System kaucyjny w pytaniach i odpowiedziach. Wyjaśniamy, jak to działa

System kaucyjny działa od początku października, ale konsumenci nadal mogą mieć mnóstwo pytań: Czy mogę oddać butelki z wakacji za granicą, czy mogę oddać słoiki, jak wygląda znaczek kaucji, gdzie mogę odnieść puszki? – zastanawiają się.

Dlatego w redakcji „Rzeczpospolitej” zebraliśmy częste pytania konsumentów o system kaucyjny i poniżej prezentujemy pytania i odpowiedzi. A jeśli ktoś ma dodatkowe pytania – może wysłać  je e-mailem do redakcji. 

Foto: Ministerstwo Klimatu i Środowiska

Jakie butelki mogę oddać w systemie kaucyjnym?

Systemem kaucyjnym objęte są trzy rodzaje opakowań po napojach: butelki PET do objętości 3 litrów, puszki metalowe – zarówno po napojach bezalkoholowych, jak i np. po piwie – do objętości 1,5 litra i wreszcie szklane butelki zwrotne, czyli oficjalnie „szklane butelki wielokrotnego użytku” o pojemności do 1,5 litra. W Polsce szklane butelki zwrotne są głównie wykorzystywane przez producentów piwa.

Jakie opakowania po napojach nie należą do systemu kaucyjnego?

Na razie kaucją nie zostały objęte szklane butelki jednorazowe, tak więc one nadal będą trafiać do zwykłego pojemnika na szkło. System nie obejmuje też kartonów, w jakich często są sprzedawane soczki dla dzieci, soki owocowe czy mleko. Kaucją nie są też objęte różne opakowania wielomateriałowe i różne wariacje, jak „puszki” PET z wieczkiem aluminiowym, woreczki na napoje, butelki z aluminium czy kubeczki z wieczkiem aluminiowym.

Czytaj więcej:

Magazyn o biznesie

Operator wyjaśnia, jak działa system kaucyjny

– Jak działa system kaucyjny i czy bu...

Pro

Czy zapłacę kaucję w restauracji?

Napoje w butelkach sprzedają także restauracje czy kawiarnie. I tutaj, jeśli klient będzie spożywał napój na miejscu, restauracja nie musi pobierać kaucji, ponieważ, jak wyjaśnia resort klimatu, opakowanie nie opuszcza lokalu. Wtedy punkt gastronomiczny będzie mógł samodzielnie zwrócić dane opakowanie do punktu zbiórki. Ale jeśli klient chce zabrać butelkę z napojem ze sobą, to wtedy lokal gastronomiczny powinien pobrać od niego kaucję.

Gdzie oddam bezzwrotną butelkę po piwie? Czy odbiorę kaucję za „małpkę”? 

Butelki jednorazowe, czyli bezzwrotne, nie zostały objęte systemem kaucyjnym. Chodzi tu zarówno o butelki np. po wodzie, jak i piwie, a także popularne „małpki,” czyli małe szklane buteleczki z wódką, często smakową, czy innymi alkoholami wysokoprocentowymi. Kaucja nie obejmuje też szklanych butelek po winie ani innych alkoholach.

Czytaj więcej

Przemysł spożywczy

Wojna o piwo i „małpki” w Sejmie. Kto zyska na zakazie reklam?

Zakaz reklamy alkoholu w Polsce to w praktyce koniec legalnych kampanii piwa – branża ostrzega, ż...

Czy mogę oddać słoik?

System kaucyjny obejmuje jedynie opakowania po napojach, a jeśli chodzi o szklane opakowania, inne niż butelki – czyli np. słoiki na żywność, ale też słoiczki po kremach, to one powinny trafić do kontenera na szkło. I co ważne – oddamy tylko takie butelki i puszki, które mają symbol kaucji. Słoik na pewno takiego znaczka nie będzie miał.

Czy mogę oddać butelki pozbierane jeszcze w czasie wakacji?

To jest bardzo częste pytanie. Systemem kaucyjnym objęte są tylko te butelki i puszki, na których producent napojów umieścił graficzny symbol systemu kaucyjnego: prostokąt złożony z zakręcających się strzałek, a w jego środku napis „kaucja 0,50 zł” lub „kaucja 1 zł”. W czasie wakacji system kaucyjny jeszcze nie obowiązywał, bo ruszył dopiero 1 października 2025 r. A to oznacza, że w lipcu czy sierpniu w sklepach nie można było jeszcze kupić tak oznakowanych napojów. Dopiero teraz pojawiają się one stopniowo w sklepach. Dodatkowo, te opakowania muszą być zarejestrowane w bazie opakowań systemu kaucyjnego, producenci więc świetnie wiedzą, które napoje na rynku są już objęte systemem, a które jeszcze nie. Dlatego – jeśli mamy w piwnicy czy w pojemniku butelki zbierane od dłuższego czasu, nie oddamy ich w systemie kaucyjnym.

