Polski Ład 2.0 wprowadził istotne zmiany w opodatkowaniu rent rodzinnych, otrzymywanych przez małoletnie dzieci. Zmiany w opodatkowaniu mają zastosowanie już do dochodów osiągniętych w 2022 r. Niejako przy okazji tej zmiany od 1 lipca br. dzieci do 18. roku życia, pobierające rentę rodzinną, zostały wyłączone z obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, co może również mieć wpływ na wysokość renty „na rękę”.
Renta jest świadczeniem wypłacanym w szczególności przez ZUS i KRUS, a wysokość renty wraz z pobraną zaliczką jest wykazywana przez te instytucje na formularzu PIT-11A lub PIT-40A. W rozliczeniu rocznym renta podlega opodatkowaniu wg skali podatkowej. Dziecko pełnoletnie rozliczy się z renty samodzielnie, wykazując dochody z renty w swoim zeznaniu rocznym. Inaczej jednak rozliczają się osoby niepełnoletnie.
Odrębne zeznanie
W obecnym stanie prawnym, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o PIT, dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, to dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków. Przepis ten nie ma zastosowania do małżonków, w stosunku do których orzeczono separację.
Małoletnie dzieci są zatem podatnikami PIT w stosunku do:
- dochodów z ich pracy (np. z umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło, praktyk uczniowskich),
- dochodów ze stypendiów (przyznanych zarówno ze środków publicznych, jak i ze środków prywatnych) oraz
- dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku.
W takich przypadkach należy złożyć odrębne zeznanie na imię i nazwisko dziecka. Zeznanie wypełniają oraz podpisują w imieniu dziecka rodzice jako opiekunowie prawni. Dzieciom, jako oddzielnym podatnikom, przysługuje kwota wolna od podatku w wysokości 30 tys. zł. Warto zauważyć, że dochody małoletnich ze stosunku pracy i umów zlecenia oraz praktyk absolwenckich zasadniczo podlegają zwolnieniu z opodatkowania w ramach tzw. ulgi dla młodych, dla której roczny limit zwolnienia wynosi 85 528 zł.
Doliczenie do dochodów rodziców
Jeżeli natomiast dziecko osiąga dochody niemieszczące się w powyższym zestawieniu (np. z praw majątkowych, z najmu, rent krajowych i zagranicznych, zysków kapitałowych), to rodzice doliczają te dochody do dochodów własnych i deklarują w zeznaniu rocznym.
Najczęściej będzie to zeznanie PIT-36, do którego należy dołączyć załącznik PIT/M, wykazując dochody dzieci, które następnie przenoszone są do odpowiednich pozycji w formularzu PIT-36. Jeżeli rodzice składają odrębne zeznania podatkowe, to wówczas dochody małoletnich dzieci powinny być co do zasady doliczane po połowie każdemu z rodziców.
Obowiązek doliczenia dochodów małoletnich dzieci mają tylko rodzice, którym przysługuje prawo dysponowania dochodami dzieci. Jeżeli rodzicom nie przysługuje to prawo, to wówczas dochody uzyskane przez dziecko, niezależnie od ich źródła, powinny zostać zadeklarowane w zeznaniu składanym na imię i nazwisko dziecka.
Czytaj więcej
Rodzic skorzysta z ulgi na pełnoletnie uczące się dziecko, którego dochody w 2022 r. nie przekroczą 16 061,28 zł.
Korzystna zmiana
Zasada doliczania dochodów małoletnich dzieci do dochodów rodziców dotyczyła również rent rodzinnych. W konsekwencji przychody rodzica oraz przychody małoletniego dziecka (dzieci) z renty rodzinnej korzystały z jednej kwoty wolnej od podatku. Inaczej sytuacja przedstawiała się w stosunku do rent otrzymywanych przez pełnoletnie dzieci, które ten przychód deklarują w odrębnym zeznaniu, a więc z uwzględnieniem przysługującej im kwoty wolnej od podatku.
