Kto może podnosić kwalifikacje na aplikacji legislacyjnej

Specyficzną formą podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników administracji publicznej jest aplikacja legislacyjna. Mogą w niej uczestniczyć wszyscy członkowie korpusu służby cywilnej (sc), bez względu na swój status. A więc zarówno pracownicy służby cywilnej, urzędnicy tej służby jak i osoby powołane na wyższe stanowiska w sc, pod warunkiem, że posiadają wykształcenie prawnicze a na ich naukę zgodzi się dyrektor generalny.

Administracja to nie prawo

Chodzi tu o osoby, które uzyskały tytuł zawodowy prawnika, co oznacza, że w aplikacji tej nie mogą uczestniczyć np. absolwenci kierunku administracja. Potwierdza to informacja znajdująca się na stronie Rządowego Centrum Legislacji a więc instytucji prowadzącej aplikację, w której wymienione są dokumenty wymagane od osób starających się o przyjęcie na aplikację. Są nimi:

- podanie o przyjęcie na aplikację, podpisane przez kierownika urzędu lub podmiot zatrudniający osobę ubiegającą się o przyjęcie na aplikację; w podaniu powinno być zamieszczone oświadczenie, z którego wynika staż pracy związany z legislacją, potwierdzony podpisem kierownika urzędu lub podmiotu zatrudniającego osobę ubiegającą się o przyjęcie na aplikację,

- odpis dyplomu ukończenia studiów wyższych, magisterskich studiów prawniczych,

- curriculum vitae (nie więcej niż 3 strony), w którym należy uwzględnić informacje dotyczące:

– wykształcenia (ukończone studia wyższe i studia podyplomowe),

– doświadczenia zawodowego (miejsce pracy, komórka organizacyjna, stanowisko, krótki opis zakresu zadań, w tym zadań legislacyjnych z uwzględnieniem tytułów wybranych projektów aktów prawnych, opracowywanych w ramach obowiązków służbowych),

– ukończonych szkoleń, kursów itp.,

– danych kontaktowych (telefon, adres e-mail).

Kieruje kierownik urzędu

Kandydata na aplikację legislacyjną kieruje dyrektor generalny urzędu (kierownik urzędu), w którym kandydat jest zatrudniony. Na aplikację legislacyjną nie ma, zatem otwartego naboru, jak to jest w przypadku innych aplikacji dla osób z wykształceniem prawniczym np. aplikacji radcowskiej czy adwokackiej. Nawet, więc w sytuacji, gdy inicjatywa podjęcia tej formy doskonalenie zawodowego wychodzi od pracownika, to i tak, aby mogła ona stać się faktem „pomysł" ten formalnie zaakceptować musi dyrektor generalny urzędu wystawiając zainteresowanemu aplikacją skierowanie do jej odbycia. Przy czym samo skierowanie nie oznacza jeszcze, zakwalifikowania się na nią. Zależy to, bowiem od decyzji komisji kwalifikacyjnej, której skład ustala prezes Rządowego Centrum Legislacji. Ta dokonując wyboru aplikantów ma obowiązek wziąć pod uwagę:

- liczbę lat pracy kandydata, w tym okres pracy związanej z legislacją;

- potrzeby podmiotów kierujących na aplikację.

Tak wynika z § 9 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w sprawie aplikacji legislacyjnej.

Charakter skierowania

By zostać aplikantem samo skierowanie, choć niezbędne, nie wystarczy. Nie jest też jasne czy skierowanie takie stanowi wyłącznie źródło uprawnienia, czy też obejmuje obowiązek skorzystania z tego uprawnienia. A więc innymi słowy czy skierowanie na aplikację legislacyjną jest dla osoby skierowanej wiążące. Zdaniem prof. J. Jagielskiego – tak (Ustawa o służbie cywilnej Komentarz LexisNexis 2010 r).

Zdaniem prof. Jagielskiego dyrektor generalny występuje tu, jako podmiot odpowiedzialny za zapewnienie kadr dla urzędu odpowiadających kwalifikacjami istniejącym potrzebom. Skierowanie na aplikacje legislacyjną podobnie zresztą jak skierowanie na szkolenie w służbie cywilnej postrzegać trzeba, zatem jako prawny instrument służący zrealizowaniu zadania zapewnienia jak najwyższych kwalifikacji w służbie cywilnej.

kontekst znajduje też zastosowanie do sytuacji, w której o skierowanie na aplikację zabiega sam zainteresowany. I w tym przypadku, bowiem dyrektor generalny występuje, jako reprezentant urzędu oceniający istnienie potrzeb w zakresie kadr specjalizujących się w legislacji. W rezultacie może poprzeć inicjatywę członka korpusu sc i skierować go na aplikację albo też uznać, że takiej potrzeby (urząd) nie ma i odmówić takiego skierowania. Jak podkreśla jednak prof. J. Jagielski w tym drugim przypadku dyrektor powinien dokładnie wyjaśnić (omówić) swoje stanowisko.

Nie wszyscy eksperci uznają jednak, że wystawienie skierowania jest dla jego adresata wiążące. Ich zdaniem przeczy temu m.in. ustawowy obowiązek zawarcia przez dyrektora generalnego ze skierowanym na aplikację członkiem korpusu sc umowy, w której określone mają być ich wzajemne prawa i obowiązki. Zdaniem W. Góralczyka jr („Kierownictwo w prawie administracyjnym Wolters Kluwer Polska 2016 r.) właśnie umowna podstawa podjęcia aplikacji może świadczyć o tym, że skierowanie na aplikację nie zawiera pierwiastka obowiązku. Otwiera jedynie możliwość zawarcia umowy.

Podobnie uważa M. Wujczyk (Prawo urzędnicze red. K. w. Baran Wolters Kluwer Polska 2014 r.). Według niego uznanie wzięcia udziału w aplikacji legislacyjnej za obowiązek członka korpusu sc rodzi poważne wątpliwości, co do jego swobody w zakresie negocjowania warunków odbywania aplikacji. Przy przyjęciu koncepcji wiążącego skierowania, odmowa podpisania umowy w szczególności zawierającej niekorzystne dla pracownika warunki udziału w aplikacji legislacyjnej powinna zostać uznana za naruszenie przez członka korpusu sc obowiązku doskonalenia zawodowego. Tym samym postanowienia art. 110 ustawy o służbie cywilnej o ustaleniu warunków odbywania aplikacji w drodze umowy miałoby czysto iluzoryczny charakter – kierowana na aplikację osoba mogłaby zostać oskarżona o naruszenie obowiązków służbowych, a w ostateczności i tak musiałaby się zgodzić na warunki zaproponowane przez urząd.

A zatem, skierowanie na aplikację legislacyjną traktować należy, jako umożliwienie członkowi korpusu sc wzięcia udziału w tej formie rozwoju zawodowego, a nie nałożenie na niego obowiązku uczestniczenia w nim. Za takim stanowiskiem, jak się wydaje, przemawia dodatkowo fakt, niezaliczenia aplikacji legislacyjnej do szkoleń w służbie cywilnej (wszystkie wymienia art. 106 usc i nie ma wśród nich aplikacji legislacyjnej), w których członek korpusu sc zobowiązany jest uczestniczyć, (o czym świadczy chociażby użyte w art. 106 usc sformułowanie „członek korpusu sc uczestniczy") oraz brak takiego nakazu w art. 110 usc.

Szczegóły w umowie i rozporządzeniu

Wzajemne prawa i obowiązki urzędu i członka korpusu służby cywilnej związane ze skierowaniem na aplikację legislacyjną określać powinna umowa zawarta między dyrektorem generalnym urzędu a członkiem korpusu służby cywilnej. Natomiast szczegółowe zasady i tryb organizowania i odbywania aplikacji, uwzględniając w szczególności: dziedziny prawa będące podstawą opracowania programu aplikacji legislacyjnej, warunki i tryb przyjmowania na aplikację, także osób niebędących członkami korpusu służby cywilnej, wysokość opłat za udział w aplikacji i tryb ich uiszczania, obowiązki aplikantów i ich patronów, szczegółowe zasady, warunki oraz etapy dopuszczania do egzaminu kończącego aplikację oraz przeprowadzania go, skład komisji egzaminacyjnej oraz wzór zaświadczenia stwierdzającego zdanie egzaminu zawarte są w przytoczonym wyżej rozporządzeniu.

podstawa prawna: Art. 110 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU. z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

podstawa prawna: § 9 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 28 kwietnia 2015 r. w sprawie aplikacji legislacyjnej (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1434 ze zm.)

Dla kogo aplikacja legislacyjna

Uczestnikiem aplikacji legislacyjnej może być posiadający wykształcenie prawnicze:

- członek korpusu służby cywilnej,

- urzędnik, o którym mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1511 ze zm.);

- żołnierz zawodowy;

- funkcjonariusz służby;