Ustawa o ukróceniu lewej kasy na wybory utknęła w KPRM

– Teoretycznie nie jest to zły pomysł, bo to służba, która zajmuje się analizą, w tym oświadczeń majątkowych. Chociaż jestem zdziwiony, że nie odbywało się to we współpracy z Państwową Komisją Wyborczą – mówi dr Krzysztof Izdebski, dyrektor Fundacji e-Państwo. Ocenia, że zmiany we wspomnianym obszarze są bardzo potrzebne i wskazuje trzy najpilniejsze obszary do poprawy: regulacje dotyczące prekampanii, kampanii w internecie z naciskiem na tzw. ruch organiczny (wyborcy internauci również wspierają kampanię) oraz pełną digitalizację sprawozdań finansowych i funduszy wyborczych.

Pakiet zmian zaproponowała właśnie Państwowa Komisja Wyborcza. Wskazuje m.in. że należy stworzyć centralny rejestr wyborców, cyfrowe sprawozdania finansowe (można je szybciej skontrolować), obowiązek prowadzenia stron internetowych z rejestrami kredytów i wpłat. Uważa również, że jeśli komitet wyborczy pozyskuje „środki finansowe ze źródeł innych niż Fundusz Wyborczy", to konsekwencje powinna ponosić też partia, a nie tylko komitet.

Obecnie plagą jest prowadzenie agitacji wyborczej przez podmioty inne niż komitety wyborcze. W efekcie – zdaniem PKW – dowolne podmioty mogą prowadzić (przez wyborców – legalnie, przez inne podmioty – nielegalnie) agitację wyborczą i finansować ją bez ograniczeń. A to droga do obejścia przepisów o „dozwolonych źródłach środków finansowych komitetów", czasie ich pozyskiwania, limitach i „pozostawia taką działalność poza jakąkolwiek kontrolą". Według PKW w latach 2018–2020 wzrósł udział takich podmiotów w kampaniach.

Europoseł Adam Bielan, wieloletni sztabowiec kampanii PiS, twierdzi, że największym wyzwaniem dla walki z korupcją w Polsce zarówno w wymiarze osobistym polityków, jak i finansowania kampanii wyborczych, jest obecnie zjawisko kryptowalut. – Przepisy są dziurawe, jeśli chodzi o oświadczenia majątkowe polityków, nie muszą oni deklarować, jakie jednostki kryptowalut posiadają i często tego nie robią – zaznacza poseł Bielan. – Tymczasem kryptowaluty są doskonałym sposobem na przekazywanie środków politykom zarówno przez skorumpowanych biznesmenów, jak i przez obce służby specjalne – mówi poseł Bielan. Np. Ukraina dostrzegła problem i wprowadziła rygorystyczne przepisy, co powinna zrobić też Polska.

Senator Krzysztof Brejza, w 2019 r. szef sztabu wyborczego PO i Nowoczesnej w kampanii do parlamentu, uważa, że należy wzmocnić uprawnienia PKW. – Dziś PKW nie ma instrumentów kontrolnych. Na przykład poza stwierdzeniem, że jakaś usługa została zrealizowana nie ze środków komitetu wyborczego, to PKW nie ma „pasa transmisyjnego", żeby cokolwiek z tą informacją zrobić. Należałoby wzmocnić przepływ informacji pomiędzy PKW a niezależnymi od polityków instytucjami śledczymi – uważa poseł Brejza.