ZFRON: Jakie świadczenia z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych

Pracodawcy prowadzący zakłady pracy chronionej (zpch) mają obowiązek utworzyć zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron)

Publikacja: 30.11.2011 07:10

ZFRON: Jakie świadczenia z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych

Foto: Rzeczpospolita

Jego środki przeznaczane są na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą osób niepełnosprawnych.

Status prawny zfron reguluje ustawa o rehabilitacji i rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (DzU nr 245, poz. 1810 ze zm., dalej rozporządzenie). Określa ono:

• rodzaje wydatków ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, w tym wydatki w zakresie zasady de minimis,

• warunki wykorzystania środków funduszu rehabilitacji,

• zakres, warunki i formy udzielania pomocy indywidualnej,

• tryb ustalania zakładowego regulaminu wykorzystania środków funduszu rehabilitacji,

• warunki tworzenia indywidualnych programów rehabilitacji, w tym skład i zakres działania komisji rehabilitacyjnej tworzącej te programy.

Art. 33 ust. 2 ustawy o rehabilitacji stanowi, że prowadzący zakład pracy chronionej tworzy zfron w szczególności:

• ze zwolnień z podatków i z opłat,

• z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych,

• z wpływów z zapisów i darowizn,

• z odsetek od środków zgromadzonych na rachunku funduszu rehabilitacji,

• ze środków pochodzących ze zbycia środków trwałych zakupionych ze środków funduszu, w części niezamortyzowanej.

Zwolnienia z podatków obejmują m.in. podatek od nieruchomości, rolny, leśny, podatek od czynności cywilnoprawnych.

Ewidencja i wydatki

W związku z utworzeniem funduszu, zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy o rehabilitacji, pracodawca musi:

• prowadzić ewidencję środków funduszu rehabilitacji,

• prowadzić rozliczeniowy rachunek bankowy zfron,

• wydatkować jego środki wyłącznie z rachunku bankowego zfron,

• przekazywać środki funduszu rehabilitacji na rachunek bankowy zfron w ciągu siedmiu dni od dnia, w którym je uzyskał,

• przeznaczać co najmniej 15 proc. środków funduszu rehabilitacji na indywidualne programy rehabilitacji,

• przeznaczać co najmniej 10 proc. środków funduszu rehabilitacji na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych pracowników i byłych niepracujących niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.

Zakładowy fundusz służy finansowaniu rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, w tym indywidualnych programów rehabilitacji osób niepełnosprawnych opracowanych przez powołane przez pracodawców komisje rehabilitacyjne oraz ubezpieczenie osób niepełnosprawnych, zgodnie z zakładowym regulaminem wykorzystania tych środków.

Jeśli pieniądze funduszu są wydawane niezgodnie z tymi wskazaniami, pracodawca musi liczyć się z sankcjami finansowymi wynikającymi z ustawy.

Powinien wtedy

• zwrócić 100 proc. kwoty tych środków na fundusz rehabilitacji oraz

• wpłacić 30 proc. tych pieniędzy do PFRON do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ujawniono niezgodne z ustawą przeznaczenie funduszu rehabilitacji. Kara ta obowiązuje także, gdy nie dotrzyma siedmiodniowego terminu przekazania pieniędzy na rachunek bankowy zfron.

Na równi z niezgodnym przeznaczeniem pieniędzy funduszu rehabilitacji traktuje się to, że pracodawca go nie utworzył, nie prowadził ewidencji jego środków oraz nie prowadził rachunku bankowego dla tego zfron. W takim wypadku jednak wpłata do PFRON jest równa 30 proc. kwoty środków funduszu rehabilitacji, która znajdowała się na koncie zfron, gdy naruszył te obowiązki.

Zasadą jest, że środki zakładowego funduszu rehabilitacji nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej oraz nie mogą być obciążane w jakikolwiek sposób.

Jakie proporcje

Tworząc fundusz, pracodawca musi przeznaczać uzyskane kwoty na zfron w następujących proporcjach:

• pula ogólna, tzw. duży zfron – maksymalnie 75 proc. środków zfron,

• środki przeznaczone na pomoc indywidualną – co najmniej 10 proc. środków zfron,

• środki przeznaczone na indywidualne programy rehabilitacji (IPR) – co najmniej 15 proc. zfron.

