy. Możliwość rozpoznania hipotetycznego kosztu odsetkowego zasadniczo przysługuje w roku podwyższenia kapitału rezerwowego bądź zapasowego (odpowiednio: w roku wniesienia dopłaty) oraz w kolejnych dwóch bezpośrednio po sobie występujących latach podatkowych.

Uwaga na przepis przejściowy

W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę na przepisy przejściowe ustawy wprowadzającej omawianą regulację. Choć art. 15cb ustawy o CIT obowiązuje od 1 stycznia 2019 r., to jednak zgodnie z art. 10 nowelizacji z 23 października 2018 r., stosuje się go po raz pierwszy do roku podatkowego rozpoczętego po 31 grudnia 2019 r. Powołany przepis art. 15cb ustawy o CIT stosuje się jednak również do wniesionych dopłat oraz zysku przekazanego na kapitał rezerwowy lub zapasowy po 31 grudnia 2018 r. W takim przypadku za rok wniesienia dopłaty lub przekazania zysku, o którym mowa w art. 15cb ust. 2 i 5 ustawy o CIT, przyjmuje się rok podatkowy rozpoczęty po 31 grudnia 2019 r. Ustawodawca dopuścił więc możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych hipotetycznych odsetek od wniesionej dopłaty lub zysku przekazanego na kapitał rezerwowy/zapasowy w 2019 roku, przy czym przyjmuje się domniemanie, że w tym przypadku rokiem wniesienia dopłaty bądź przekazania zysku na odpowiedni fundusz jest rok rozpoczęty po 31 grudnia 2019 r.

Przykład

W spółce z o.o. ABC podjęto w roku podatkowym 2019 (rozpoczętym po 31 grudnia 2018 r.) uchwałę o przekazaniu części wypracowanego zysku na kapitał rezerwowy. Spółka ma prawo do rozpoznania w bieżącym roku podatkowym (2020) kwoty hipotetycznego oprocentowania od finansowania wewnętrznego. Spółka zasadniczo będzie mogła rozpoznać koszty podatkowe z tego tytułu również w kolejnych dwóch latach podatkowych (2021 i 2022).

Właściwa stopa referencyjna NBP

Wartość hipotetycznego oprocentowania, którą należy zastosować dla celów obliczenia kosztów podatkowych, uzależniona jest od stopy referencyjnej NBP obowiązującej w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym rok podatkowy. Biorąc pod uwagę literalne brzmienie art. 15cb ust. 1 ustawy o CIT, należy przyjąć, że stopę referencyjną NBP właściwą w danym przypadku jest stopa obowiązująca w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającym rok rozpoznania kosztu podatkowego (a nie roku poprzedzającym rok wniesienia dopłaty bądź przekazania zysku na odpowiedni fundusz).

Przykład

Rozliczając koszty podatkowe z tego tytułu w bieżącym roku podatkowym (1 stycznia

2020 r. – 31 grudnia 2020 r.), spółka ABC z poprzedniego przykładu powinna zastosować oprocentowanie w wysokości 2,5 proc. (stopa referencyjna NBP obowiązująca 31 grudnia 2019 r. wynosiła 1,5 proc. – ten stan istniał od 5 marca 2015 r.).

Warto jednak zwrócić uwagę, że w obecnym roku odnotowuje się zmiany w wartości stopy referencyjnej, która na dzień 29 maja 2020 r. jest równa 0,10 proc. Tym samym podatnicy powinni mieć na uwadze, że wartość odsetek hipotetycznych rozliczonych w przyszłym roku podatkowym, a dotyczących tego samego zysku zatrzymanego, może się różnić.

Co istotne, kwota hipotetycznych odsetek uwzględnianych przez podatnika w danym roku podatkowym nie może łącznie przekroczyć kwoty 250 tys. zł (art. 15cb ust. 2 i 3 ustawy o CIT).

Wyłączenia

Omawiając kwestie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych hipotetycznego oprocentowania finansowania wewnętrznego należy zwrócić także uwagę na przepisy wyłączające możliwość rozpoznania kosztów podatkowych.

