Komu przysługuje prawo do zachowku?

[b]W 1992 roku zmarła mama, a ojciec do końca swoich dni mieszkał sam. W roku 1996 lub 1997 ojciec wykupił mieszkanie ze spółdzielni na własność. W roku 1997 zapisał to mieszkanie młodszemu synowi (mojemu bratu) i jest na to dokument w postaci aktu notarialnego. W roku 2007 ojciec zmarł nie pozostawiając testamentu, a brat zaraz po pogrzebie mieszkanie sprzedał zabierając wszystko z mieszkania dla siebie. Czy w tej sytuacji należy mi się zachowek i w jakiej wysokości?[/b]

Gdyby Pana ojciec nie darował przed śmiercią mieszkania Pana bratu, przysługiwałoby Panu prawo do połowy mieszkania. W pierwszej kolejności powołane są do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Skoro jednak doszło do darowizny, a Pana ojciec zmarł, może Pan skorzystać z zachowku.

Zachowek jest to roszczenie pieniężne, jakiego mogą żądać uprawnieni do zachowku, w stosunku do spadkobierców, a także w stosunku do osób obdarowanych przez spadkodawcę przed śmiercią.

Do wartości spadku zalicza się darowizny dokonane za życia spadkodawcy, z wyjątkiem (art. 994 kodeksu cywilnego):

- drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,

- darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku,

- darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Uprawnionymi do zachowku są, zgodnie z art. 931 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0C328E8D13D95B4F5CFB678D30E743F5?id=70928]kodeksu cywilnego[/link], zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.

Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli jest małoletni, należą mu się dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który przypadałby mu przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału, czyli w Pana przypadku byłaby to 1/4 wartości mieszkania. Jest to bowiem połowa tego, co przysługiwałoby Panu przy dziedziczeniu ustawowym (skoro spadkobiercami jest tylko Pan i Pana brat).

Podsumowując, na podstawie art. 1007 kodeksu cywilnego przysługuje Panu nadal roszczenie z tytułu zachowku. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu. Jeżeli testamentu nie było, przyjmuje się analogicznie, że roszczenie o zachowek w takiej sytuacji przedawnia się z upływem 3 lat od otwarcia spadku, czyli od daty śmierci spadkodawcy.

[i]Więcej informacji na ten temat w artykułach: