Nie wystarczy karać, trzeba także wychowywać

Celem ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii jest, by środki odurzające lub substancje psychotropowe, które nawet w najmniejszych ilościach zawsze szkodzą zdrowiu, a niekiedy i życiu, nie były używane. Cel ten jest realizowany zarówno przez organy administracji państwowej, jak również jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności województwa i gminy.

[srodtytul]Penalizacja to nie wszystko[/srodtytul]

Przeciwdziałanie narkomanii realizuje się nie tylko poprzez przewidzianą w rozdz. 7 ustawy penalizację określonych zachowań, ale również, przez odpowiednie kształtowanie polityki społecznej, gospodarczej, oświatowo-wychowawczej i zdrowotnej.

Art. 2 ust. 1 ustawy stanowi, że jej cel osiąga się w szczególności przez działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i zapobiegawczą. Leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych oraz ograniczanie szkód społecznych i zdrowotnych. Przeciwdziałanie to również sprawowanie odpowiedniego nadzoru nad substancjami, których używanie może prowadzić do narkomanii, m.in. poprzez nadzór nad uprawami roślin zawierających niedozwolone substancje (np. mak czy konopie).

Ostatnim elementem wymienionym w tym przepisie jest zwalczanie niedozwolonego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których używanie może prowadzić do narkomanii.

[srodtytul]Zadania własne...[/srodtytul]

Gminy udzielają rodzinom, w których występuje problem narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej. Do ich zadań własnych należy również prowadzenie działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii.

Działalność ta skierowana jest przeważnie do dzieci i młodzieży. Realizuje się ją głównie poprzez organizowanie i propagowanie zajęć sportowo-rekreacyjnych czy opiekuńczo-wychowawczych. Zajęcia te często odbywają się po lekcjach i są połączone z zapewnieniem uczestniczącym w nich dzieciom posiłków.

Realizując swoje zadania, gminy współpracują i wspierają działalność instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych zaangażowanych w rozwiązywanie problemów narkomanii.

[srodtytul]... oraz zlecone[/srodtytul]

Do zadań wójta (burmistrza, prezydenta miasta) należy również wydawanie i cofanie zezwoleń na uprawę maku lub konopi włóknistych. Wydaje się je na wniosek, którego szczegółową treść określa art. 47 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Obowiązkiem organu wykonawczego jest również prowadzenie rejestru wydanych zezwoleń oraz kontrolowanie upraw.

W przypadku stwierdzenia, że uprawy prowadzone są niezgodnie z zasadami określonymi w ustawie,[b] wójt może wydać nakaz natychmiastowego zniszczenia uprawy maku lub konopi poprzez przeoranie lub przekopanie gruntu. Koszty zniszczenia nielegalnych upraw pokrywa prowadzący uprawę.[/b]

Zadania związane z wydawaniem (cofaniem) zezwoleń, kontrolą upraw itd. są wykonywane przez wójta jako zlecone z zakresu administracji rządowej.

[srodtytul]Praca i kontrakt socjalny[/srodtytul]

Osobom uzależnionym gminy udzielają pomocy w powrocie do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Podstawowymi formami realizacji tego zadania jest praca socjalna oraz kontrakt socjalny.

Pod tym pierwszym pojęciem należy rozumieć działalność zawodową mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz stwarzanie osobom uzależnionym odpowiednich warunków do osiągnięcia tego celu.

Natomiast kontrakt socjalny to rodzaj umowy zawieranej pomiędzy uzależnionym a pracownikiem opieki społecznej. W umowie tej klient pomocy społecznej zobowiązuje się do podjęcia określonych zachowań (np. powstrzymywania się od brania narkotyków, uczestnictwa w terapii itp.). W zamian za dotrzymanie warunków umowy przysługują mu określone świadczenia z pomocy społecznej. Złamanie postanowień kontraktu skutkuje natomiast cofnięciem przyznanych uprawnień.

[srodtytul]Gminne programy[/srodtytul]

Szczegółowe zadania i cele do osiągnięcia określa natomiast gmina w programie przeciwdziałania narkomanii. Do jego opracowania ustawodawca zobowiązał wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Podstawą tworzenia programu są przede wszystkim zadania określone w art. 2 ust. 1 – 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz „Program krajowy” wydawany w formie rozporządzenia przez Radę Ministrów (obecnie obowiązuje rozporządzenie z 27 czerwca 2006 r. w sprawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006 – 2010).

W celu realizacji gminnego programu można powołać zespół ds. wdrażania programu przeciwdziałania narkomanii. Rozwiązanie takie przyjęto m.in. w programie wrocławskim na lata 2007 – 2009, przyjętym uchwałą rady miasta z 17 maja 2007 r. W skład powołanego w tym mieście zespołu wchodzą przedstawiciele miejskiego wydziału edukacji, organizacji społecznych, pozarządowych i kościelnych działających w obszarze przeciwdziałania narkomanii, miejskiego ośrodka pomocy społecznej oraz policji.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza coroczny raport z wykonania programu przeciwdziałania narkomanii w roku poprzednim i przedstawia go radzie w terminie do 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy raport.