Turystyczny Fundusz Gwarancyjny - skutki braku wpłat

Wprowadzone zmiany wynikają z ustawy o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: nowelizacja). Część przepisów nowelizacji, w tym regulacje dotyczące utworzenia Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego (dalej: TFG), weszła w życie 9 września 2016 r. Od 26 listopada 2016 r. obowiązują pozostałe regulacje nowelizacji, rozszerzające zakres obowiązków ciążących na organizatorach turystyki i pośrednikach turystycznych m.in. o opłacaniu składki na TFG.

Nowe wymagania

TFG stanowi wyodrębniony rachunek w Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym (dalej: UFG), zapewniającym obsługę TFG. Obowiązkiem składania deklaracji i odprowadzania składki na TFG są objęci wszyscy organizatorzy turystyki lub pośrednicy turystyczni mający siedzibę (lub oddział - w przypadku przedsiębiorcy zagranicznego) w Polsce.

Po uzupełnieniach wprowadzonych nowelizacją, do obowiązków przedsiębiorcy wykonującego taką działalność należy m.in. zapewnienie klientom, na wypadek swojej niewypłacalności:

- pokrycia kosztów powrotu z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu lub planowanego powrotu z imprezy, obejmujących w szczególności koszty transportu, zakwaterowania, transferów, w tym także koszty poniesione przez klientów, w wypadku gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny, wbrew obowiązkowi, nie zapewnia tego powrotu, oraz

- zwrotu części wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną odpowiadającą części imprezy, która nie została lub nie zostanie zrealizowana z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu,

- nie tylko, jak dotychczas, przez zawarcie umowy gwarancji bankowej bądź ubezpieczeniowej, zawarcie umowy ubezpieczenia na rzecz klientów lub przyjmowanie wpłat klientów wyłącznie na rachunek powierniczy, ale także przez wpłaty składki do TFG, jako dodatkową formę zabezpieczenia.

Przedsiębiorca, o którym mowa powyżej, musi także:

- prowadzić wykaz zawartych: umów o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych i umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych oraz

- składać terminowo do UFG deklaracje, zawierające:

- wyliczenie należnej składki do TFG,

- liczbę i rodzaj zawartych umów o świadczenie usług turystycznych oraz liczbę klientów objętych umowami zawartymi w danym miesiącu,

- informacje o zabezpieczeniach finansowych (gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, zawarcie umowy ubezpieczenia na rzecz klientów bądź przyjmowanie wpłat wyłącznie na rachunek powierniczy) oraz o podmiotach ich udzielających, do których mogą być składane roszczenia w okresie, za jaki jest składana deklaracja, a także

- informację na temat liczby klientów, w przypadku których składka została już wniesiona do TFG, a impreza została odwołana przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług była uzależniona od liczby zgłoszeń, a także w razie rozwiązania umowy lub odstąpienia od niej przez klienta.

Przykład

Organizator turystyki ma obowiązek prowadzić wykaz zawartych umów o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych. Marszałek województwa i minister właściwy do spraw turystyki, w trybie kontroli, mają prawo dostępu do danych zawartych w takim wykazie. Dane zawarte w wykazie udostępnia się także na wniosek UFG, bez wskazywania danych identyfikujących klientów. Wykaz umów powinien zawierać: numer rezerwacji, termin zawarcia umowy, termin imprezy turystycznej, liczbę osób i cenę usług objętych umową, miejsce jej wykonania, rodzaj środka transportu, terminy i wysokość faktycznie dokonanych przedpłat oraz termin i wysokość zwrotu wpłat klientowi w razie rozwiązania umowy. W wykazie trzeba uwzględnić także umowy zawarte i niezrealizowane do dnia wejścia w życie nowelizacji. Wykaz umów może być prowadzony w postaci elektronicznej. W razie niewypłacalności, organizator turystyki powinien przekazać właściwemu marszałkowi województwa wykaz ograniczony do umów, które nie zostały lub nie zostaną zrealizowane. Do wykazu dołącza się wówczas informację zawierającą imiona i nazwiska oraz numery telefonów kontaktowych osób objętych umową.

Opłacanie składki

W nowelizacji przyjęto, że składka na TFG będzie naliczana w wysokości nie wyższej niż 30 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych oraz że składka jest należna z dniem zawarcia umowy. Przewidziano, że minister właściwy do spraw turystyki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii UFG, określi wysokość składki, w drodze rozporządzenia.

Według stanu na dzień oddawania tego materiału do druku rozporządzenie to nie zostało jeszcze ogłoszone w Dzienniku Ustaw. W projekcie rozporządzenia ministra sportu i turystyki w tej sprawie (por. np. https://bip.msit.gov.pl/bip) ustalono następujące wysokości składek za imprezy turystyczne na terytorium:

- państw europejskich i pozaeuropejskich z wykorzystaniem transportu lotniczego w ramach przewozu czarterowego – 15 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy,

- państw pozaeuropejskich z wykorzystaniem innego środka transportu niż transport lotniczy w ramach przewozu czarterowego – 13 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy,

- państw europejskich z wykorzystaniem innego środka transportu niż transport lotniczy w ramach przewozu czarterowego -10 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy,

- krajów mających lądową granicę z Polską, a w przypadku Federacji Rosyjskiej w obrębie obszaru obwodu kaliningradzkiego, a także za imprezy turystyczne na terytorium Polski, w tym imprezy zagranicznej turystyki przyjazdowej – 0 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy.

