Walka o odzyskanie pieniędzy za zmarnowanay urlop

Miniony rok był pod wieloma względami wyjątkowo niekorzystny dla turystów, którzy zdecydowali się na zorganizowany wyjazd z biurem podróży. Seria upadłości organizatorów wypoczynku spowodowała, że klienci bardzo ostrożnie podchodzą dzisiaj do ofert. W poprzednim roku bankructw było więcej niż zwykle, bo aż 15, w tym jedno duże – Sky Clubu. Niedawno upadło zaś biuro GTI Travel Poland, a wcześniej Tramp z Gdyni i Horyzonty z Wrocławia.

Tamte wydarzenia nakręciły spiralę strachu wśród turystów. Podczas debaty w redakcji „Rzeczpospolitej" wiceprezes największego organizatora wyjazdów, biura podróży Itaka, Piotr Henicz, przyznał, że klienci wykazują większą ostrożność. Częściej szukają kontaktu bezpośredniego z biurem touroperatora, by z jednej strony mieć pewność, że oddają pieniądze we właściwe ręce, a z drugiej prosić o rozwianie wątpliwości. – Pytają przede wszystkim o wysokość gwarancji, o przynależność do Polskiej Izby Turystyki, o liczbę wysyłanych klientów – mówił Henicz.

Oddajcie moje pieniądze!

To nic dziwnego. Bo ofiarą upadłości stały się tysiące osób. Wśród nich była także mieszkanka Warszawy Anna Lewczuk. Na początku lipca 2012 roku wykupiła w biurze Sky Club ośmiodniową wycieczkę do Turcji. Wpłaciła od razu połowę ceny – 2145 złotych za dwie osoby. Resztę miała dopłacić później. Wycieczka była planowana na wrzesień.

Tymczasem dzień po opłaceniu wakacyjnego wyjazdu firma Sky Club ogłosiła, że jest niewypłacalna. A to oznaczało, że wakacje turystów, którzy wykupili w niej wycieczki, zostały nagle przerwane, a ci, którzy mieli dopiero jechać z tym biurem na wypoczynek, mogli o tym zapomnieć.

– Nie wierzę, że pracownicy biura nic nie wiedzieli o upadłości – mówiła Anna Lewczuk na konferencji prasowej zorganizowanej przez marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika, wraz z przedstawicielami Sky Clubu.

– Nie rozumiem, dlaczego pozwolono mi kupić wycieczkę zaledwie dzień przed ogłoszeniem upadłości biura turystycznego. Oddajcie moje pieniądze! – krzyczała.

W podobnej sytuacji jak ona było kilkanaście tysięcy osób, które zdążyły wykupić wycieczkę w Sky Clubie, a które nie wyjechały na wakacje. Dodatkowo w dniu ogłoszenia niewypłacalności za granicą było 4629 osób, które wypoczywały m.in. w Grecji, Egipcie, Hiszpanii, Turcji, Maroku, Tunezji, Portugalii, na Cyprze, w Bułgarii oraz na Kubie.

– Najwięcej osób, bo po tysiąc, wypoczywało w Egipcie oraz w Grecji – wspomina Marta Milewska, rzeczniczka Mazowieckiego Urzędu Marszałkowskiego. To ten urząd organizował powrót turystów do kraju.

Wielu przeżyło istny horror. Niektórzy zagraniczni hotelarze, bojąc się, że nie dostaną pieniędzy od polskiej firmy, wymawiali im pokoje. W jednym z ośrodków w Egipcie Polacy całą noc koczowali w poczekalni hotelu, zanim zorganizowano im transport do kraju. – Modliliśmy się o szybki powrót – mówili po wylądowaniu na lotnisku w Warszawie.

Jeszcze gorsza sytuacja panowała w jednym z hoteli w Maroku. Tam zostało uwięzionych 160 naszych rodaków, bo właściciel obiektu zapowiedział, że nie wypuści ich, dopóki nie opłacą rachunków za nocleg.

Sprowadzanie wszystkich klientów upadłego biura do Polski zajęło urzędnikom kilkanaście dni. Jak informuje Marta Milewska, z gwarancji ubezpieczeniowej firmy (musi ją mieć każdy touroperator) poszło na ten cel niemal 5 mln zł.

To nie były ostateczne koszty powrotu oszukanych. Urząd musiał zapłacić swoim pracownikom za dodatkową pracę związaną ze ściąganiem turystów, pokryć koszty korespondencji czy uruchomienia i obsługi specjalnej infolinii. Z kwoty gwarancyjnej zabrakło na ten cel ok. 190 tys. zł.

Dlatego doszło do kuriozalnej sytuacji. W styczniu marszałek Mazowsza zdecydował się na wystąpienie do sądu przeciwko wojewodzie mazowieckiemu o zwrot 190 tys. zł. Bo to wojewoda reprezentuje Skarb Państwa.

Wkrótce po ogłoszeniu niewypłacalności Sky Club złożył do sądu wniosek o upadłość spółki. Został powołany syndyk. Okazało się, że upadła firma nie ma pieniędzy na pokrycie roszczeń wierzycieli.

Dla byłych klientów Sky Club szansą na odzyskanie pieniędzy jest gwarancja ubezpieczeniowa firmy, która została wykupiona w TU Europa. Jej wartość wynosiła 25 mln złotych.