Każdy z nich podlega innym zasadom wydatkowania, o czym piszemy dalej.

200 tys. euro w trzy lata

Ważną funkcję w wydatkowaniu środków zakładowego funduszu rehabilitacji pełni tzw. pomoc de minimis. Jest to szczególny rodzaj pomocy publicznej wydatkowanej przez pracodawcę, której łączna wartość nie może przekroczyć 200 tys. euro w ciągu trzech lat budżetowych (dla transportu wartość ta nie może przekroczyć 100 tys. euro).

Zgodnie z § 9 rozporządzenia, aby uznać  tę pomoc jako de minimis, przedsiębiorca musi uzyskać zaświadczenie wydane przez organ podatkowy, podmiot uprawniony do pobierania opłat na podstawie odrębnych przepisów lub inny podmiot udzielający pomocy.

Przykładowo dla podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego organem wydającym zaświadczenie będzie wójt, burmistrz, prezydent miasta, a dla zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych – naczelnik urzędu skarbowego.

W celu uzyskania zaświadczenia przedsiębiorca przedstawia informację o wydatku ze środków funduszu rehabilitacji w ciągu 30 dni od dnia jego dokonania. Za dokonanie wydatku ze środków funduszu rehabilitacji nie uznaje się takiego, który sfinansowano ze środków innych niż zgromadzone na rachunku bankowym zfron (np. z konta obrotowego firmy), a następnie zrefundowano z pieniędzy tego funduszu.

Występując o wydanie zaświadczenia, wraz z wnioskiem przedsiębiorca przedstawia:

• uzyskane zaświadczenia o pomocy de minimis otrzymanej w okresie obejmującym bieżący rok kalendarzowy oraz dwa poprzedzające go lata kalendarzowe albo oświadczenie o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenie o tym, że w tym okresie nie korzystał z pomocy de minimis,

• informacje o każdej pomocy innej niż de minimis, jaką otrzymał w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się oraz na dany projekt inwestycyjny, z którym związana jest pomoc de minimis,

• oświadczenie, że nie jest przedsiębiorcą znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej.

Pomocy de minimis nie uzyska ten przedsiębiorca, który otrzymał pomoc inną niż de minimis w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą lub tego samego projektu inwestycyjnego, a łączne wsparcie spowodowałoby przekroczenie dopuszczalnej intensywności pomocy określonej w przepisach stosowanych przy udzielaniu pomocy publicznej innej niż de minimis.

Zasady wydatkowania

Środki na zakładowym funduszu rehabilitacji dzielą się na trzy rodzaje wydatków, podlegające innym zasadom.

W tzw. dużym zfron możemy wyróżnić te, które pracodawca musi obligatoryjnie zakwalifikować jako pomoc de minimis (i tym samym uzyskać zaświadczenie od odpowiedniego organu) oraz takie, które stanowią pomoc de minimis tylko wtedy, gdy pracodawca osiąga z tego powodu korzyści.

Co stanowi pomoc de minimis

Pieniądze z funduszu rehabilitacji przeznacza się na:

• wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności na:

– zakup, modernizację, remont maszyn i urządzeń,

– finansowanie robót budowlanych w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, dotyczących obiektów budowlanych ujętych w ewidencji bilansowej zakładu pracy chronionej, proporcjonalnie do przewidywanej liczby stanowisk pracy osób niepełnosprawnych w tym obiekcie, pod warunkiem utrzymania w nim przewidywanego poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez okres co najmniej trzech lat od dnia odbioru obiektu budowlanego,

– wyposażenie i dostosowanie pomieszczeń zakładu,

• finansowanie części kosztów wprowadzania nowoczesnych technologii i prototypowych wzorów oraz programów organizacyjnych proporcjonalnie do liczby zatrudnionych osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,

• tworzenie, modernizację, remont, rozbudowę i utrzymanie bazy:

– rehabilitacyjnej, w szczególności przychodni, gabinetów fizjoterapii,

– socjalnej, w szczególności internatów, hoteli, stołówek,

– wypoczynkowej,

• dodatkowe wynagrodzenie pracowników za znajomość i posługiwanie się językiem migowym oraz wynagrodzenie lektorów dla pracowników niewidomych,

• szkolenia i przekwalifikowanie w celu nabycia lub podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

• zakup samochodów wyłącznie do przewozu osób niepełnosprawnych, w szczególności mających trudności w korzystaniu z publicznych środków transportu.

