Ustanowienie prawa wieczystego użytkowania jest dość specyficzną czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Przez wiele lat toczyły się spory o jego charakter. Ostatecznie od grudnia 2008 r. przyjęto, że zarówno w przypadku ustanowienia wieczystego użytkowania, jak i w przypadku sprzedaży tego prawa mamy do czynienia z dostawą towaru (gruntu). Takie wnioski wynikają z brzmienia art. 7 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy VAT.
Płatność do końca marca
Jednocześnie w przypadku wieczystego użytkowania specyficzne są zasady płatności za to prawo. Przy ustanowieniu go użytkownik wieczysty uiszcza opłatę początkową (wynoszącą od 10 proc. do 30 proc. wartości nieruchomości), następnie zaś uiszcza opłaty roczne (od 1 proc. do 3 proc. wartości nieruchomości) przez cały czas trwania swojego prawa. Opłaty roczne zazwyczaj płatne są za dany rok do końca marca tego roku.
W związku z takimi, a nie innymi terminami płatności dotychczasowe przepisy wprowadzają szczególny termin powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Zgodnie z art. 19 ust. 16b ustawy o VAT (cały art. 19 ustawy o VAT zostanie uchylony od 1 stycznia 2014 r.) obowiązek podatkowy w tym przypadku powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu.
Nowe przepisy o VAT, które wejdą w życie 1 stycznia 2014 r. nie zawierają żadnych szczególnych regulacji dotyczących obowiązku podatkowego od użytkowania wieczystego. Nie ma propozycji takich przepisów także w projektach aktów wykonawczych. Będzie to miało fatalne skutki w praktyce.
Tylko jedna dostawa
Na wstępie należy się bowiem zastanowić, jaka norma będzie miała zastosowanie do powstania obowiązku podatkowego przy ustanowieniu prawa wieczystego użytkowania. Jest to w rozumieniu przepisów o VAT – jak już wspomniano – dostawa towaru (gruntu). Obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą wydania gruntu.
