Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 21 lutego 2017 r. (II UK 742/15).
ZUS odmówił wydania zaświadczenia potwierdzającego, że pracownik płatnika składek, który był agencją pracy tymczasowej, we wskazanych okresach wykonywania pracy we Francji podlegał polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Sąd apelacyjny, jako sąd drugiej instancji, zmienił wyrok sądu okręgowego uznając, że decyzja ZUS była prawidłowa. Rozstrzygnięcie sprawy wymagało zastosowania europejskich przepisów w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a więc rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 oraz nr 987/2009.
Sąd drugiej instancji ustalił, że płatnik składek jest agencją pracy tymczasowej z siedzibą w Polsce, zajmującą się m.in. wyszukiwaniem stanowisk, pozyskiwaniem i udostępnianiem wykwalifikowanych pracowników przedsiębiorstwom z krajów Unii Europejskiej. Z tytułu działalności prowadzonej w Polsce spółka uzyskała w danym roku obroty na poziomie 12 – 18 proc. i zatrudniała w Polsce nieporównywalnie mniej pracowników niż za granicą. Z tego względu sąd apelacyjny uznał, że brak jest podstaw do zastosowania wyjątku od przewidzianej w rozporządzeniu zasady podlegania ustawodawstwu państwa, w którym praca jest wykonywana. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego stwierdził, że kluczowym elementem dla stwierdzenia, czy pracodawca delegujący pracowników do pracy za granicą może być uznany za podmiot zazwyczaj prowadzący znaczną część działalności na terytorium państwa, w którym ma siedzibę, jest kryterium osiągania w tym kraju obrotu z prowadzonej działalności na poziomie co najmniej 25 proc. całego swojego obrotu. W rozstrzyganej sprawie to kryterium nie zostało spełnione. Ponadto sąd uznał, że działalność spółki w Polsce ogranicza się tylko do prowadzenia czynności administracyjnych, a pracownik był faktycznie pracownikiem przedsiębiorstwa francuskiego.
Z tym rozstrzygnięciem nie zgodził się Sąd Najwyższy. Powołał się na wyrok składu siedmiu sędziów z 18 listopada 2015 r. (II UK 100/14). Zgodnie z nim w celu ustalenia, że przedsiębiorstwo prowadzi normalną działalność w rozumieniu art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/04 czy też znaczną część działalności innej niż zarządzanie wewnętrzne w rozumieniu art. 14 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/09, należy uwzględniać wszystkie kryteria charakteryzujące jego działalność oraz charakter przedsiębiorstwa. Wybór kryteriów powinien być dostosowany do konkretnego przypadku. Ocena ta powinna mieć charakter całościowy, a zatem stanowić ogólny wniosek wynikający z rozważenia wszystkich przyjętych kryteriów. Kryterium obrotu nie ma decydującego lub szczególnego znaczenia. W związku z tym sąd apelacyjny błędnie przyjął, że uzyskiwanie w kraju obrotu poniżej 25 proc. całkowitego obrotu prowadzi do wniosku o nieprowadzeniu przez spółkę normalnej działalności w państwie siedziby i niesłusznie uznał, iż w takim wypadku zbędna jest całościowa ocena, czy przedsiębiorstwo prowadzi faktyczną działalność w państwie wysyłającym.
Komentarz eksperta
Izabela Dziubak-Napiórkowska, radca prawny, Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp.k.