Przykład

Zakład pracy chronionej chce sfinansować z zfron zakup samochodu ciężarowego dla kierowcy, który jest osobą niepełnosprawną.

Będzie to możliwe na podstawie § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia – wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności na zakup, modernizację, remont maszyn i urządzeń.

Aby wydatek był uznany za pomoc de minimis, pracodawca musi wystąpić do właściwego organu w ciągu 30 dni od dokonania wydatku o uzyskanie zaświadczenia o takiej pomocy.

Przykład

Pracodawca będący zakładem pracy chronionej sfinansował ze środków zfron remont przychodni, którą wcześniej kupił i która stanowi dla niego bazę rehabilitacyjną dla pracowników niepełnosprawnych.

Wydatek ten jest zgodny z § 2 ust. 1 pkt 3 lit. a rozporządzenia. Dlatego pracodawca powinien go zakwalifikować w zakresie pomocy de minimis.

Korzyści dla pracodawcy

Druga grupa wydatków to te stanowiące pomoc de minimis, jeśli oznaczają przysporzenie korzyści dla pracodawcy. Są to:

• podstawowa i specjalistyczna opieka medyczna, poradnictwo i usługi,

• dowożenie do pracy i z pracy osób niepełnosprawnych,

• organizacja turnusów rehabilitacyjnych i usprawniających,

• działalność sportowa, rekreacyjna i turystyczna,

• wspólne zadania pracodawców prowadzących zakłady z zakresu rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej osób niepełnosprawnych, na których realizację pracodawcy mogą przeznaczyć do 10 proc. środków funduszu rehabilitacji, w szczególności na:

– tworzenie i modernizację infrastruktury rehabilitacyjno-socjalnej,

– przedsięwzięcia inwestycyjne,

– badania i analizy rynku pracy osób niepełnosprawnych.

Przykład

Zakład pracy chronionej chce na podstawie § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia sfinansować z zfron podstawową i specjalistyczną opiekę medyczną. Chodzi o wynagrodzenie lekarza, pielęgniarki i rehabilitanta.

Ponieważ osoby te pracodawca już wcześniej zatrudnił, finansowane przez niego koszty wynagrodzeń powinny być objęte regułą de minimis. Taki wydatek stanowi dla pracodawcy przysporzenie korzyści.

Przykład

Pracodawca postanowił sfinansować pracownikom karnety na basen i siłownię. Nie zaliczy on poniesionych w ten sposób wydatków do puli pomocy de minimis, ponieważ finansując osobom niepełnosprawnych karnety nie odnosi żadnej korzyści.

Jeżeli jednak ten sam pracodawca sfinansowałby organizację ogólnodostępnego turnieju siatkówki dla pracowników niepełnosprawnych i podczas niego np. reklamował swoją działalność (np. firmowymi koszulkami), to taki wydatek będzie uznany za pomoc de minimis. Pracodawca odnosi bowiem korzyść w związku z finansowaniem turnieju.

Natomiast wydatki dotyczące tzw. wspólnych zadań pracodawców prowadzących zakłady z zakresu rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej osób niepełnosprawnych mogą być przeprowadzone zarówno w zakresie pomocy de minimis, jak i poza nią.

W stanowisku z 23 sierpnia 2011 (BON-I-5232-43-2-PM/11) biuro stwierdziło „należy podkreślić, iż katalog wydatków dopuszczalnych na podstawie § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia zfron jest otwarty, dlatego jedynie celem przykładu wskazać można, że współfinansowanie organizacji wspólnej imprezy sportowej lub rekreacyjnej dla pracowników dwóch lub więcej zakładów pracy chronionej nie będzie stanowić pomocy de minimis, natomiast współfinansowanie wyposażenia międzyzakładowej przychodni rehabilitacyjnej będzie stanowić pomoc de minimis”.

