Podatek od spadków i darowizn wymierzany jest decyzją ustalającą jego wysokość. Do powstania zobowiązania niezbędne jest doręczenie takiej decyzji. Najpierw jednak musi nastąpić przyjęcie spadku, które następuje z reguły wprost, jeżeli nie zostaje złożone żadne oświadczenie woli w tym zakresie.
W praktyce postępowanie podatkowe wymierzające daninę od spadków i od darowizn bazuje na postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. Postanowienie to rozstrzyga, kto jest spadkobiercą, oraz określa udziały w spadku. W zasadzie organy podatkowe nie wydają decyzji przed uprawomocnieniem się takiego postanowienia.
Może się zdarzyć, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ulega zmianie lub zostaje uchylone w pewnym czasie po doręczeniu decyzji wymiarowej i po zapłaceniu podatku.
Osoby dotychczas wymienione w tym postanowieniu przestają być spadkobiercami lub też wysokość udziału się zmienia i w tym zakresie inna też jest wartość nabytej masy spadkowej. W uproszczeniu właśnie wartość nabytej masy spadkowej stanowi podstawę opodatkowania. W przypadku zmiany postanowienia o nabyciu spadku zmienia się też jego wartość, co powoduje, że podatek także powinien zostać zmniejszony.
