Stanisław Szczepaniak: Ratowanie tonącego szpitala to nie znachorstwo

W opublikowanym w „Rzeczpospolitej” 7 lipca artykule „Znachorzy próbują leczyć szpitale z długów” autorzy postawili błędną tezę co do skutków przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego przez szpital. Efektem takiego rzetelnego postępowania i zawarcia układu będą bowiem nie tyle „różnorakie negatywne konsekwencje”, co szansa na zdrowe funkcjonowanie podmiotu leczniczego

Postępowanie restrukturyzacyjne. Czy szpital ma „zdolność układową”?

Szczegółowa dyskusja na temat zdolności restrukturyzacyjnej samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej przekracza ramy i cel niniejszej polemiki. Jakkolwiek w kontekście podstawowego twierdzenia autorów warto przypomnieć tezę postanowienia Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 26 kwietnia 2002 r. (sygn. akt IV CKN 1667/00), zgodnie z którą samodzielny zakład opieki zdrowotnej ma zdolność układową. Postanowienie zostało wydane na gruncie odmiennego stanu prawnego, lecz fragmenty uzasadnienia pozostają aktualne. SN oceniał wówczas postanowienie sądu rejonowego, który uznał (podobnie jak autorzy artykułu), że „wnioskodawca nie ma zdolności układowej, zdolność taką mogą bowiem mieć jedynie podmioty, w stosunku do których może być prowadzone postępowanie upadłościowe”.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Piątkowski, Trębicki: Znachorzy próbują „leczyć” szpitale z długów

Z restrukturyzacją publicznych zakładów opieki zdrowotnej jest trochę jak z upadłością. Kto raz u...

Tymczasem zgodnie z omawianym postanowieniem „w orzecznictwie Sądu Najwyższego uznawano zdolność układową podmiotu gospodarczego, pomimo braku zdolności upadłościowej, powołując się na wykładnię celowościową i zwracając uwagę, że postępowanie układowe, jeżeli kończy się układem, niesie za sobą korzyści także wierzycielom, gdyż zwiększa ich szansę na odzyskanie w całości lub częściowo swoich należności, przy czym unikają oni kłopotliwych niekiedy i kosztownych procesów sądowych oraz postępowań egzekucyjnych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 10 lutego 1995 r., III CZP 3/95, OSNC 1995, nr 5, poz. 78))”.

Restrukturyzacja szpitala, a ochrona wierzycieli

Autorzy tekstu całkiem pomijają fakt, że sąd z urzędu ocenia realność postępowania restrukturyzacyjnego, zabezpieczając również interes wierzycieli, ocenia przedstawiony plan restrukturyzacyjny, a przegłosowanie ewentualnego układu wymaga zebrania odpowiedniej liczby wierzycieli dysponujących określoną wielkością wierzytelności. Dość świeży wyrok Sądu Rejonowego w Płocku (sygn. akt PL1P/GR/4/2025) pokazał, że sądy kontrolują, czy plan restrukturyzacyjny jest realny i czy otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie prowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli.

Nie sposób nie zgodzić się z autorami artykułu, którzy podnoszą, że w czasie pandemii „dostawcy mieli ograniczoną ilość wyrobów, w pierwszej kolejności dostarczali je na rzecz szpitali, z którymi robi się uczciwe interesy. Przede wszystkim wybierali rzetelnych płatników”. Tyle że zupełnie nieuprawnioną tezą jest przyjęcie, że do takich nie będą się zaliczać jednostki, które przeszły postępowanie restrukturyzacyjne.

Wprost przeciwnie. Rzetelnie przeprowadzone postępowanie restrukturyzacyjne pozwala szpitalom odzyskać płynność finansową, a to ona warunkuje status – wskazanego przez autorów – rzetelnego płatnika. Realizowanie na bieżąco zobowiązań zwiększa atrakcyjność każdego płatnika, przyciąga potencjalnych dostawców, a zwiększając konkurencję naturalnie obniża ceny i tym samym koszty działalności.

Ustawa o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej, czyli słowo o doświadczeniach własnych

Szpital, w którym mam przyjemność pracować na stanowisku zastępcy dyrektora ds. ekonomicznych, na początku wieku znalazł się w fatalnej sytuacji finansowej. Nieprzygotowanie do funkcjonowania w systemie kontraktowania i rozliczania świadczeń doprowadziło w 2001 r. do całkowitego załamania finansów i faktycznej niewypłacalności. Zobowiązania wymagalne przekroczyły 20 mln zł przy przychodach na poziomie 60 mln zł. Regularnie pojawiało się ryzyko wstrzymania działalności ze względu na brak leków/sprzętu, dostawcy w pewnym momencie sprzedawali szpitalowi towary wyłącznie za gotówkę, w postępowaniach przetargowych niemalże nikt nie brał udziału, żeby uniknąć podpisywania umów obligujących do dostaw leków lub wyrobów medycznych. Nieliczne podmioty decydujące się na zawarcie kontraktów, dyskontowały ryzyko proponując ceny zdecydowanie powyżej rynkowych. Do tego dochodził handel wierzytelnościami przez wyspecjalizowane w tym firmy. Nawet po przeprowadzeniu działań optymalizacyjnych szpital nie był w stanie „zrzucić” garbu zobowiązań, które w praktyce uniemożliwiały normalne działanie.

Wówczas przełomem dla szpitala stało się uchwalenie 15 kwietnia 2005 r. ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Przewidywała ona między innymi możliwość zawarcia przez SP ZOZ ugody restrukturyzacyjnej, pod warunkiem, że opowie się za nią 50 proc. wierzycieli wierzytelności cywilnoprawnych mających łącznie ponad 2/3 ogólnej sumy wierzytelności. Przedstawiony przez szpital program restrukturyzacji i uczciwa rozmowa z kontrahentami pozwoliły zawrzeć układ, który przewidywał m.in. umorzenie odsetek i rozłożenie zobowiązań w czasie.

Skutkiem tego w ciągu kolejnego roku odnotowaliśmy radykalny wzrost zainteresowania współpracą ze szpitalem, spadek kosztów finansowych i radykalną poprawę sytuacji szpitala. Ugoda została wykonana w całości i szpital od 2007 r. nie posiada zobowiązań wymagalnych. Pomimo tego, że w 2013 roku przejął inną zadłużoną jednostkę, zawarł porozumienia z jej wierzycielami i spłacił również te zobowiązania.