Pomoc personalna

Środki funduszu rehabilitacji mogą być przeznaczone także na indywidualną pomoc dla osób niepełnosprawnych. Chodzi wyłącznie o potrzeby osób z niepełnosprawnością zatrudnionych przez pracodawcę. Szef nie odnosi tutaj żadnej korzyści finansowej.

W jakich formach może objawiać się to indywidualne wsparcie? Będzie to:

• odpłatność za przejazd w obie strony, pobyt i leczenie w szpitalach, sanatoriach, placówkach rehabilitacyjno-szkoleniowych, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,

• zakup leków i innych niezbędnych środków medycznych,

• zakup i naprawa indywidualnego sprzętu rehabilitacyjnego, wyrobów medycznych, w tym przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych, urządzeń i narzędzi technicznych oraz środków transportu niezbędnych w rehabilitacji i ułatwiających wykonywanie czynności życiowych,

• adaptacja i wyposażenie mieszkań, budynków mieszkalnych oraz obiektów zamieszkałych lub przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

• usprawnianie fizyczne,

• odpłatność za przejazd w obie strony i pobyt na:

– turnusach rehabilitacyjnych wraz z opiekunem, jeśli lekarz zaleci uczestnictwo opiekuna na turnusie rehabilitacyjnym,

– wczasach lub wypoczynku zorganizowanym w innych formach,

• odpłatność za pobyt na koloniach, obozach i turnusach rehabilitacyjnych dla niepełnosprawnych dzieci pracowników, a także dla dzieci osób niepełnosprawnych,

• opieka pielęgnacyjna w domu nad pracownikiem niepełnosprawnym w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się, w tym opieka socjalno-bytowa,

• utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika,

• zakup wydawnictw i pomocy dydaktycznych stosownie do potrzeb osób niepełnosprawnych,

• opłacanie przewodników towarzyszących osobom niewidomym zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz osobom z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonym do znacznego stopnia niepełnosprawności,

• opłacanie tłumacza języka migowego,

• przewóz osoby niepełnosprawnej na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne,

• zwrot kosztów ubezpieczeń komunikacyjnych oraz ryczałtu za używany własny pojazd mechaniczny do celów pozasłużbowych dla osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz dla zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności z uszkodzeniem narządu ruchu,

• dojazdy do pracy i z pracy osób niepełnosprawnych mających trudności w korzystaniu z publicznych środków transportu,

• odpłatność za kształcenie lub dokształcanie, w tym również w szkołach średnich i wyższych,

• odpłatność za kursy i szkolenia rozwijające pozazawodowe zainteresowania osób niepełnosprawnych,

• opłacanie składki na indywidualne ubezpieczenia osób niepełnosprawnych,

• odpłatność za podstawową i specjalistyczną opiekę medyczną oraz poradnictwo i usługi rehabilitacyjne.

Rozpatrzmy na przykładach wydatki finansowane w zakresie pomocy indywidualnej.

Przykład

Pan Maciej, który jest osobą niepełnosprawną, chce sfinansować z zfron kształcenie na studiach wyższych na kierunku historia.

Będąc zatrudnionym w zpch, pracuje jako portier. Jeżeli złoży wniosek o przyznanie pomocy indywidualnej, pracodawca będzie mógł z zfron w zakresie pomocy indywidualnej sfinansować koszty jego nauki na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 lit. o rozporządzenia (odpłatność za kształcenie lub dokształcanie, w tym również w szkołach średnich i wyższych).

Dla pracownika są to studia o charakterze pozazawodowym i nie są związane z obowiązkami na pełnionym przez niego stanowisku pracy.

Przykład

Pani Danuta jako osoba niepełnosprawna zatrudniona w zpch złożyła wniosek do pracodawcy o sfinansowanie zakupu leków przeciwbólowych. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 11 lit. b rozporządzenia pracodawca może rozpatrzyć wniosek pani Danuty pozytywnie, bo taki wydatek wolno sfinansować w zakresie pomocy indywidualnej.