Ile wynosi kaucja za butelki i puszki?

Kaucja wynosi od 0,5 do 1 zł, zależnie od opakowania. Przy zwrocie butelki PET, ze znakiem systemu kaucyjnego, otrzymamy 50 groszy. Przy zwrocie puszki objętej systemem kaucyjnym, otrzymamy również 50 groszy. A jeśli przyniesiemy do sklepu butelkę szklaną wielokrotnego użytku (również z symbolem systemu kaucyjnego) – otrzymamy złotówkę.

Jak się dowiedzieć, gdzie jest najbliższy punkt odbioru butelek?

Zbiórkę butelek prowadzą wszystkie sklepy spożywcze, które mają powierzchnię handlową powyżej 200 mkw, w tym wszystkie hiper- i supermarkety, a także zdecydowana większość dyskontów i coraz więcej mniejszych sklepów, które będą dołączały do systemu, by przyciągać klientów. W gminach, w których nie będzie żadnego sklepu w sieci systemu kaucyjnego, będą powstawały gminne punkty zbiórek opakowań.

Czy mogę zgniatać butelki, jak do tej pory?

To jest ważne pytanie, bo butelkomaty (czyli automaty do przyjmowania opakowań po napojach w systemie kaucyjnym) – nie przyjmują zgniecionych opakowań. Te maszyny potrzebują całych, nie zgniecionych butelek i puszek, by móc prawidłowo je rozpoznać, zeskanować kody i przypisać je do prawidłowego producenta napojów. Dlatego nie zgniatamy butelek ani puszek przed oddaniem ich do punktu zbiórki.

Jakich butelek nie przyjmie automat?

Automat nie przyjmie butelek, które nie są oznakowane systemem kaucyjnym. Ani automat, ani pracownik w sklepie prowadzącym zbiórkę ręczną, nie przyjmie też butelek, które nie należą do systemu kaucyjnego, czyli np. jednorazowych butelek szklanych. Butelkomaty nie przyjmą też zgniecionych opakowań.

Czy oddam szklane lub plastikowe butelki po oliwie albo oleju?

Tylko opakowania po napojach są objęte systemem kaucyjnym. Tak więc mimo że olej, oliwa czy np. sos sojowy, mogą być w butelce PET, nie będzie ona oznakowana symbolem systemu kaucyjnego. 

Czy każdy sklep spożywczy z napojami musi odebrać ode mnie butelki?

Każdy sklep spożywczy, który ma powierzchnię handlową większą niż 200 mkw, ma obowiązek prowadzić zbiórkę opakowań należących do systemu kaucyjnego. Czyli każdy taki sklep musi przyjąć butelki i wypłacić kaucję. Ale też coraz więcej mniejszych sklepów będzie przystępowało do systemu kaucyjnego.

Jak zwrócić butelkę i puszkę, by odzyskać kaucję?

Po pierwsze, butelka musi mieć znaczek symbolu kaucyjnego. Co ważne – nie musimy mieć paragonu. Butelkę lub puszkę trzeba zanieść do najbliższego sklepu objętego systemem kaucyjnym, to nie musi być ten sam sklep, gdzie kupiliśmy napój. Może to być gdziekolwiek na terenie Polski. W sklepie albo oddajemy ją pracownikowi (jeśli sklep zbiera butelki ręcznie), albo wkładamy opakowanie do butelkomatu. Butelkomat zlicza wszystkie oddane butelki i puszki – i oddaje nam pieniądze za kaucję albo drukuje bon, na którym widnieje kwota zwróconej kaucji. Tym bonem można płacić w tym samym sklepie, a jeśli chcemy odzyskać gotówkę, idziemy z bonem do kasy i kasjer ma obowiązek wypłacić nam pieniądze.

Czy za butelki dostanę zawsze gotówkę?

Na rynku widzimy dziś dwa sposoby na zwracanie kaucji. Pierwszy to tradycyjna gotówka – klient przynosi do sklepu butelkę lub puszkę należącą do systemu kaucyjnego i dostaje za nią zwrot kaucji. Butelkomaty często nie oddają gotówki, a drukują bony, które albo można w kasie sklepu wymienić na gotówkę albo można zapłacić nimi za zakupy. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazuje, że bon powinien być ważny co najmniej miesiąc.

Czy muszą mieć nakrętkę butelki, którą chcę zwrócić? 

Nie, by prawidłowo oddać butelkę w systemie kaucyjnym i odzyskać kaucję, nie trzeba mieć nakrętki butelki ani kapsla puszki.

Czy butelki może oddać dziecko?

Butelki może oddać każdy konsument, w każdym wieku, nie potrzeba do tego być pełnoletnim.

Co stanie się z nieodebraną kaucją?

Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi ze sklepu do operatora systemu i będzie przeznaczona na finansowanie działania systemu kaucyjnego.