Dochodzenie tego typu roszczeń w oparciu o ogólne zasady prawa cywilnego było zawsze dużym wyzwaniem. 27 czerwca 2017 r. weszła w życie ustawa z 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji (dalej: ustawa), której celem jest ułatwienie uzyskania odszkodowania przez przedsiębiorców poszkodowanych antykonkurencyjnym zachowaniem innych uczestników rynku. Jak funkcjonują nowe przepisy dziś?
Czym jest private enforcement
Minął prawie rok od wejścia w życie nowych przepisów, ułatwiających osobom poszkodowanym dochodzenie swoich praw, naruszonych przez łamanie zasad konkurencji. Portal orzeczniczy sądów powszechnych świeci pod tym kątem pustkami, brak jest również sygnałów, iż uprawnieni w większym stopniu korzystają z nowych możliwości. Pojawia się więc pytanie – czy przedsiębiorcy wiedzą o ułatwieniach?
Mechanizm private enforcement w prawie konkurencji jest specjalną konstrukcją prawną, pozwalającą na dochodzenie odszkodowania z tytułu naruszenia obowiązujących przepisów prawa konkurencji. Istotą czynów nieuczciwej konkurencji przez jednego uczestnika rynku jest szkodzenie innym graczom rynkowym. Nadużywając pozycji dominującej lub zawierając niedozwolone porozumienia przedsiębiorca lub ich grupa ingerują w naturalne mechanizmy rynkowe. Zaburzają wówczas np. poziom cen lub popytu na dany towar, czy też działalnością dumpingową przyciągają do siebie klientów innych przedsiębiorców, których bez dumpingu nie zainteresowaliby swoją ofertą.
Dotychczas w Polsce prawo ochrony konkurencji było w głównej mierze prawem publicznym – UOKiK działał jako strażnik interesu publicznego, prawo chroniło mechanizmy konkurencji jako pewne publiczne dobro a gwarantowanie prawidłowości przebiegu procesów rynkowych miało zabezpieczać interes ogółu. W tej całej aktywności państwa rękoma prezesa UOKiK nie chroniono natomiast interesów poszczególnych przedsiębiorców, którzy na nieczystej grze konkurentów tracili. Z kolei uprawnienia przewidziane ustawą z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji najwyraźniej nie stanowiły wystarczającej zachęty dla poszkodowanych w egzekucji swych praw, zapewne z uwagi m.in. na niewystarczającą przejrzystość w ich stosowaniu oraz brak ułatwień procesowych.
Private enforcement polega właśnie na tym, aby dać narzędzia umożliwiające realne zaspokojenie poniesionych szkód od ich sprawców. Takie mechanizmy działają w innych krajach >patrz ramka.