Każdy z tych wydatków mogą sfinansować osoby niepełnosprawne, które zatrudnia pracodawca tworzący zfron. Pracownik musi jedynie złożyć stosowny wniosek o przyznanie wsparcia z uzasadnieniem. Rozporządzenie w § 3 ust. 1 szczegółowo wskazuje, że pomoc indywidualną przyznaje się na wniosek osób niepełnosprawnych:

• zatrudnionych w zakładzie na podstawie stosunku pracy lub umowy o pracę nakładczą, w tym przebywających na urlopach bezpłatnych oraz urlopach wychowawczych,

• będących uczniami odbywającymi praktyczną naukę zawodu w tym zakładzie,

• niepracujących byłych pracowników tego zakładu.

Ponadto na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 lit. g rozporządzenia w związku z możliwością sfinansowania odpłatności za pobyt na koloniach, obozach oraz turnusach rehabilitacyjnych dla niepełnosprawnych dzieci pracowników, a także dla dzieci osób niepełnosprawnych, wniosek o przyznanie pomocy mogą złożyć zarówno niepełnosprawni pracownicy (na pełno- lub niepełnosprawne dziecko), jak i pracownicy pełnosprawni, którzy chcą sfinansować np. pobyt na kolonii swojego niepełnosprawnego dziecka.

Co we wniosku

Wniosek o przyznanie pomocy indywidualnej powinien zawierać:

• imię i nazwisko,

• numer PESEL, a w razie jego braku numer dokumentu potwierdzającego tożsamość,

• cel, formę i kwotę wnioskowanej pomocy,

• uzasadnienie udzielenia pomocy,

• oświadczenie o dochodzie i liczbie członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

Wysokość przyznawanej pomocy indywidualnej zależy od sytuacji materialnej i losowej wnioskodawcy. Co ważne, wolno jej udzielić w formie bezzwrotnej lub jako nieoprocentowanej pożyczki. Decyzja w tym zakresie należy do pracodawcy, który jest dysponentem środków zfron. Natomiast nieoprocentowana pożyczka może być częściowo lub całkowicie umorzona, gdy pracownik wykorzystał ją zgodnie z przeznaczeniem.

Każdy pracodawca mający status zpch ustala regulamin zfron, a w nim szczegółowo określa wykorzystywanie środków funduszu. Dlatego wszelkie kwestie nieuregulowane zgodnie z ustawą o rehabilitacji oraz rozporządzeniem, a dotyczące wydatkowania pomocy indywidualnej, czyli m.in. forma udzielenia pożyczki, wysokość dochodu, od którego uzależnia się wielkość pomocy, procedura dotycząca umorzenia pożyczki, pracodawca powinien sprecyzować w regulaminie zfron.

Przy wprowadzaniu przez pracodawcę do regulaminu ograniczeń dotyczących przyznawania pracownikom pomocy indywidualnej biuro w stanowisku z 19 stycznia 2009 (BON-I-52312-609-PM/08) stwierdziło, że „regulamin może ograniczać pracownikom możliwość ubiegania się o pomoc indywidualną ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji w przypadku wcześniejszego nieprawidłowego postępowania przy ubieganiu się i korzystania ze środków tego funduszu.

Należy jednak podkreślić, że wskazana jest duża ostrożność i rzetelność w kwestii ograniczania dostępu do wsparcia ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji oraz stworzenie drogi odwoławczej dla pracownika”.

Przykład

Pani Magda jest osobą niepełnosprawną i złożyła wniosek o przyznanie pomocy indywidualnej. Chciała uzyskać pożyczkę na adaptację i wyposażenie mieszkania. Pracodawca odmówił jednak jej udzielenia, motywując to tym, że według regulaminu pożyczka nie może być udzielona osobie niepełnosprawnej pracującej tylko na część etatu.

To postanowienie regulaminu jest sprzeczne z prawem, ponieważ pracodawca musi zapewnić równy dostęp do wsparcia z zfron dla adresatów poszczególnych form pomocy. Dlatego regulamin nie może zawierać zapisów, które uzależniają przyznanie pomocy od dodatkowych kryteriów (np. wymiar czasu pracy), których nie wskazuje rozporządzenie.

