O wiele lepiej sprawy się mają z dialogiem z patriarchatem Konstantynopola. Bartłomiej I (sprawuje swoje funkcje od 1991 r.) świetnie zna Rzym i Watykan, a także język włoski, bo studiował i doktoryzował się na tutejszym Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Jako patriarcha spotkał się z papieżem (Janem Pawłem II) w Watykanie już w 1995 r. i uważany jest za otwartego zwolennika dialogu z katolikami. Wielokrotnie spotykał się z Benedyktem XVI, a w październiku 2008 r. obaj przewodniczyli nieszporom w Kaplicy Sykstyńskiej.

Rok wcześniej w Rawennie rozpoczęła działalność Międzynarodowa Komisja Mieszana ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem katolickim a prawosławnym. Opracowano mapę drogową porozumienia ujętą w 46 punktach. W dokumencie zapisano rolę papieża jako pierwszego między patriarchami. Było to w pewnym sensie uznanie prymatu biskupa Rzymu. Niejako w zamian prawosławni otrzymali zapis o „synodalności", czyli prawo współdecydowania.

Jak uważa znawca tematu watykanista Marco Politi, w tym miejscu Benedyktowi XVI zabrakło odwagi, bo Watykan ogłosił, że idące zbyt daleko na ustępstwa stronie prawosławnej porozumienie z Rawenny jest prowizoryczne, i jeszcze raz podkreślił, że zasadniczym warunkiem pozostaje „prymat jurysdykcji papieża, następcy Piotra", co spowodowało, że dialog wrócił do punktu wyjścia.

Stąd ciepłe oświadczenie Bartłomieja I i jego historyczna wizyta z okazji inauguracji pontyfikatu przyjmowane są przez watykanistów jako zapowiedź kontynuacji i intensyfikacji zbliżenia. Szczególnie, że Franciszek świetnie zna liturgię obrządku wschodniego. Jego mentorem był grekokatolicki kapłan Stepan Czmil, salezjanin obrządku wschodniego wysłany do Argentyny. Co więcej, watykańskim motorem porozumienia katolicko-prawosławnego był przez lata kard. Walter Kasper, do niedawna przewodniczący Papieskiej Rady do spraw Popierania Jedności Chrześcijan. W niedzielę Franciszek powiedział na placu św. Piotra, że właśnie czytał książkę kard. Kaspera, świetnego teologa.

Piotr Kowalczuk z Rzymu

—wsp. j.h.