Z tego artykułu się dowiesz:
- Co skłoniło Europejski Trybunał Praw Człowieka do przedłużenia odroczenia rozpatrywania skarg dotyczących reformy sądownictwa w Polsce?
- Jakie są kluczowe konsekwencje wyroku pilotażowego w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce?
- Jakie działania podejmuje polski rząd, aby spełnić wymogi ETPC i jakie są jego zobowiązania względem Komitetu Ministrów Rady Europy?
- Jakie skargi związane z niezależnością sądów ETPC będzie rozpatrywać mimo odroczenia?
Jak informują służby prasowe ETPC, powodem jest konieczność zapewnienia polskiemu rządowi dodatkowego czasu na wykonanie wyroku pilotażowego w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce. Przypomnijmy, wydany 23 listopada 2023 r. wyrok dotyczy mechanizmu skargi nadzwyczajnej oraz statusu Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Sędziowie uznali wówczas, że naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wynikają z powiązanych problemów systemowych: wadliwego funkcjonowania przepisów krajowych oraz praktyki dotyczącej powoływania sędziów. W ocenie ETPC, sędziowie IKNiSP zostali powołani z rażącym naruszeniem prawa krajowego. Powodem był udział upolitycznionej tzw. neoKRS w procedurze powołań oraz fakt, że do powołań doszło pomimo toczących się postępowań przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie legalności uchwał KRS i wstrzymania ich wykonalności przez ten sąd.
Ponad 1100 spraw dotyczących reformy sądownictwa
W Trybunale w Strasburgu wciąż toczy się ponad 1100 skarg związanych z tzw. reformą sądownictwa prowadzoną przez PiS. Około 900 z nich wstrzymano w 2023 r., gdy ETPC wydał wyrok pilotażowy w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce.
Wyrok ten nawiązywał do wcześniejszych orzeczeń, w których Trybunał stwierdził naruszenia zasad praworządności, trójpodziału władzy i niezależności sądów, m.in. w sprawach Reczkowicz, Dolińska-Ficek i Ozimek oraz Advance Pharma.
Trybunał: kluczowy problem to wadliwa procedura powoływania sędziów
ETPC ponownie podkreślił, że podstawowym problemem pozostaje procedura powoływania sędziów z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa w składzie ukształtowanym od 2017 r. Według Trybunału wpływa ona systemowo i trwale na niezależność sędziów powołanych z udziałem tej Rady.