Indywidualne programy rehabilitacji

Środki funduszu rehabilitacji mogą być przeznaczone także na indywidualne programy rehabilitacji (IPR). Tworzy je specjalnie do tego powoływana komisja rehabilitacyjna.

Jakie wydatki można tu uwzględnić? Chodzi o:

• doradztwo zawodowe w zakresie możliwości szkolenia, przekwalifikowania i dokształcania,

• specjalistyczne badania lekarskie oraz psychologiczne dla celów doradztwa zawodowego,

• szkolenia, przekwalifikowanie oraz dokształcanie w celu nabycia lub podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

• wynagrodzenia:

– pracownika sprawującego opiekę nad uczestnikiem programu rehabilitacji,

– członków komisji rehabilitacyjnej w części nieobjętej finansowaniem ze środków funduszu rehabilitacji na podstawie innych przepisów rozporządzenia lub środków PFRON na podstawie ustawy o rehabilitacji,

• dostosowanie miejsca pracy i stanowiska pracy do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności,

• inne ponoszone w ramach realizacji programów rehabilitacji.

Ważne!

Te wydatki wolno pokryć z pieniędzy zfron w ramach IPR, pod warunkiem że zmniejszają one ograniczenia zawodowe niepełnosprawnego pracownika. To tylko katalog, w którym będą się mieściły również inne wydatki. Wydatki w ramach IPR zostały wskazane przykładowo.

Świadczy o tym ostatni punkt tego przepisu, zgodnie z którym finansowaniu podlegają również inne ponoszone w ramach realizacji programów. Co do zasady zatem możliwy jest każdy wydatek, który przyczyni się do zmniejszenia ograniczeń zawodowych osób niepełnosprawnych objętych programem.

Podane rodzaje wydatków mają charakter pomocy de minimis, jeśli stanowią przysporzenie korzyści dla pracodawcy.

Z komisją i programem

Aby wykorzystać środki funduszu zfron na wydatki związane z indywidualnymi programami rehabilitacji, trzeba opracować program rehabilitacji. Tworzą je specjalne komisje rehabilitacyjne dla pracowników niepełnosprawnych, którzy w szczególności:

• mają najniższe kwalifikacje,

• z uwagi na niepełnosprawność mają utrudnione samodzielne wykonywanie pracy,

• utracili zdolność do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku,

• zmieniają kwalifikacje zawodowe.

Komisję rehabilitacyjną powołuje pracodawca. W jej skład wchodzą:

• lekarz lub pielęgniarka wykonujący w zakładzie doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne,

• osoba zajmująca się problematyką rehabilitacji u pracodawcy prowadzącego zakład,

• doradca zawodowy lub instruktor zawodu.

Niewykluczone jest także powołanie do składu psychologa. Dzieje się to jednak wtedy, gdy uzasadnia to specyfika przewidywanych działań rehabilitacyjnych określonych w programie rehabilitacji.

Spośród członków komisji rehabilitacyjnej pracodawca powołuje przewodniczącego.

Program rehabilitacji opracowuje się z udziałem pracownika niepełnosprawnego, którego ma on dotyczyć. IPR tworzy się, oceniając psychofizyczne możliwości i zdolności osoby niepełnosprawnej dokonane na podstawie badań, wywiadów, testów, prób pracy, w tym specjalistycznych, oraz informacji pisemnych, np. przełożonych osoby niepełnosprawnej.

Za przygotowanie programu odpowiedzialna jest zatem komisja rehabilitacyjna, która go sporządziła. Jednak może uczynić odpowiedzialnym za jego realizację jednego ze swoich członków – tak wynika ze stanowiska BON z 24 maja 2005 (BON-I-078-14-AK/05).

