Ekonomista David Foot powiedział kiedyś, że demografia wyjaśnia dwie trzecie wszystkiego. Wielkość i struktura populacji, a także jej zmiany są głównym czynnikiem wpływającym na wiele trendów społecznych i gospodarczych, takich jak popyt konsumencki, ceny nieruchomości i liczba uczniów w szkołach, liczba osób korzystających ze świadczeń społecznych. Wynika to z faktu, że zachowania ludzi, w tym ich nawyki związane z wydatkami i konsumpcją, są w dużej mierze kształtowane przez ich wiek i etap życia, a struktura demograficzna populacji jest przewidywalna. Chociaż demografia wyjaśnia większość tych wzorców, inne czynniki, takie jak technologia, globalizacja i zatrudnienie, również odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu przyszłości.
Polska w centrum zmian: diagnoza RRL
Polska stoi dziś wobec jednego z najważniejszych wyzwań rozwojowych XXI wieku – głębokiej zmiany demograficznej. Ostatnio opublikowany raport Rządowej Rady Ludnościowej „Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2023–2024” zawiera diagnozę procesów ludnościowych oraz próbę wyznaczenia kierunków działań, które w dłuższej perspektywie mają zapewnić stabilny rozwój społeczno-gospodarczy kraju. Warto podkreślić, że Polska nie jest krajem wyjątkowym pod względem zmian demograficznych, zmiany dotyczą większości państw europejskich i nie są nagłe ani zaskakujące. W Polsce jednak zmiany ostatnio przyspieszyły, co skutkuje tym, że demografia staje się nie tylko tematem dyskusji ekspertów, ale także coraz częściej polityków.
Czytaj więcej
Kraje Europy Środkowej i Wschodniej starzeją się w tempie znacznie szybszym niż społeczeństwa Zac...
Demografia jako wyzwanie strategiczne
W trakcie Kongresu Ekonomistów Polskich zmiany demograficzne, ich skutki oraz przygotowanie się do nich będą przedmiotem dyskusji uczestników, między innymi w sesjach współorganizowanych z Komitetem Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk. Warto podkreślić, że zapewnienie warunków dla odpowiedniego rozwoju demograficznego oraz społeczno-ekonomicznego wiąże się zarówno z potrzebą wspierania dzietności i decyzji o posiadaniu dzieci, jak i przygotowania się do starzenia się zarówno osób na rynku pracy, jak i rosnącej grupy osób osiągających wiek emerytalny, oraz rosnącej grupy osób w wieku 80 lub więcej lat. Wyzwanie to jest również wskazane w projekcie średniookresowej strategii rozwoju kraju.
Dzietność na rekordowo niskim poziomie
Jakie są główne kwestie, na które zwracają uwagę demografowie? Po pierwsze, rodzi się mało dzieci: W 2024 r. współczynnik urodzeń osiągnął poziom 1,10, co plasuje Polskę wśród krajów o najniższej dzietności w Europie. Kobiety coraz później decydują się na macierzyństwo, a spadek liczby urodzeń wśród młodych kobiet nie jest rekompensowany wyższą płodnością kobiet po 30. roku życia – mechanizmem, który w wielu państwach Europy Zachodniej przyczynił się do późniejszej odbudowy dzietności. Równocześnie zmieniają się formy życia rodzinnego: rośnie liczba par niemałżeńskich. Choć wiele młodych kobiet deklaruje, że chce mieć dzieci, to… dzieci nie ma. Tąpnięcie, jakie nastąpiło po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niedopuszczalności aborcji przy ciężkim i nieodwracalnym uszkodzeniu płodu, ma swoje konsekwencje do dzisiaj. Do tego dochodzą problemy mieszkaniowe, sytuacja gospodarcza, poczucie bezpieczeństwa na rynku pracy oraz poczucie zagrożenia związane z wojną za naszą granicą.