Pani Anna Lewczuk, choć już rok temu domagała się zwrotu pieniędzy od Sky Clubu, do dzisiaj ich nie dostała. Do dzisiaj też nie wiadomo, jaka jest suma roszczeń klientów upadłej firmy. Nie podliczyła tego ani prokuratura, która prowadzi w tej sprawie śledztwo, ani Urząd Marszałkowski.

– Do 8 sierpnia upływa termin składania roszczeń. Dopiero po nim nastąpi rozliczenie tej sumy – tłumaczy Milewska.

Przed podróżą warto przejrzeć portale społecznościowe, grupy dyskusyjne, fora internetowe, na których turyści dzielą się opiniami o usługach biur

Na razie do urzędu wpłynęło 6228 roszczeń dotyczących ponad 17 tys. osób. Milewska przyznaje, że pieniędzy z ubezpieczenia upadłego biura nie wystarczy na pokrycie wszystkich roszczeń.

Kto ściągnie turystów?

Na początku roku, po tym gdy okazało się, że nikt nie zwrócił urzędom marszałkowskim pieniędzy, które wyłożyły z własnych budżetów na sprowadzanie turystów, samorządowcy zapowiedzieli, że nie będą już ściągać do kraju klientów upadłych biur podróży. Powołali się przy tym na pismo, jakie otrzymali z Ministerstwa Sportu i Turystyki, z którego wynika, że nie muszą tego robić. Jedynie powinni wystąpić o uruchomienie środków z polis ubezpieczeniowych touroperatorów.

Urzędnicy z Wielkopolski mówią wprost, że jeśli sytuacja z upadającymi biurami podróży powtórzy się w tym sezonie letnim, to zmuszeni będą działać wyłącznie w ramach sumy gwarancyjnej.

Marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik prosił, by wskazany został organ odpowiedzialny za pomoc turystom, którzy będą znajdowali się za granicami kraju, gdy upadnie organizator ich wyjazdu. – Skoro nie będą tego robić marszałkowie, powstaje pytanie, kto zajmie się klientami, gdy biuro podróży złoży oświadczenie o niewypłacalności, a hotelarze za granicą w odwecie za nieuregulowane rachunki wyrzucą ich na bruk – pyta marszałek.

Dwa tygodnie temu wiceminister sportu Krystyna Sobierajska stwierdziła, że mogłaby się tym zająć Polska Organizacja Turystyki. Ale na razie nie poszły za tym pomysłem konkretne rozwiązania.

Po ubiegłorocznej serii upadków biur podróży niewiele zmieniło się w prawie, które ma lepiej chronić turystów. 14 maja weszły w życie rozporządzenia ministra finansów, które podniosły minimalne kwoty gwarancyjne biur podróży oraz wprowadziły nowy sposób ich naliczania. W wypadku touroperatorów, którzy rozpoczynają swoją działalność i zamierzają wykorzystywać loty czarterowe do krajów europejskich i pozaeuropejskich, minimalna wysokość sumy gwarancyjnej wynosi teraz 250 tys. euro.

Jeśli będą wykorzystywać inny środek transportu do państw pozaeuropejskich, to minimalna suma gwarancyjna wyniesie 90 tys. euro. Jeśli po krajach europejskich turyści będą podróżować samolotem – wtedy 50 tys. euro.

Z kolei biura podróży, które wykorzystują do transportu samoloty i pobierają od klientów przedpłaty do 30 dni przed dniem rozpoczęcia wycieczki, muszą dysponować sumą gwarancyjną w wysokości 12 proc. rocznego przychodu, nie mniej jednak niż 149 tys. euro.

Te przepisy nie załatwiły jednak wszystkiego. Wciąż nie ma systemowych rozwiązań dotyczących ściągania turystów z zagranicy po tym, jak biura ogłaszają upadłość. Marszałkowie już zapowiedzieli, że nie będą na ten cel wykładać własnych pieniędzy.

– Będziemy udzielali wsparcia, ale nie mamy możliwości wykładania środków budżetowych na ten cel – tłumaczy Marta Milewska.

Może się okazać więc, że nie będzie kto miał sprowadzić uwięzionych za granicą turystów upadłych biur podróży.

Solidne firmy branży turystycznej

Mimo głośnych upadków większość z największych biur podróży ma solidne podstawy ekonomiczne, a ich wiarygodność rośnie – pokazują najnowsze ratingi „Rzeczpospolitej" publikowane w serwisie Turystyka.rp.pl. Rating to ocena biura podróży dokonana jak ocena każdego innego przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem specyfiki branży, w której działa.

Największą poprawę ocen zanotowały biura, które podwyższyły fundusze własne, czyli kapitał, z którego mogą czerpać w razie kłopotów lub trudnej sytuacji na rynku. Należą do nich Wezyr Holidays, który został dokapitalizowany przez właściciela (OTI Holding) kwotą 19 milionów złotych, oraz Ecco Holiday, które przyłączyło trzy inne spółki turystyczne tego samego właściciela (SKOK). Największą poprawę ocen z powodów czysto biznesowych uzyskały biura specjalizujące się w kierunkach greckich, czyli Grecos Holiday i 7islands. Pierwszemu z nich dodatkowo pomogło podwyższenie kwoty gwarancji z 15,4 do 20 milionów złotych.

Z ratingów "Rzeczpospolitej" wynika, że dobrze notowanymi biurami są te największe, jak: "1. Itaka, 2. TUI, 3. Rainbow Tours, 4. Neckermann, 5. Wezyr Holidays.