Takie zróżnicowanie mogło oznaczać dużą dysproporcję w kwocie PIT, obciążającego renty wypłacane na rzecz dzieci pełnoletnich i małoletnich. To właśnie ten aspekt zróżnicowania zasad opodatkowania rent skłonił ustawodawcę do zmian w treści art. 7 ust. 1 ustawy o PIT.
W wyniku wprowadzonych zmian, renty, podobnie jak np. wynagrodzenia za pracę, stanowią dochód dziecka podlegający opodatkowaniu i zadeklarowaniu w zeznaniu składanym na imię i nazwisko dziecka. Co prawda nowa treść art. 7 ust. 1 wchodzi w życie dopiero od 1 stycznia 2023 r., niemniej na podstawie przepisów przejściowych (art. 18 ust. 1 ustawy Polski Ład 2.0) zasady te mają zastosowanie również do dochodów uzyskanych w 2022 r. Dodatkowo, organy rentowe zostały zobligowane, aby już w odniesieniu do renty rodzinnej wypłaconej w 2022 r. roczna informacja podatkowa została sporządzona odrębnie dla każdej osoby uprawnionej do tej renty, przy czym kwotę pobranej zaliczki przypisuje się do każdej osoby uprawnionej w proporcji, w jakiej renta rodzinna została podzielona na te osoby.
W efekcie, jeżeli w 2022 r. dziecko osiągnie dochody z renty nieprzekraczające 30 tys. zł, to nie zapłaci podatku dochodowego, a pobrane przez organ rentowy zaliczki powinny zostać odzyskane w ramach rozliczenia rocznego.
Bez składki na ubezpieczenie zdrowotne
Do końca czerwca br. obowiązek ubezpieczeń zdrowotnych rozciągał się również na osoby pobierające rentę rodzinną, niezależnie od ich wieku.
Od 1 lipca renta rodzinna pobierana przez dzieci do 18. roku życia przestała być tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego. Dzieci te wraz ze zgłoszonymi członkami rodziny zostały wyrejestrowane z ubezpieczenia zdrowotnego. Niemniej na podstawie nowo dodanych przepisów dzieci do 18. roku życia pobierające rentę rodzinną nadal zachowują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego europejskie- go porozumienia o wolnym handlu (EFTA) lub Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Omawiana zmiana, co potwierdza treść uzasadnienia do nowelizacji, jest konsekwencją wprowadzenia przez Polski Ład 2.0 konieczności traktowania rent pobieranych przez małoletnie dzieci jako dochodu odrębnego od dochodów rodziców. Jakie to ma znaczenie?
Na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu obowiązującym do końca czerwca br., w przypadku nieobliczania zaliczki na PIT od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Do końca czerwca 2022 r. dochody z renty rodzinnej dzieci do 18. roku życia pozostawały na gruncie ustawy o PIT dochodem rodzica, więc zaliczka na PIT nie była odrębnie ustalana z dochodu dziecka jako ubezpieczonego. W takim przypadku składka zdrowotna z tytułu renty rodzinnej pobieranej przez dzieci do 18. roku życia podlegała zatem obniżeniu do wysokości 0 zł.
Tym samym, mimo zmian wprowadzonych do ustawy o PIT, również po 30 czerwca br. renta rodzinna pobierana przez małoletnich nadal nie jest obciążona składką zdrowotną.
Co istotne, zmiana ta jest ważna dla tych osób małoletnich pobierających rentę rodzinną, które już wcześniej były zobowiązane do rozliczenia tych dochodów jako własne (w szczególności dotyczy to sierot zupełnych). Osoby te nie podlegały mechanizmowi obniżenia składki zdrowotnej, natomiast od lipca br. również w stosunku do nich organy rentowe nie potrącają składki na ubezpieczenie zdrowotne.
starszy menedżer i doradca podatkowy w Zespole Podatków Osobistych i Doradztwa dla Pracodawców MDDP
Dla kogo renta rodzinna
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny po osobie, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz po osobie ubezpieczonej, która spełniła warunki do przyznania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
Do renty rodzinnej uprawnione są m.in. dzieci: własne, drugiego małżonka, przysposobione, które nie ukończyły 16 lat lub 25 lat w przypadku, gdy się uczą.
