VAT od bezpłatnej pomocy prawnej: : Podatki utrudniają prawniczą działalność pro bono

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów z czerwca 2011 r. opodatkowaniu VAT podlegają usługi świadczona za darmo, ale w celu innym niż działalność gospodarcza, np. charytatywnym.

Podatku można uniknąć, jeśli świadczenie bezpłatnej pomocy będzie się wpisywało w cel działalności gospodarczej adwokata (kancelarii). Zaangażowanie w bezpłatne poradnictwo powinno wynikać z chęci budowania wizerunku kancelarii, co w efekcie pozwoli zdobyć jej nowych klientów. Ważne też, aby znalazło odzwierciedlenie w działaniach prawnika (np. w formie informacji na jego stronie internetowej, w mediach).

Prawnik płaci VAT

Prawnik nie zapłaci więc VAT od udzielanej bezpłatnej pomocy prawnej, jeśli jest to dla niego forma promocji prowadzonej działalności gospodarczej, poparta akcją informacyjną.

Problem powstaje natomiast, gdy zaangażuje się pro bono np. w akcję „Niebieski parasol", czyli organizowany przez Krajową Radę Radców Prawnych tydzień bezpłatnych porad prawnych. Podobne akcje bezpłatnych porad organizują także adwokaci i notariusze.

– W tym przypadku trudno wskazać, że udzielanie bezpłatnych porad ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Prawnik uczestniczący w takiej akcji nie ma możliwości promowania własnych działań – mówi Filip Siwek, doradca podatkowy w kancelarii Skoczyński Wachowiak Strykowski. Oznacza to, że powinien zapłacić 23 proc. VAT.

Kolejnym problemem jest ustalenie podstawy opodatkowania. – Zgodnie z art. 29 ust. 12 ustawy o VAT powinien to być koszt wytworzenia świadczonej przez prawnika usługi, np. użycia telefonu czy komputera, co nie obejmuje pracy i doświadczenia prawnika. W efekcie koszt takiej usługi jest niski i nie odpowiada stosowanym przez kancelarie stawkom godzinowym – dodaje Filip Siwek.

Inny problem dotyczy osób, które korzystają z bezpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z ustawą o PIT wartość tej pomocy, wyceniana np. według stawki godzinowej prawnika, stanowi przychód podlegający opodatkowaniu. Tak uznało Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na zapytanie poselskie nr 10325 z sierpnia 2011 r.

PIT od porady

Według stanowiska resortu uzyskany przez podatnika przychód należy zakwalifikować do tzw. innych źródeł. Osoba korzystająca z porad pro bono powinna więc po zakończeniu roku podatkowego wykazać ich wartość w rocznym zeznaniu podatkowym. Należy go doliczyć do pozostałych przychodów.

Resort uważa, że prawnik udzielający nieodpłatnej pomocy powinien wystawić takiej osobie informację PIT-8C, która byłaby podstawą rozliczenia. Na wystawienie tej informacji ma czas do końca lutego.

Opinia:

Robert Krasnodębski partner w kancelarii Weil Gotshal & Manges

Adwokaci i radcowie prawni udzielający porad pro bono działają w warunkach dużej niepewności. Zgodnie ze stanowiskiem ministra finansów VAT nie zapłaci tylko ten prawnik, który będzie pomoc  prawną pro bono odpowiednio wykorzystywał w reklamie swojej działalności. W przeciwnym razie powinien wycenić wartość porady i z własnej kieszeni zapłacić 23 proc. VAT. Być może dobrym rozwiązaniem byłaby  interpretacja ogólna, stwierdzająca jednoznacznie, że pomoc pro bono jest związana z prowadzonym przedsiębiorstwem. Aby jednak ostatecznie rozstrzygnąć ten problem, a także kwestie opodatkowania korzyści uzyskiwanych przez beneficjentów takich bezpłatnych porad, konieczna jest nowelizacja ustaw o VAT i podatkach dochodowych, wprowadzająca zwolnienie z tych podatków bezpłatnej pomocy prawnej. Pozwalałoby to osiągnąć ogromne korzyści społeczne przy faktycznym braku kosztów dla budżetu państwa.