Od 13 czerwca rewolucja w stosunkach rodzinnych

To skutek liczącej ponad 100 zmian noweli [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=021E8E9AD4CD6BF213DD4926C3879DA8?id=71706]kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[/link] z 6 listopada 2008 r. ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=021E8E9AD4CD6BF213DD4926C3879DA8?id=292370]DzU nr 220, poz. 1431[/link]), a także procedury cywilnej w zakresie spraw rodzinnych.

[srodtytul]Ojciec z DNA[/srodtytul]

Uznanie dziecka (przez mężczyznę, który nie jest mężem matki) nie będzie aktem jego woli, ale wiedzy. Krótko mówiąc, będzie zależało od tego, czy rzeczywiście jest biologicznym ojcem. Podczas składania takiego oświadczenia wątpliwości ma prawo zgłosić kierownik urzędu stanu cywilnego, co może skutkować procesem i badaniami DNA. Łatwiejsze będzie też uchylenie się od uznania, co formalny ojciec będzie mógł zrobić w ciągu pół roku od dowiedzenia się, że nie jest ojcem, byle tylko dziecko nie skończyło 18 lat.

Stare uznania dziecka pozostaną jednak w praktyce niewzruszone: do nich stosować się będzie stare przepisy.

Nie wszyscy chwalą te zmiany: – Wydaje się, że nie służy interesom dziecka możliwość cofnięcia uznania po latach, kiedy zawiązało ono relacje z takim ojcem. Więzy biologiczne współwyznaczają relację ojcostwa, ale nie wyczerpują jej – uważa Piotr Bodył Szymala, specjalista od prawa rodzinnego.

[srodtytul]Wynajęta, czyli surogatka[/srodtytul]

Kolejna nowość to przesądzenie, że matką jest ta kobieta, która dziecko urodziła. Tak więc tzw. surogatka, która urodziła dziecko z uzyskanego in vitro zarodka innych osób, będzie prawnie matką. – Brak takiej regulacji wobec obecnego rozwoju nauk spowodował lukę prawną – wskazują Katarzyna Kierzkowska i Małgorzata Racka, autorki pracy na ten temat na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Czy „umowy o urodzenie” są skuteczne? – Bywają umowy, np. o wychowanie dziecka, na które dziecko nie ma wpływu – liczy się jego dobro. Można więc sobie wyobrazić, że wynajęcie matki będzie dla zarodka korzystne – odpowiada adwokat Maciej Bednarkiewicz, były prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.

[srodtytul]Kontakty, alimenty[/srodtytul]

Duże zmiany wprowadzono w dziedzinie kontaktów z dziećmi po rozwodzie, a także alimentów i uprawnień samych dzieci.

Kontakty z dziećmi to najboleśniejsze kwestie w sporach rodzinnych. Wydawałoby się, iż nie powinno być problemu w tym, że ojciec chce się spotkać z dzieckiem dwa razy w tygodniu. – W tych wypadkach jest to walka między dorosłymi, a dzieci są, niestety, tylko orężem – wskazuje adwokat Ewa Milewska-Celińska specjalizująca się w prawie rodzinnym.

Słabością prawa rodzinnego jest słaba egzekucja uprawnienia do kontaktów z dzieckiem. Dlatego do kodeksu wpisano wyraźnie, że każde z rodziców ma prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem, nawet jeśli nie przysługuje mu władza rodzicielska. Takie gwarancje dano również rodzeństwu dziecka, jego dziadkom i powinowatym w linii prostej.

Istotna zmiana dotyczy alimentów. Rodzic będzie mógł uchylić się od obowiązków alimentacyjnych względem pełnoletniego dziecka, jeżeli łączą się one z nadmiernym dla niego uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie stara się samo o możliwości samodzielnego utrzymania. Obecnie rodzice zobowiązani są do alimentów tak długo, jak długo dziecko nie zdoła utrzymać się samodzielnie, w praktyce, z powodu studiów, do 26 lat.

[ramka][b]Zastępcze matki w innych krajach[/b]

- [b]USA:[/b] Kilka stanów, m.in. Floryda, dopuszcza kontrakty bezdzietnych małżeństw z zastępczą matką, przyznając prawa rodzicielskie „zleceniodawcom”. Kilka innych wprowadziło zakaz takich praktyk.

- [b]NIEMCY:[/b] Matką dziecka jest wyłącznie jego biologiczna matka. Nie ma matki zastępczej, zarówno w wyniku zabiegu in vitro, jak i innych metod. Takie praktyki są zabronione ze względów etycznych, moralnych i obyczajowych pod groźbą kary do trzech lat więzienia.

- [b]KANADA:[/b] Surogatki mogą rodzić parom dzieci, pod warunkiem jednak, że robią to bez czerpania z tego tytułu korzyści finansowych. Kanada przyjęła takie regulacje w 2004 r. W prowincji Quebec jakakolwiek umowa zawarta między surogatką a parą w świetle prawa nie jest wiążąca.