Podatek za spadek ukryty w obligacjach

Pani K. we wrześniu 2007 r. odziedziczyła po bracie 379 obligacji TZ0509 zakupionych w czerwcu i lipcu 2006 r. za 38 tys. zł. Po przeprowadzeniu postępowania spadkowego i zawiadomieniu urzędu skarbowego o nabyciu spadku zwolnionego z podatku spadkowego (tzw. zerowa grupa podatkowa) pani K. postanowiła sprzedać obligacje. Bank wycenił je na 38 404 zł i kupił je za taką kwotę w styczniu 2008 r.

Na początku tego roku pani K. otrzymała z banku PIT-8C za 2008 r. Ku jej zaskoczeniu w rubryce „przychód” widniała kwota 38 158 zł, a w rubryce „koszty uzyskania” – jedynie 175 zł. Oznacza to, że musi ona zapłacić 7250 zł podatku (38 158 x 19 proc. = 7250).

– Gdyby obligacje sprzedał mój brat, zapłaciłby tylko niewielki podatek od zysku, czyli 158 zł, gdyż koszt zakupu obligacji odjąłby od przychodu ze sprzedaży. Wygląda na to, że choć zostałam zwolniona z podatku spadkowego, to fiskus i tak mnie obciąża z tytułu spadku – żali się pani K. – Dlaczego?

Przychód uzyskany z odpłatnego zbycia obligacji zalicza się do przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT).

Zasady jego opodatkowania zostały określone w art. 30b: 19-proc. podatek płaci się od różnicy między sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, do których zalicza się wydatki na zakup. Niestety, mógłby je odliczyć tylko ten podatnik, który je faktycznie poniósł, czyli brat pani K.

– W razie nabycia przez podatnika papierów wartościowych (obligacji) w drodze spadku lub darowizny podatnik ten nie ponosi kosztów ich zakupu, dlatego też w celu ustalenia dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia jako cenę nabycia sprzedawanego papieru wartościowego przyjmuje się 0 zł – informuje Magdalena Kobos, rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów.

Zgodnie z zaleceniem ministerstwa w rozliczeniu podatkowym PIT-38 za rok, w którym doszło do sprzedaży obligacji, pani K. powinna wykazać dochód uzyskany z tego tytułu (nie łączy się go z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych) i zapłacić od niego podatek. Potem może wystąpić o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w tej sprawie, a gdyby była dla niej korzystna – o zwrot nadpłaconego podatku.

Pani K. może jednak uniknąć stosunkowo wysokiego podatku od dochodu z pozbycia się obligacji. Wystarczy, że poczeka do terminu wykupu ich przez emitenta.

– Jeżeli obligacje zostały kupione przez spadkodawcę według wartości nominalnej, to przedstawienie ich do wykupu przez spadkobiercę nie wywołuje skutków podatkowych, o których mowa w art. 30b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – mówi Magdalena Kobos. – Przychodem z tych obligacji są natomiast wypłacane odsetki, opodatkowane zryczałtowanym 19-proc. podatkiem dochodowym, pobieranym przez płatnika na zasadach określonych w art. 30a, art. 41 i 42 ustawy o PIT.

Pierwszy z tych przepisów stanowi, że dochodem do opodatkowania jest dyskonto od papierów wartościowych, czyli różnica między kwotą uzyskaną z wykupu papieru wartościowego przez emitenta a ceną zakupu papieru na rynku pierwotnym lub wtórnym. W razie nabycia papierów wartościowych w drodze spadku lub darowizny dyskonto oznacza – zgodnie z definicją zawartą w art. 5 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – różnicę między ceną wykupu a ceną zakupu tych papierów przez spadkodawcę lub darczyńcę.

– Sytuacja spadkobierców dziedziczących obligacje wyemitowane po 1 stycznia 2003 r. jest mniej korzystna, jeśli dokonają ich odpłatnego zbycia przed terminem wykupu – mówi Kasper Drążewski, prawnik z kancelarii Ożóg i Wspólnicy. – Inaczej niż w razie wykupu obligacji przez emitenta z dyskontem, brak w takiej sytuacji wyraźnej podstawy prawnej do przeniesienia na spadkobiercę historycznego kosztu ich nabycia poniesionego przez spadkodawcę.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autorki:

d.gajos@rp.pl

Podatnicy, którzy uważają obecne przepisy za niesprawiedliwe, mogą spróbować powoływać się przed organami podatkowymi na ciekawą wykładnię przedstawioną ostatnio przez NSA na gruncie opodatkowania przychodu od dyskonta. Sąd stwierdził, iż z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa prawa i obowiązki spadkodawcy (art. 925 w zw. z art. 922 kodeksu cywilnego), a dziedziczeniu podlegają także prawa i obowiązki wynikające z papierów wartościowych. Na spadkobiercę przechodzi więc także – w drodze sukcesji uniwersalnej – cena zapłacona przez spadkodawcę na rynku pierwotnym za obligacje skarbowe (wyrok z 7 stycznia 2009 r., sygn. II FSK 1418/07).