Za rejenta-poborcę ubezpieczyciel nie płaci

[b]Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z września 2009 r. (sygn. I CSK 60/09).[/b]

W sprawie tej chodzi o niewprowadzone na konto sądu opłaty sądowe od wniosku o wpis nieruchomości w księdze wieczystej.

Od 1 września 2001 r., kiedy obowiązkiem pobierania opłat sądowych od wniosków o wpis w księdze wieczystej obciążono notariuszy sporządzających akty notarialne, do 2003 r. Anna O. prowadząca kancelarię notarialną w Lędzinach pobrała i przywłaszczyła sobie opłaty na kwotę ponad 1, 9 mln zł.

[srodtytul]Sąd pozywa [/srodtytul]

W sądzie rejonowym, na którego koncie pieniądze powinny się znaleźć, dostrzeżono ich brak dopiero przy okazji kontroli. Notariusz bowiem nie odprowadza pobranych opłat od wpisów wraz z poszczególnymi wnioskami, ale zbiorczo za okresy miesięczne. Wpłat dokonuje z reguły kilku notariuszy w związku z wpisami do ksiąg w tym sądzie prowadzonych.

Ściągnięcie należności od Anny O. nie było możliwe, bo wyjechała za granicę. Postępowanie karne wszczęte przeciwko niej zostało umorzone.

W tym stanie rzeczy Skarb Państwa – prezes Sądu Okręgowego w Katowicach, wystąpił o odszkodowanie do Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta SA, w którym Anna O. – w ramach obowiązku ubezpieczenia OC nałożonego na notariuszy w art. 19a prawa o notariacie – wykupiła polisę. W myśl tego przepisu notariusz podlega obowiązkowi ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 1 § 1 tej ustawy, czyli czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną.

Sąd I instancji zasądził od Warty na rzecz Skarbu Państwa całą żądaną kwotę. Uznał, że czynnością notarialną w rozumieniu art. 19a prawa o notariacie z 1991 r. jest również pobieranie i odprowadzanie przez notariuszy opłat sądowych od wniosków o wpis do księgi wieczystej.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC obejmuje zatem także szkody wyrządzone przy jej wykonywaniu. W konsekwencji odpowiedzialność za nie wobec Skarbu Państwa ponosi in solidum wraz z notariuszem towarzystwo, w którym ma on polisę OC. Tego samego zdania był sąd II instancji, który oddalił apelację Warty. Sądy nie przyjęły jej argumentów, że odprowadzanie przez notariusza jako poborcę opłat na rzecz Skarbu Państwa nie należy do czynności notarialnych. Te bowiem określa szczegółowo art. 79 prawa o notariacie, a wśród nich odprowadzania opłat się nie wymienia.

[srodtytul]Chodzi o ochronę [/srodtytul]

W skardze kasacyjnej Warta powoływała się m.in. na porozumienie z izbą notarialną wyraźnie wyłączające z ubezpieczenia OC odpowiedzialność za opłaty i daniny pobierane przez notariuszy na rzecz Skarbu Państwa. Argumentowała, że notariusze mogą dodatkowo ubezpieczyć się od odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy wykonywaniu tych obowiązków.