Zadośćuczynienia za opieszałość sądów i prokuratur wyższe o połowę

Jak pisaliśmy niedawno w „Rzeczpospolitej”, pomimo iż sądy działają coraz wolniej, co pokazują statystyki czasu trwania postępowań, to obywatele wnoszą coraz mniej skarg na przewlekłość postępowania. Zdaniem ekspertów jednym z powodów jest fakt, że postępowanie skargowe trwa coraz dłużej, co powoduje przedłużenie postępowania głównego.

Projekt nowelizacji ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości, ma zwiększyć skuteczność i efektywność tej instytucji, a także wysokość zasądzanych zadośćuczynień.

Zadośćuczynienie za opieszałość w działaniu sądu lub prokuratury. Podwyżka o 50 proc.

Dziś w razie uwzględnienia skargi na przewlekłość w działaniu sądu lub prokuratury sąd może przyznać stronie od 2 do 20 tys. zł, przy czym wysokość przyznawanej sumy nie może być niższa niż 500 zł za każdy rok postępowania. Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje podniesienie wysokości minimalnego zadośćuczynienia do kwoty 3 tys., a maksymalnego do 30 tys. zł, przy czym za każdy rok trwania postępowania sąd będzie musiał zasądzić co najmniej 1000 zł.

Eksperci zwracają uwagę, że obecne kwoty zadośćuczynienia zostały ustalone w 2009 r., a więc 16 lat temu. Od tego czasu nastąpił znaczny spadek wartości pieniądza.

 – Ponadto kwota zadośćuczynienia jest przyznawana bardzo uznaniowo i zazwyczaj jest to ta kwota najniższa. Osobiście nie znam żadnego przypadku przyznania kwoty zadośćuczynienia w wysokości 20 000 zł. Tymczasem przewlekłość postępowania ma niebagatelne skutki dla sytuacji stron. Często np. skutkuje koniecznością zapłaty przez stronę pozwaną wysokich odsetek, ponieważ gdyby sprawa zakończyła się wcześniej, odsetki zasądzone byłyby zdecydowanie niższe. Czasami w wyniku przewlekłości postępowania samo rozstrzygnięcie traci na znaczeniu – mówi adwokat Małgorzata Durlej-Piotrowska.

Poszerzenie zakresu skargi na przewlekłość postępowania

MS proponuje też umożliwienie stronom kierowanie skarg na przewlekłość także na etapie postępowania wykonawczego oraz w sprawach w przedmiocie wniosku o uchylenie immunitetu sędziemu, prokuratorowi, a także asesorom sędziowskim i prokuratorskim.

– Rozszerzenie zakresu stosowania skargi na przewlekłość, również na postępowania wykonawcze, jest korzystne, ponieważ obecnie jest to jedyny skuteczny mechanizm, który może prowadzić do przyspieszenia działań sądu i wymuszenia sprawniejszego działania organów odpowiedzialnych za wykonywanie orzeczeń karnych – ocenia mec. Durlej-Piotrowska, dodając, że również rozszerzenie prawa do wniesienia skargi na przewlekłość w sprawach dotyczących zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziów i prokuratorów jest krokiem w dobrym kierunku.

Czytaj więcej

Rzecz o prawie

Łukasz Guza: Czyje prawo do sądu?

W Polsce systemowo zniechęca się obywateli do dochodzenie swoich praw i walki o sprawiedliwość.

– Celem tej zmiany jest zagwarantowanie, że także osoby pełniące funkcje publiczne w wymiarze sprawiedliwości mają zapewnioną możliwość dochodzenia prawa do rzetelnego i terminowego rozpatrzenia sprawy, podobnie jak pozostali uczestnicy postępowań sądowych i przygotowawczych. Osoby te, w przeciwieństwie do innych obywateli, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej wyłącznie po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia. Wydłużające się procedury w tym zakresie mogą więc naruszać ich konstytucyjne i międzynarodowe prawo do sprawiedliwego procesu, jak również innych osób, które zostały dotknięte działaniami sędziów, asesorów sądowych, prokuratorów oraz asesorów prokuratury – zauważa ekspertka.

Mniej formalizmów w skardze na opieszałość

Planowane nowelizacja przewiduje również uproszenie procedur. Przede wszystkim strony, które nie są reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika, będą musiały być pouczone przez sąd o prawie do wniesienia skargi oraz o związanych z tym wymogach formalnych. A te mają się również zmniejszyć. Planowana jest bowiem rezygnacja z konieczności przytoczenia przez skarżącego okoliczności uzasadniających żądanie. Zniknie także sankcja w postaci odrzucenia skargi tylko z powodu braków formalnych.