Wyzwania dla Poczty Polskiej

Rozwój usług cyfrowych zmienia przyzwyczajenia i zachowania konsumentów. Operatorzy pocztowi, chcąc zachować pozycję na rynku, muszą dostosowywać się do zachodzących zmian cywilizacyjnych i społecznych, mówili eksperci podczas zorganizowanej przez „Rzeczpospolitą" debaty „Wpływ rewolucji technologicznej na usługi pocztowe".

Pola ewolucji

– Mamy na przykład trend zmiany jednego z podstawowych zwyczajów kulturowych, jakim jest wysyłanie kartek świątecznych. Trwa on od lat i się pogłębia. I to jest przykład, jak ludzie rezygnują z przesyłania tradycyjną pocztą korespondencji prywatnej. Dziś gros korespondencji tradycyjnej, listowej, to przesyłki służbowe: urzędowe czy biznesowe – wskazywał Przemysław Sypniewski, prezes Poczty Polskiej.

– Te zmiany mają bezpośredni wpływ na biznes. Rozwija się handel internetowy, za tym idzie zmiana logistyki. Powstają nowe formy dostarczania przesyłek – dodał.

Przypomniał, że jeszcze kilkanaście lat temu gros przesyłek pocztowych stanowiły paczki i miały wtedy charakter usługi powszechnej.

– Poczta miała nałożony taki obowiązek w interesie obywateli – mówił Przemysław Sypniewski. – My dziś ten obowiązek nadal spełniamy, ale jest to także usługa, która cieszy się coraz mniejszą popularnością. Ale jednak w sytuacji, kiedy inne firmy z różnych powodów przestają przyjmować te przesyłki od klientów indywidualnych, trafiają one do nas i musimy je przyjąć, musimy wypełnić ten obowiązek, mimo że biznesowo mamy podobną sytuację – podkreślał prezes Poczty Polskiej.

Wskazał też trzeci element zmieniający działalność pocztową. – To jest wszystko to, co dotyczy komunikacji państwa z obywatelem. Ma ona przejść do świata cyfrowego – powiedział Przemysław Sypniewski.

Czy wobec zmian społecznych i rozwoju technologii operator narodowy powinien otrzymywać wsparcie państwa? Eksperci wskazali, że na świecie jest kilka modeli.

– Zdecydowanie lepszy niż amerykański jest model europejski, gdzie widzimy, że poczta niemiecka, francuska czy brytyjska doskonale sobie radzą w zmieniającym się świecie i, co jest istotne, znakomicie wykorzystują swoją infrastrukturę – podkreślał prof. Arkadiusz Kawa z Katedry Transportu i Logistyki Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.

– I jak spojrzymy od tej strony, to Poczta Polska ma niesamowite zasoby: ponad 80 tys. pracowników, ponad 7,5 tys. placówek. To jest potencjał, który – gdyby nie było usług dodatkowych, tylko usługa powszechna – byłby niewykorzystany i wtedy te usługi dla obywateli byłyby droższe niż dziś. Dlatego uzupełnienie oferty o usługi biznesowe jest jak najbardziej wskazane – mówił ekspert. – W Polsce mamy ośmiu liczących się graczy, w tym jest tzw. wielka czwórka, która ma ok. 75–80 proc. rynku. I jeżeli Poczta Polska nie byłaby aktywna na rynku przesyłek kurierskich, to byłby on mniej konkurencyjny, co skutkowałoby tym, że i w tym przypadku zapłacilibyśmy za usługi więcej. Więc i tu rezygnacja Poczty z tych usług byłaby niekorzystna dla klientów – argumentował prof. Arkadiusz Kawa.

W nawiązaniu do tych wskazań prezes Poczty przypomniał, że przez ostatnie dwa lata firma zainwestowała w kapitał ludzki niemal miliard złotych poprzez podwyżkę wynagrodzeń.

Jak mówili uczestnicy debaty, Poczta Polska stara się śledzić bieżące trendy na rynku i na nie odpowiadać, ale warto także spojrzeć na przykłady z krajów europejskich.