Składkę na TFG trzeba obliczyć i wpłacić bez wezwania. Składka jest obliczana za okres jednego miesiąca i przekazywana, wraz z deklaracją, do UFG w terminie do 21. dnia następnego miesiąca. Deklarację za okres od 26 do 30 listopada 2016 r. trzeba złożyć do 21 grudnia 2016 r. (wyjaśnienia UFG na jego stronie internetowej https://www.ufg.pl).

Środki z TFG będą stanowić rezerwę finansową na wypadek, gdyby podstawowe zabezpieczenie finansowe organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego nie było wystarczające do zapewnienia powrotu klientów do kraju oraz do zwrotu wpłat dla klientów. Marszałek województwa jest uprawniony do występowania na rzecz klientów także w sprawach wypłaty środków z TFG.

Składanie deklaracji

W nowelizacji przewidziano, że wzór deklaracji zostanie określony przez ministra właściwego do spraw turystyki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia. Według stanu z dnia oddawania tego materiału do druku rozporządzenie to nie zostało jeszcze ogłoszone w Dzienniku Ustaw (projekt rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki w tej sprawie jest dostępny m.in. na stronie internetowej resortu https://bip.msit.gov.pl/bip).

W wyjaśnieniach UFG podkreślono, że obowiązek złożenia deklaracji będzie istnieć także w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie zawarł żadnej umowy w danym miesiącu. Wymóg składania deklaracji i odprowadzania składki nie dotyczy przedsiębiorcy w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. W razie zawieszenia działalności w trakcie miesiąca, przedsiębiorca będzie zobowiązany do złożenia deklaracji i uiszczenia składki za część miesiąca, w której działalność nie była zawieszona. Deklaracje mogą być składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Na stronie www.ufg.pl/tfg-deklaracja zostanie uruchomiona możliwość nieodpłatnego złożenia e-deklaracji za pośrednictwem elektronicznych formularzy (por. https://www.ufg.pl).

Przykład

Załóżmy, że przedsiębiorca nadpłaci składkę na TFG, gdyż dana impreza nie dojdzie do skutku z powodu zbyt małej liczby zainteresowanych. Składka przekazana na TFG nie podlega zwrotowi. W przypadku składki odprowadzonej za imprezę turystyczną, która została odwołana przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług była uzależniona od liczby zgłoszeń, bądź w przypadku rozwiązania umowy lub odstąpienia od umowy przez klienta, składka podlega zarachowaniu na poczet następnej należnej do przekazania składki.

Skutki naruszenia przepisów

Za rażące naruszenie warunków wykonywania działalności ustawodawca uznał m.in.:

- uchylanie się, mimo wezwania od obowiązku terminowego składania deklaracji lub opłacania należnych składek do TFG,

- uchylanie się, mimo wezwania od obowiązku prowadzenia wykazu umów,

- zawieranie kolejnych umów o imprezy turystyczne lub umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych i przyjmowanie od klientów wpłat na poczet tych umów, mimo złożenia przez przedsiębiorcę oświadczenia o niewypłacalności lub w razie wydania przez marszałka województwa dyspozycji wypłaty środków z zabezpieczeń finansowych bez tego oświadczenia,

- zawieranie umów gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej bądź umowy ubezpieczenia na rzecz klientów na kwoty niższe niż minimalne.

W razie niewykonania obowiązku terminowego składania deklaracji lub opłacania należnych składek, UFG wezwie pisemnie organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego do złożenia deklaracji lub dokonania płatności, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu, UFG będzie uprawniony do dochodzenia należnych składek wraz z odsetkami. Wezwanie będzie wysyłane do wiadomości właściwego marszałka województwa. Ponadto, w razie niedochowania terminu określonego w takim wezwaniu, UFG wystąpi do właściwego marszałka województwa z wnioskiem o wydanie decyzji o wykreśleniu przedsiębiorcy z rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych oraz o zakazie wykonywania działalności objętej wpisem do tego rejestru przez 3 lata. Za zaniżenie wysokości należnej składki w deklaracji składanej do UFG będzie grozić kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra sportu i turystyki z 9 listopada 2016 r. w sprawie Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych (DzU z 2016 r. poz. 1861) ewidencja ta będzie zawierać m.in. informacje dotyczące wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru oraz zakazu wykonywania działalności objętej wpisem do rejestru, dokonanych przez marszałka województwa na wniosek UFG, wraz z datą wykreślenia i terminem obowiązywania zakazu.