Dom włoskiej rodziny Orsettich wybudowany w 1593 roku jest jednym z najstarszych zabytków Jarosławia, do dziś stanowi symbol dawnego znaczenia i dobrobytu miasta. Budynek powstał przy głównym rynku. Była to inwestycja kupca jarosławskiego Jana Raczkowskiego. Księżna Anna Ostrogska, sprawująca wówczas dziedziczną władzę w Jarosławiu, poleciła architektom, aby projektowali kamienicę „ku ozdobie i pożytkowi miasta". Budowa ruszyła w 1570 roku.
W pierwszych dekadach XVII wieku obiekt trafił w ręce Wilhelma Orsettiego, italskiego kupca i bankiera, związanego z Krakowem i Lublinem. Nowy właściciel reprezentacyjnej kamienicy zbił wcześniej majątek na handlu jedwabiem, suknem oraz miedzią, następnie pomnażał pieniądze, oferując usługi finansowe. Do zakupu kamienicy skłoniła go wysoka ranga handlowa miasta Jarosław w XVI i XVII wieku. Tutaj odbywały się słynne na całą Europę jarosławskie jarmarki.
Oryginalna bryła
Do dnia dzisiejszego ta prawie 500-letnia kamienica zachowała swoją oryginalną bryłę architektoniczną z epoki, oryginalny układ przestrzenny pomieszczeń oraz bogaty wystrój wnętrza. Przez historyków sztuki kamienica ta uznawana jest za jedno z najlepiej zachowanych dzieł okresu polskiego odrodzenia, choć jednocześnie znawcy podkreślają, że nie jest to dzieło najwybitniejsze.
Nazwiska architektów budujących i przebudowujących ten dom mieszczański pozostają nieznane. Obecny późnorenesansowy wygląd budynek w Jarosławiu zawdzięcza rodzinie Orsettich (od ich nazwiska kamienica bierze swoją nazwę), która przeprowadziła tutaj w latach 30. i 40. XVII wieku fundamentalne remonty, m.in. dobudowując kolejne piętro, tworząc podcienie oraz tak charakterystyczną dla włoskiego renesansu – attykę. Dzięki tym zabiegom obiekt stał się piękniejszy. Szczególnie attyka dodała mu splendoru.
Parter kamienicy jest trójosiowy i wielotraktowy. Na osi zachodniej w czasach dawniejszych ulokowany był sklep, mający zapewniać stały dochód właścicielom budynku. Atutem prowadzenia działalności handlowej w tym miejscu była doskonała lokalizacja w centrum miasta. Na parterze znajdowała się również wielka izba, pełniąca rolę dzisiejszego salonu. – Wielka izba to najbardziej reprezentacyjna sala kamienicy. To w niej zawierano ważne kontrakty handlowe, przyjmowano znakomitych gości – tłumaczy dr Mieczysław Orłowicz, autor książki „Jarosław jego przeszłość i zabytki". – Piękny wystrój architektoniczny izby w kamienicy Orsettich pochodzi w przeważającej części z pierwszej połowy XVII wieku. Zgromadzone tutaj meble unaoczniają dawne funkcje tego pomieszczenia – dodaje historyk. Przypomina, że jeszcze w XIX wieku ten typowy dom mieszczański z pałacowym rozmachem mylnie nazywano Starym Zamkiem.