– Jeden z pomysłów na rozwój to przejęcia. Poczta niemiecka już wiele lat temu przejmowała różne spółki. Najważniejsza to DHL. Były też transakcje poczty holenderskiej i TNT, angielskiej z GLS czy francuskiej z DPD – wymieniał prof. Arkadiusz Kawa.

– A dziś ci operatorzy skupiają się na obsłudze e-commerce i dobrze, że również Poczta Polska ma to na uwadze – podkreślał ekspert.

Do modeli działania operatorów pocztowych w różnych krajach nawiązał także Michał Mazur, partner PwC. Wskazał na trzy rozwiązania.

Trzy modele

– Pierwszy model utrzymał to, co urzędy pocztowe reprezentowały przez 200 lat, czyli są częścią administracji państwowej. To nie są firmy, ale urzędy, ze wszystkimi konsekwencjami. W tych przypadkach nawet nie możemy mówić o pomocy państwa, bo państwo zarządza po prostu swoją jednostką. Tak jest np. w USA czy państwach afrykańskich. Polska od tego modelu odeszła już dość dawno – mówił Michał Mazur.

– W drugim modelu, popularnym w Europie, urząd pocztowy został skomercjalizowany, czyli stał się regularnym przedsiębiorstwem z rachunkiem zysków i strat. Ale ma także rolę publiczną, ponieważ jest spółką Skarbu Państwa. Tak działa większość operatorów w Europie, także poczta w Kanadzie – kontynuował partner PwC. – Tu można mówić o wsparciu państwa, bo udzielając go, państwo chce, by ten operator – który pozostał w małych miejscowościach, skąd ze względu na rozwój technologii wycofały się np. banki – był np. ramieniem e-governmentu, pomagał osobom w podeszłym wieku czy, jak w naszym przypadku, wspierał choćby program 500+.

– I wreszcie mamy trzecią grupę poczt, które są firmami komercyjnymi, najczęściej notowanymi na giełdzie. W kilku państwach na świecie rządy doszły do wniosku, że nie potrzebują być właścicielem operatora pocztowego. To Niemcy, Wielka Brytania, Belgia, Portugalia czy Singapur – konkludował Michał Mazur.

– Ale w modelu brytyjskim, gdzie poczta jest prywatna, sieć pocztowa została wydzielona – podkreślił prezes Przemysław Sypniewski. – I ta część, która jest kosztowna i stanowiłaby obciążenie prywatnej spółki, pozostała pod kontrolą państwa.

We wszystkich modelach państwo ma swoje potrzeby, które operatorzy powinni wypełniać, związane choćby z e-administracją czy programami rządowymi. Ale zawsze jest też wymiar komercyjny. Jak łączyć te działalności?

– Nie jest to proste. Zmiany technologiczne spowodowały przewrót w funkcjonowaniu operatorów. Poczta brytyjska zrobiła badanie, w którym zmierzyła spadki liczby wysyłanych listów, niegdyś podstawy pocztowego biznesu, od szczytu popularności w danym kraju do roku 2016. Okazało się, że sięgają one od 20 do 70 proc. To z kolei drastycznie przekłada się na przychody poszczególnych poczt – wskazał Krzysztof Piskorski, prezes Instytutu Pocztowego. – Poczty, widząc to, szukały alternatyw. Wiązały się one głównie z rynkiem e-commerce, ale na nim jest ogromna konkurencja.

– Dla mnie wzorem szukania nowych dróg jest poczta francuska, która potrafi fantastycznie wykorzystywać różne okazje. W wielu państwach w małych miejscowościach poczta jest jedynym przedstawicielem państwa – mówił Krzysztof Piskorski. – Listonosz jest często jedyną osobą, która pojawia się tam regularnie. I to postanowiono wykorzystać poprzez inwestycje w silver economy, czyli ofertę dla osób starszych i ich rodzin. Listonosze sprawdzają, czy wszystko w porządku, jak nie, powiadamiają rodzinę i odpowiednie służby. Poza formą szukania nowych źródeł przychodów, co poczty muszą robić, mamy w tym przypadku także do czynienia z realizacją istotnej funkcji społecznej.

A jak na zmiany na rynku i na funkcję poczty patrzy regulator?