Biuro stwierdza w nim: „Przepisy rozporządzenia (…) nie wskazują – innych poza wymienionymi – warunków, które powinien spełniać indywidualny program rehabilitacji. Zatem, w gestii komisji rehabilitacyjnej pozostaje takie zredagowanie treści programu, aby zostały w nim uwzględnione i zawarte informacje, które pozwolą na dokonanie wnikliwej diagnozy sytuacji osoby niepełnosprawnej oraz na właściwą realizację tego programu.

Biuro wskazuje, iż przy opracowywaniu indywidualnego programu rehabilitacji można posłużyć się dostępnymi w literaturze przedmiotu formularzami tychże programów, aczkolwiek podkreślamy, iż nie mają one charakteru wiążącego”.

Program rehabilitacji powinien zawierać w szczególności:

• diagnozę sytuacji zawodowej pracownika niepełnosprawnego,

• cel programu rehabilitacji,

• metody realizacji programu rehabilitacji,

• harmonogram działań rehabilitacyjnych,

• terminy oceny postępów w rehabilitacji,

• osoby odpowiedzialne za realizację programu rehabilitacji.

Komisja rehabilitacyjna ocenia efekty realizacji programu rehabilitacji i jeżeli zachodzi potrzeba, modyfikuje go oraz określa możliwości i formy dalszej rehabilitacji po zakończeniu jego realizacji.

Przykład

Pracodawca chce sfinansować pracownikowi niepełnosprawnemu, który pracuje na stanowisku kadrowego, szkolenie organizowane przez samorząd wojewódzki „Prawo pracy dla kadrowego – zmiany od nowego roku”.

Może to zrobić w ramach IPR. Biorąc pod uwagę zmniejszenie ograniczeń zawodowych tego pracownika, jest on zgodny z § 2 ust. 1 pkt 12c rozporządzenia. W związku z tym, że szkolenie ma charakter zawodowy, pracodawca powinien zakwalifikować taki wydatek jako pomoc de minimis.

Przykład

Komisja rehabilitacyjna napisała IPR dla pana Roberta, na podstawie którego w zakresie zmniejszenia ograniczeń zawodowych zakupiony został dla niego laptop zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 12f rozporządzenia – inne ponoszone w ramach realizacji programów rehabilitacji.

Jeżeli laptop ten stanowi element wyposażenia stanowiska pracy pana Roberta, będzie on miał charakter pomocy de minimis. Pracodawca będzie musiał uzyskać od organu stosowne zaświadczenie. Jeżeli natomiast laptop pan Robert przeznaczy do użytku domowego i nie ma to związku ze świadczonymi dla pracodawcy obowiązkami, wtedy nie będzie on stanowił pomocy de minimis.

Zakup laptopa w obu przypadkach musi spełniać warunek zmniejszenia ograniczeń zawodowych dla tego konkretnego pracownika niepełnosprawnego.

ZFRON to nie środki firmy

Wydatkując pieniądze zfron, pracodawca powinien pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Po pierwsze, zgodnie z ustawą o rehabilitacji pracodawca jest jedynie dysponentem środków zfron, a nie ich właścicielem.

Oznacza to, że nie może wydać ich na dowolny cel (np. pożyczać na bieżącą działalność przedsiębiorstwa). Natomiast w razie utraty statusu zpch, likwidacji, upadłości lub wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej musi je zwrócić na PFRON.

Po drugie, na podstawie § 4a rozporządzenia, aby właściwie wykorzystać fundusz rehabilitacji, pracodawca musi wydatkować środki w sposób celowy i oszczędny, uwzględniając optymalny dobór metod i środków realizacji w stosunku do zakładanych efektów.

Pracodawca powinien także pamiętać o tym, żeby wszelkie dodatkowe szczegóły związane ze sposobem wydatkowania pieniędzy uregulować w zakładowym regulaminie wykorzystania funduszu rehabilitacji. Ustala zatem go w uzgodnieniu z:

• osobami zapewniającymi doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne na rzecz niepełnosprawnych pracowników zakładu,

• działającymi w zakładzie związkami zawodowymi lub, gdy ich nie ma, z przedstawicielami wybranymi przez niepełnosprawnych pracowników.