I tak, preferencyjnych zasad rozliczania kosztów podatkowych od wartości finansowania wewnętrznego nie stosuje się do dopłat oraz zysków przeznaczonych na pokrycie straty bilansowej, co wynika wprost z art. 15cb ust. 4 ustawy o CIT.

Jak wynika natomiast z art. 15cb ust. 5 ustawy o CIT, podatnik nie powinien zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odsetek od finansowania wewnętrznego, jeżeli zwrot dopłaty lub podział i wypłata zysku nastąpi wcześniej niż po upływie trzech lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym ta dopłata została wniesiona do spółki albo została podjęta uchwała o zatrzymaniu zysku w spółce. W przypadku rozpoznawania kosztów podatkowych w postaci odsetek hipotetycznych w odniesieniu do wniesionych dopłat bądź zysku przekazanego na kapitał rezerwowy lub zapasowy po 31 grudnia 2018 r., a przed rokiem podatkowym rozpoczętym po 31 grudnia 2019 r., należy pamiętać o przepisie przejściowym. Artykuł 10 ust. 2 nowelizacji z 23 października 2018 r. wskazuje, że w takim przypadku za rok wniesienia dopłaty bądź przekazania zysku, o którym mowa w art. 15cb ust. 2 i 5 ustawy o CIT, przyjmuje się rok podatkowy rozpoczęty po 31 grudnia 2019 r. Wówczas hipotetyczne odsetki mogą być rozliczane w trzech kolejnych latach podatkowych, począwszy od roku podatkowego zaczynającego się po 31 grudnia 2019 r. Z kolei, skoro zwrot dopłaty lub podział i wypłata zysku nie może nastąpić wcześniej niż po upływie trzech lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym ta dopłata została wniesiona do spółki albo została podjęta uchwała o zatrzymaniu zysku w spółce, to w tym przypadku, trzyletni okres, podczas którego nie można dokonać zwrotu dopłaty lub podziału i wypłaty zysku należy liczyć od końca roku podatkowego uznanego za taki rok zgodnie z przepisem przejściowym.

Przykład

Kontynuując poprzedni przykład, jeżeli w spółce ABC, której rok podatkowy jest równy kalendarzowemu, w roku 2019 podjęto uchwałę o przeznaczeniu zysku wypracowanego w 2018 r. na kapitał zapasowy, to hipotetyczne odsetki z tego tytułu spółka rozliczy w kosztach podatkowych w latach podatkowych: 2020, 2021 i 2022. Zysk będzie natomiast musiał pozostać w spółce do końca 2023 roku. Rok 2020 będzie bowiem w tym przypadku uznany za rok zatrzymania zysku w spółce, zgodnie z przepisem przejściowym.

Jeżeli dopłata zostanie zwrócona przed upływem tego terminu, to w roku podatkowym, w którym dokonano zwrotu, należy rozpoznać przychód w wartości odpowiadającej odliczonym kosztom uzyskania przychodów. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do przychodów spółki proporcjonalnie odpowiadających tej części kosztów uzyskania przychodów, która odpowiada zwróconej kwocie dopłaty - w przypadku zwrotu części dopłaty.

Ponadto, w przypadku gdy spółka zostanie przejęta w wyniku łączenia albo podziału albo przekształcona w spółkę niebędącą osobą prawną przed upływem wskazanego terminu, powstanie obowiązek rozpoznania przychodu podatkowego w wysokości odpowiadającej uprzednio rozpoznanym kosztom odsetkowym.

Mała klauzula

Od 1 stycznia 2021 r. wyłączenie możliwości stosowania omawianych przepisów będzie także dotyczyć sytuacji, gdy podatnik lub podmiot z nim powiązany w rozumieniu art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT dokonał czynności prawnej albo powiązanych czynności prawnych bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, głównie w celu uznania kwoty hipotetycznych odsetek za koszt uzyskania przychodów. Do uzasadnionych przyczyn ekonomicznych nie zalicza się przypadku, gdy korzyść uzyskana w roku podatkowym lub w latach następnych wynika z zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów.

Autorka jest kierownikiem Zespołu Podatków Bezpośrednich ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp. k.

Podstawa prawna: art. 15cb ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1406 ze zm.)