Jak zatrudnić cudzoziemca w firmie

Przyjeżdżających do Polski w celu zarobkowym cudzoziemców zasadniczo możemy podzielić na dwie grupy.

Pierwszą stanowią obywatele państw, w przypadku których możemy mówić o daleko idących ułatwieniach w przyjeździe i podejmowaniu zatrudnienia. Są to obywatele państw Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinu i Norwegii tworzące Europejski Obszar Gospodarczy, a także Szwajcarii.

Drugą grupę stanowią obywatele państw trzecich, czyli spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w przypadku których procedury są o wiele bardziej skomplikowane, a sam przyjazd w większości przypadków będzie wymagał uzyskania przez cudzoziemca wizy wjazdowej. Listę państw, których obywatele mogą przyjechać do Polski bez wiz, można znaleźć na stronie internetowej MSZ (https://www.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/przyjazd_do_polski/lista_panstw/lista_panstw).

Warunki podjęcia zatrudnienia

Wskazuje je art.87 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1265 ze zm.; dalej: ustawa). Zgodnie z jego treścią do wykonywania pracy na terytorium Polski uprawnieni są cudzoziemcy, którzy:

- posiadają status uchodźcy nadany w RP (art. 87 ust. 1 pkt 1), zgodę na pobyt ze względów humanitarnych (pkt 4a) lub na pobyt tolerowany w RP (pkt 5),

- korzystają z ochrony uzupełniającej (pkt 2), czasowej (pkt 6) lub posiadają ważne zaświadczenie o udzielaniu ochrony na terytorium RP (pkt 6a),

- posiadają zezwolenie na pobyt czasowy (pkt 11a), stały w RP (pkt 3) lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE w RP (pkt 4),

- są obywatelami państwa członkowskiego UE (pkt 7), państwa EOG, nienależącego do Unii Europejskiej (pkt 8) lub państwa niebędącego stroną umowy o EOG mogący korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi (pkt 9). (...) ?

• towarzyszą na terytorium RP cudzoziemcowi, o którym mowa w pkt 7-9, jako członek rodziny (pkt 10),

• przebywają na terytorium RP na podstawie dokumentu pobytowego, wydanego przez inne państwo członkowskie UE, a celem pobytu jest wykonywanie pracy w charakterze pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż (pkt 11b),

• posiadają zezwolenie na pracę oraz przebywają legalnie na terytorium RP (pkt 12 i 13).

Regułą jest posiadanie przez cudzoziemca zezwolenia na pracę. Zezwolenie to wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany albo głównego miejsca wykonywania pracy. Zezwolenie to jest wydawane po spełnieniu warunków wynikających z art. 88c ustawy, na czas określony nie dłuższy niż trzy lata i może być przedłużane.

Jednak z obowiązku posiadania zezwolenia zwolnieni są cudzoziemcy (art. 87 ust. 2 ustawy):

• posiadający w RP zezwolenie na pobyt czasowy (pkt 1 i 4),

• będący małżonkiem (pkt 2) lub zstępnym obywatela polskiego lub cudzoziemca, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP (pkt 3),

• przebywający na terytorium RP w związku z wystąpieniem o przedłużenie pobytu, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę (pkt 5),

• posiadający ważną Kartę Polaka (pkt 6),

• uprawnieni do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członka UE, państwa EOG lub Szwajcarii którzy są zatrudnieni przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowani w celu świadczenia usług na terytorium RP (pkt 8),

• gdy umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia (pkt 9).

Procedura oświadczeniowa

Najpopularniejszą formą zatrudniania cudzoziemców w Polsce jest tzw procedura oświadczeniowa.

Zgodnie z art. 87 ust. 3 ustawy zezwolenie na pracę nie jest wymagane w przypadku cudzoziemca, będącego obywatelem Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji lub Ukrainy, jeżeli powiatowy urząd pracy, przed rozpoczęciem pracy przez cudzoziemca, zarejestruje w ewidencji oświadczeń oświadczenie pracodawcy o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, a praca będzie wykonywana na warunkach określonych w tym oświadczeniu. Wzór oświadczenia jest załącznikiem do rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 7 grudnia 2017 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń (DzU poz. 2345). Łączna długość okresu wykonywania pracy na podstawie tego oświadczenia nie może przekroczyć sześciu miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Pracodawca obowiązany jest zgłosić do PUP fakt podjęcia pracy przez cudzoziemca (najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy) lub w terminie siedmiu dni od dnia określonego w oświadczeniu jako dzień rozpoczęcia pracy poinformować o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca.

Uwaga! Brak konieczności uzyskania zezwolenia na pracę nie oznacza, że nie ma konieczności uzyskania wizy (np. w przypadku obywateli Ukrainy objętych ruchem bezwizowym, jeżeli okres pobytu i pracy w Polsce będzie dłuższy niż 90 dni) lub zezwolenia pobytowego.

Prace sezonowe

Od 1 stycznia 2018 roku w ramach procedury oświadczeniowej nie można zatrudniać cudzoziemców do prac sezonowych. Rodzaje działalności, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową, wymienione zostały w rozporządzeniu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca (DzU poz. 2348). Generalnie dotyczy to pracy w rolnictwie, turystyce i gastronomi.

Zezwolenie na pracę sezonową wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, na czas określony, który nie może być dłuższy niż dziewięć miesięcy w roku kalendarzowym.

Podobnie jak w przypadku procedury oświadczeniowej, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, obowiązany jest do pisemnego powiadomienia właściwego PUP o podjęciu pracy przez cudzoziemca (najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy) lub w terminie siedmiu dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w oświadczeniu o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca (art. 88z ust. 13 ustawy).

Ubezpieczenia społeczne

Zgodnie z ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1778 ze zm.) cudzoziemcy z tytułu umowy o pracę obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Pracodawca jest również zobowiązany opłacać składki na Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W przypadku umowy zlecenia składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna, natomiast składki społeczne są obowiązkowe.

Kwestie podatkowe

Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP (ograniczony obowiązek podatkowy). W art. 3 ust. 2b ustawy o PIT ustawodawca wyszczególnił, jakie dochody (przychody) uważa się za osiągane na terytorium RP, w tym w szczególności z wykonywanej na terytorium Polski:

• pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia (pkt 1),

• działalności wykonywanej osobiście, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia (pkt 2),