Uzgodnień dokonuje się w ustalonym przez strony terminie, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od przedłożenia przez pracodawcę regulaminu. Jeśli po tym terminie strony nie uzgodniły regulaminu, pracodawca ustala go sam. Niezwłocznie po tym podaje do wiadomości pracowników, ogłaszając w sposób oraz miejscu ogólnie dostępnym.

Aby uznać wsparcie jako pomoc de minimis, przedsiębiorca musi uzyskać zaświadczenie wydane przez organ podatkowy, podmiot uprawniony do pobierania opłat na podstawie odrębnych przepisów lub inny podmiot udzielający pomocy. W tym celu przedstawia informację o wydatku z funduszu rehabilitacji w ciągu 30 dni od jego dokonania.

Pracodawcy wolno wesprzeć także niepracujących byłych pracowników zakładu. Zezwala mu na to § 7 rozporządzenia. Pomoc z funduszu dla tych osób może jednak dotyczyć rehabilitacji społecznej i leczniczej – w wysokości i na warunkach takich, jak dla pracowników pozostających w zatrudnieniu.

Wysokość dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w kolejnych latach

WYSOKOŚĆ DOFINANSOWANIA

 

2011 r.

01.01.2012 r. – 30.06.2012 r.

01.07.2012 r. – 31.12.2012 r.

od 01.01.2013 r.**

ZPCHR – bez schorzeń szczególnych

stopień znaczny

160%*1276=2041,60 zł

170%*1276=2169,20zł

180%*1276=2296,80zł

180%*1500=2700,00zł

stopień umiarkowany

140%*1276=1786,40zł

125%*1276=1595,00zł

115%*1276=1467,40zł

100%*1500=1500zł

stopień lekki

60%*1276=765,60zł 50%*1276=638,00zł 45%*1276=574,20zł 40%*1500=600,00zł ZPCHR – ze schorzeniami szczególnymi stopień znaczny 200%*1276=2552,00zł 210%*1276=2679,60zł 220%*1276=2807,20zł 220%*1500=3300,00zł stopień umiarkowany 180%*1276=2296,80zł 165%*1276=2105,40zł 155%*1276=1977,80zł 140%*1500=2100,00zł stopień lekki 100%*1276=1276,00zł 90%*1276=1148,40zł 85%*1276=1084,60zł 80%*1500=1200,00zł OTWARTY RYNEK – bez schorzeń szczególnych stopień znaczny 70%*(160%*1276)=1429,12zł 70%*(170%*1276)=1518,44zł 70%*(180%*1276)=1607,76zł 180%*1500=2700,00zł stopień umiarkowany 70%*(140%*1276)=1250,48zł 70%*(125%*1276)=1116,50zł 70%*(115%*1276)=1027,18zł 100%*1500=1500zł stopień lekki 70%*(60%*1276)=535,92zł 70%*(50%*1276=446,60zł 70%*(45%*1276)=401,94zł 40%*1500=600,00zł OTWARTY RYNEK – ze schorzeniami szczególnymi stopień znaczny 90%*(200%*1276)=2296,80zł 90%*(210%*1276)=2411,64zł 90%*(220%*1276)=2526,48zł 220%*1500=3300,00zł stopień umiarkowany 90%*(180%*1276)=2067,12zł 90%*(165%*1276)=1894,86zł 90%*(155%*1276)=1780,02zł 140%*1500=2100,00zł stopień lekki 90%*(100%*1276)=1148,40zł 90%*(90%*1276)=1033,56 90%*(85%*1276)=976,14zł 80%*1500=1200,00zł   **-  wyliczone kwoty dofinansowania dokonane zostały przy następujących założeniach: 1) od 1 stycznia 2013 r. podstawą dofinansowania będzie minimalne wynagrodzenie z grudnia 2012 r. – 1500 zł; 2) od 1 stycznia 2013 r. zgodnie z przepisami nastąpi zrównanie kwot dofinansowania dla chronionego i otwartego rynku pracy.

Jego środki przeznaczane są na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą osób niepełnosprawnych.

Status prawny zfron reguluje ustawa o rehabilitacji i rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (DzU nr 245, poz. 1810 ze zm., dalej rozporządzenie). Określa ono:

Pozostało 99% artykułu
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP