NSA rozstrzygnął ostatnio o możliwości stosowania postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania do wypłat należności z tytułu odsetek na rzecz agenta rozliczeniowego (pool leadera) w ramach struktury cash poolingu w sytuacji, gdy nie można uznać go za rzeczywistego odbiorcę tych środków. Jak wynika z sentencji wyroku, ustalając konsekwencje wypłat odsetek do zagranicznego pool leadera w podatku u źródła, nie można uwzględniać umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania właściwej ze względu na jego rezydencję podatkową. Dotyczy to nie tylko sytuacji, w których właściwa umowa międzynarodowa zawiera klauzulę beneficial owner, ale również tych, w których brak jest wyraźnego wymogu, aby odbiorca odsetek był podmiotem uprawnionym do nich w znaczeniu prawnym i zarazem ekonomicznym.
Zagadnienie opodatkowania podatkiem u źródła odsetek wypłacanych przez polskiego przedsiębiorcę na rzecz zagranicznego pool leadera z tytułu korzystania ze środków pieniężnych w związku z uczestnictwem w systemie cash poolingu należy rozpatrywać, odwołując się do przepisów ustawy o CIT oraz postanowień umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu >patrz ramka.
Warunek skorzystania z preferencji
Ocena zasad opodatkowania dochodów nierezydenta z tytułu odsetek, o jakich mowa powyżej, sprowadza się do ustalenia, czy podmiot, na rzecz którego są one płacone, jest ich rzeczywistym właścicielem.
Zgodnie z większością umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zastosowanie stawki podatkowej przewidzianej w danej umowie międzynarodowej jest uzależnione od spełnienia warunku, zgodnie z którym odsetki muszą być wypłacone ich ekonomicznemu właścicielowi (beneficial owner). Klauzula rzeczywistego właściciela została wprowadzona jako narzędzie, które ma przeciwdziałać zjawisku tzw. treaty shoppingu, a więc wykorzystywaniu przywilejów zawartych w poszczególnych umowach przez podmioty nieuprawnione, poprzez wykorzystywanie osoby pośrednika w celu niwelowania obciążeń fiskalnych.
Trzeba przeanalizować zapisy
Ustalenie, czy podmiot, do którego obowiązków należy organizacja oraz zarządzanie systemem cash poolingu oraz na którego rachunek wypłacane są odsetki stanowiące wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pieniężnego uczestników, powinno zostać dokonane po wnikliwej analizie postanowień umowy cash poolingu. Umowa o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową jest z cywilistycznego punktu widzenia umową nienazwaną i nieuregulowaną przepisami prawa. Stąd z uwagi na zasadę swobody umów strony w sposób dowolny mogą kreować istniejące stosunki prawne. Można jednak zauważyć, że w większości przypadków agent rozliczeniowy nie jest rzeczywistym właścicielem odsetek otrzymywanych od uczestników systemu.
