Po rozwodzie nie dzieli się majątku sprzed ślubu wniesionego do wspólności

Małgorzata W. domagała się w sprawie o podział majątku wspólnego ustalenia dla niej wyższego udziału niż 1/2.

Po kilku latach małżeństwa państwo W. uzyskali rozwód. Przed ślubem zawarli notarialną umowę o rozszerzeniu wspólności małżeńskiej (z równymi udziałami), którą objęli własnościowe mieszkanie należące do przyszłej żony. Oboje byli wtedy studentami, pomagali im rodzice, a mężczyzna dysponował 47 tys. zł,  za które kupowali m.in. urządzenia do mieszkania.

Zgodnie z art. 43 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, ale z ważnych powodów każde może żądać, by ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym przyczynili się do jego powstania. Uwzględnia się przy tym także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Do kodeksu 20 stycznia 2005 r. wprowadzono art. 50¹. Zgodnie z nim w razie ustania wspólności (w tym w razie rozwodu) udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa stanowi inaczej. Zasada ta nie wyłącza ustalenia przez sąd innych udziałów niż równe. Przepis ten wszedł w życie w trakcie trwania małżeństwa W., ale przed rozwodem. Czy powinien mieć więc tu zastosowanie?

Sądy niższych instancji (rejonowy i okręgowy w Poznaniu) uznały, że nie ma podstaw do ustalenia dla Małgorzaty W. wyższego udziału niż 1/2. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego (sygnatura akt II CSK 259/12).

– Jeśli składnikiem wspólnego majątku jest mieszkanie wniesione przez jedno z małżonków, to ten fakt należy uwzględnić w wyroku o podział majątku – argumentowała pełnomocniczka powódki Magdalena Pląskowska.

Sąd Najwyższy uwzględnił ten zarzut, ale tylko częściowo. – Także przed wprowadzeniem art. 50¹ sądy dopuszczały ustalenie w trakcie podziału majątku udziału małżonka wyższego niż jedna druga. Zasadnicze jest jednak to, że uwzględnia się tylko nakłady wniesione w trakcie małżeństwa. Ta reguła nie dotyczy składników wniesionych do wspólności wcześniej.

– Nie ma przecież przymusu zawierania małżeńskich umów majątkowych, rozszerzania wspólności, jeśli więc małżonkowie się na to zdecydowali, jest to ich wybór – powiedziała w uzasadnieniu postanowienia sędzia SN Barbara Myszka.

SN zwrócił sądowi okręgowemu sprawę do ponownego rozpoznania, ale Małgorzacie W. to raczej nie pomoże, gdyż mieszkanie wniosła ona dobrowolnie przed ślubem do majątku wspólnego.

Małżonkowie mogą w umowie (notarialnej) wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową.

Umowne ustroje majątkowe

¬ Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

¬ Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana.