Niedobory zawinione przez podatnika a prawo do odliczenia VAT

W przypadku niedoborów zawinionych przez podatnika nie przysługuje mu prawo do odliczenia VAT. A jeśli z tego prawa skorzystał, zobowiązany jest skorygować podatek naliczony.

Publikacja: 30.05.2018 05:50

Niedobory zawinione przez podatnika a prawo do odliczenia VAT

Foto: 123RF

Sprawa dotyczyła rozliczenia VAT spółki za grudzień 2014 r. Chodziło o wynikającą z podsumowania inwentaryzacji stratę jednego ze sklepów. Fiskus uznał, że spółka zawyżyła kwotę podatku naliczonego, bo powinna zrobić jego korektę od zakupionych towarów stanowiących zawinione niedobory, które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej.

Spółka nie zgodziła się z tym zarzutem. W jej ocenie dowody zebrane przez fiskusa nie były kompletne, w szczególności nie przesłuchano w charakterze świadka sprawcy kradzieży towarów handlowych przeznaczonych do dalszej odsprzedaży. Firma nie zgadzała się też z wysokością kwoty przywłaszczonych towarów i datą powstania niedoborów.

Ta argumentacja nie przekonała urzędników. Ich zdaniem braki towaru handlowego stwierdzone w sklepie należącym do spółki wynikły z powodów od niej zależnych. Strata powstała bowiem z powodu niezapewnienia skutecznego nadzoru nad pracownikami. W wyniku zawinionych niedoborów towar nie został wykorzystany do działalności opodatkowanej. Stąd, zdaniem urzędników, prawo spółki do odliczenia VAT w związku z ich nabyciem zostało utracone. A w takiej sytuacji odliczona kwota podatku powinna być skorygowana.

Spółka zaskarżyła decyzję, ale Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił jej skargę. Przypomniał, że ustawodawca wskazał sytuacje, w których zachodzi konieczność korekty podatku naliczonego. Dokonuje się jej w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

Wskazał też na art. 91 ust. 7d ustawy o VAT, który odnosi się do korekty w przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust. 7a i 7b. WSA zauważył, że przesłanki powodujące utratę prawa do odliczenia mogą być różne, a przepisy ustawy o VAT nie wymieniają ich wprost. Jednak z brzmienia art. 185 ust. 2 dyrektywy wynika, że nie powodują konieczności korekty udowodnione albo potwierdzone przypadki zniszczenia, utraty lub kradzieży własności (składników majątku). Podobnie przekazanie towarów w charakterze prezentów małej wartości lub próbek nie wiąże się z obowiązkiem korekty. Państwa członkowskie mogą wprowadzić obowiązek dokonywania korekty w przypadku kradzieży.

Odnośnie do kradzieży sąd odwołał się do orzecznictwa unijnego. Wynika z niego, że państwa członkowskie mogą wprowadzić obowiązek korekty podatku (odliczonego przy nabyciu towarów) w przypadku stwierdzenia ich niedoboru, gdy podatnik padł ofiarą kradzieży, a jej sprawca nie został wykryty. Polska nie skorzystała z możliwości wprowadzenia obowiązku korekty w takich przypadkach. W związku z tym, w ocenie WSA, co do zasady art. 91 ust. 7 ustawy o VAT należy interpretować w taki sposób, aby utrata, zniszczenie lub kradzież towarów nie były uznawane za okoliczności zmieniające prawo do odliczenia. W konsekwencji, stwierdzone niedobory towarów (np. na skutek zniszczeń bądź kradzieży), o ile zostaną prawidłowo udokumentowane, nie będą powodować konieczności korekty podatku naliczonego od towarów, których dotknęły niedobory.

Sąd zgodził się ze spółką, że jeżeli dochodzi do kradzieży, które mają charakter losowy, a poszkodowany nie ma wpływu na to zdarzenie, to prawo do odliczenia VAT zostaje zachowane. Jednak jeśli utrata towaru nastąpiła z przyczyn od podatnika zależnych, to prawo do odliczenia w związku z nabyciem zostaje utracone. Zdaniem WSA jest to logiczne, bo gdyby przyjąć, że w przypadku każdej kradzieży podatnik zachowuje prawo do odliczenia, to otwierałoby to drogę do nadużyć i wykorzystywania VAT do działań nieuczciwych.

WSA uznał, że w spornej sprawie niedobory wynikły z powodu niewystarczającego nadzoru nad pracownikami, a ich rozmiar został pogłębiony na skutek lekceważenia przez osoby zarządzające sygnałów o istniejących nieprawidłowościach.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 18 kwietnia 2018 r. ©?

Sygnatura akt: I SA/Bk 70/18

Komentarz eksperta

Honorata Adamska-Ast, senior w BT&A Podatki Sp. z o.o.

Istota problemu w komentowanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy mamy do czynienia z niedoborem zawinionym czy niezawinionym przez spółkę. Ustalenie tej kwestii ma różne skutki podatkowe dla podatnika. W przypadku niedoborów niezawinionych podatnik zachowuje prawo do odliczenia VAT od zakupionych towarów, które zostały w późniejszym terminie utracone. Z kolei w przypadku ubytków w aktywach obrotowych zawinionych przez podatnika, prawo do odliczenia zostaje utracone i w związku z tym podatnik zobowiązany jest do skorygowania podatku naliczonego.

Przepisy ustawy o rachunkowości nakładają na podatników obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji składników majątkowych. W trakcie inwentaryzacji mogą zostać ujawnione niedobory, które mogły być skutkiem: kradzieży, błędów w prowadzonej ewidencji, zdarzeń losowych (np. pożar) czy niewłaściwego magazynowania.

Należy zwrócić uwagę, że oprócz właściwego udokumentowania należy określić, czy niedobór powstał z przyczyn niezależnych od podatnika. Powszechnie przyjmuje się, że niedobory niezawinione powstają na skutek zdarzeń losowych, i obejmują także niedobory naturalne. Natomiast niedobory zawinione powstają na skutek niedochowania należytej staranności w zabezpieczaniu majątku przed wystąpieniem straty w prowadzonej działalności.

W omawianym wyroku niewątpliwie mamy do czynienia z niedoborem zawinionym – spółka nie nadzorowała swoich pracowników oraz przyczyniła się do powstania tak znaczących niedoborów, ponieważ nie podjęła działań bezpośrednio po powzięciu informacji o popełnionej kradzieży. W związku z tym, zobowiązana jest do dokonania korekty VAT.

W celu zabezpieczenia zachowania prawa do odliczenia podatku VAT na skutek ewentualnej kradzieży, podatnik może podpisać z pracownikami umowy o odpowiedzialności za powierzone mienie bądź wprowadzić system monitoringu lub ochronę w przypadku sprzedaży kosztowych towarów.

Stanowisko dotyczące zachowania prawa do odliczenia VAT od skradzionych towarów (tj. niedoboru niezawinionego) zostało przedstawione chociażby w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 lipca 2017 roku (0112-KDIL1-3.4012.169.2017.1). ?

Sprawa dotyczyła rozliczenia VAT spółki za grudzień 2014 r. Chodziło o wynikającą z podsumowania inwentaryzacji stratę jednego ze sklepów. Fiskus uznał, że spółka zawyżyła kwotę podatku naliczonego, bo powinna zrobić jego korektę od zakupionych towarów stanowiących zawinione niedobory, które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej.

Spółka nie zgodziła się z tym zarzutem. W jej ocenie dowody zebrane przez fiskusa nie były kompletne, w szczególności nie przesłuchano w charakterze świadka sprawcy kradzieży towarów handlowych przeznaczonych do dalszej odsprzedaży. Firma nie zgadzała się też z wysokością kwoty przywłaszczonych towarów i datą powstania niedoborów.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów